13 - 09 - 2020
اهرم ضعیف فشار بر حقوقیها
گروه بورس- بازار سرمایه دستکم شش هفته را در اصلاح و تعدیل به سر برده است. ریزش حدود ۶۰۰ هزار واحدی شاخص کل در این مدت، ترس سهامدارانی را به دنبال داشت که به تازگی یا حداکثر در یک سال گذشته به بازار سهام ورود کرده بودند. هیجانات ناشی از این ترس که با هدف نقد کردن سرمایه و حتی خروج از بازار به معاملات تزریق شده بود در نهایت منجر به قفل شدن صفوف فروش شد. در این مدت سازمان بورس و مسوولان اقتصادی ابزارهای بسیاری را برای خروج بازار از این شرایط به کار بستند که یکی از آنها ترغیب حقوقیها به جمع کردن صفهای فروش و کمک به نقد شدن سرمایههای ترسیده از ریزش بازار بود. با این حال برخی از ناظران بازار عملکرد حقوقیها به ویژه در یک هفته گذشته را چندان موثر ارزیابی نمیکنند و در برخی موارد آن را منفعتطلبانه میدانند. در همین حال گلایههای زیادی هم از سوی سهامداران خرد نسبت به رفتار شرکای حقوقی بازار مطرح شده بود.
بازار سرمایه به ویژه در روز چهارشنبه هفته گذشته که توانست ۱۰ هزار واحد از ریزش ساعات اولیه معاملات را جبران کند، سیگنال بازگشت را به فعالان بورسی داده بود. در ابتدای ساعت معاملاتی نیز این حقیقیها بودند که خرید میکردند و به تبع آنها حقوقیها نیز وارد میدان شده و در نهایت کمک کردند تا سهام برخی نمادها از منفی به سمت مثبت حرکت کند. این روند باعث شد بازار بخشی از نزول ابتدایی خود را پس بگیرد و در صورت کلی، صعودی ارزیابی شود. با این حال اگرچه نقش حقوقیها در معاملات روز پایانی هفته گذشته را نمیتوان نادیده گرفت اما برخی معاملهگران بازار سرمایه از عدم حمایت آنها از بازار در روزهای پیشین انتقاد میکنند. گفته میشود در حالی که برخی حقوقیها از سوی سازمان بورس و دولت، مامور جمعآوری صفوف فروش بودند، با سوءاستفاده از شرایط کلی بازار، خود به صف فروشندگان پیوستند. گفته میشود این اقدام، سیگنال پایان حمایت حقوقیها از بازار را مخابره کرد تا حقیقیها نیز صف را سنگینتر کنند و در نتیجه بازار قفل شود. در همین حال انتقاد دیگری هم به حقوقیها وارد میشد مبنی بر اینکه در طول روند کاهشی بازار، سهام را ارزان خریده و در حال زمینهچینی برای سود چند برابری از محل فروش همین سهام به حقیقیها هستند. اگرچه این روند، رفتاری طبیعی در بازار برآورد میشود و حقیقیها هستند که باید در نگهداری از سهمهای ارزشمند خود هوشیارتر باشند، اما افزایش جبههگیری منفی علیه حقوقیها موجب شد این بخش از بازار سهام زیر ذرهبین قرار گیرد.
در نتیجه ادامهدار شدن روند نزولی بازار و افزایش ترس و ناامیدی سهامداران، سازمان بورس و اوراق بهادار نسبت به تشکیل جلسهای با هدف کمک به ثبات بازار سرمایه اقدام کرد. یکی از مهمترین مصوبات این جلسه که روز پنجشنبه هفته گذشته با حضور تمامی اعضا برگزار شد، مربوط به الزام حقوقیها به بازارگردانی در بورس و فرابورس بود. به گفته امیر هامونی مدیرعامل فرابورس بنا بر این مصوبه، حقوقیهایی که اقدام به بازارگردانی در بازار سهام میکنند بر اساس یک سیاست تشویقی دارای معافیت کارمزدی خواهند بود. گفته میشود ضمانت اجرایی مصوبات روز پنجشنبه شورایعالی بورس هم در قالب دستورالعمل انضباطی اعمال خواهد شد. اکنون این سوال مطرح است که نهاد متولی بازار سرمایه چگونه میتواند به بخشی از سهامداران که اتفاقا سمت قویتر بازار نیز هستند برای بازارگردانی فشار وارد کند در حالی که این بازارگردانی در نهایت ممکن است نوعی تضاد منافع برای سمت حقوقی ایجاد کند؟ آیا چنین مصوباتی ضمانت اجرایی هم خواهند داشت و آیا مشوقهایی که از آن سخن به میان آمده- بدون آنکه جزئیات آن اعلام شود- میتوانند سهامدار حقوقی را برای وارد شدن به یک بازار هیجانی و احساسی که از واقعیتهای اقتصادی فاصله گرفته است ترغیب کنند؟
گام اشتباه سازمان بورس
یک کارشناس بازار سرمایه در ارزیابی مصوبه اخیر شورا پیرامون حقوقیها به «جهانصنعت» میگوید: این مصوبه و دستورالعمل که بسیار هم سریع شکل گرفته است، از لحاظ اجرایی در حد صفر خواهد بود و کارگزاریها میتوانند با قدرت، از اجرای آن سر باز بزنند. علی حیدری میافزاید: با این حال این مصوبه از لحاظ ایجاد جو روانی موقت، کمکرسان است اما تا این لحظه الزامی در اجرای آن نمیبینیم. او اضافه میکند: اما اینکه برآورد و عنوان کنیم که کارگزاریها ملزم به بازارگردانی هستند به نظر من با روحیات هیچکدام از کارگزاریها سازگار نیست. این کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: از سمت دیگر هم باید در نظر گرفت که اینها بخش خصوصی هستند و نمیشود برای بخش خصوصی دستورالعمل صادر کرد که حتما آنچه تصویب میشود انجام دهند. حیدری ادامه میدهد: این راه درست برای کمک به بازار نیست. از جنبه روانی خوب است اما موقت و مسکن است و باید گفت که سازمان بورس مجددا یک کار کاملا اشتباه انجام میدهد.
سیستم اقتصادی رابین هودی
این کارشناس بازار سرمایه همچنین در تشریح ریشه چنین مصوباتی تصریح میکند: به گمان من سیستم فکری مدیران لایههای دوم به ویژه نمایندگان مجلس ایجادکننده این طرح بوده است. حیدری ابراز میکند: نمایندگان مجلس هم در این جلسه حضور داشتهاند و به نظر من این بیشتر دیدگاه کمیسیون اقتصادی مجلس است که تحمیل میشود. او اضافه میکند: در واقع این تفکر، همان سیستم اقتصادی رابین هودی است. یعنی سیستم فکری که از ثروتمندان بگیریم و به فقرا بدهیم. این کارشناس بازار سرمایه میافزاید: در این تفکر، به جای افزایش ثروتاندوزی، ساختار بر حمایت از قشرهای ضعیف و متوسط از طریق فشار به ساختار قدرت اقتصادی جامعه بنا شده است. حیدری تاکید میکند: این سیستم فکری و الگوی اقتصادی منجر به شکست خواهد شد و سازمان بورس هم از همین الگو استفاده میکند و همسو با کمیسیون اقتصادی مجلس گام برمیدارد.
راهکارهای عملی ثباتساز
این کارشناس بازار سرمایه همچنین رشد روز گذشته بازار را یک حرکت موقت به سمت صعود برآورد میکند که ریشه آن در حس خوشبینی اولیه سهامداران خرد نسبت به ادامه روند بازار بوده است. حیدری همچنین مصوبات اخیر شورایعالی بورس را راهکار رفع مشکلات بازار نمیداند و میگوید: به باور من، راهحل اساسی نخست در داشتن مطبوعات و رسانههای آزاد و پیگیر برای روشن کردن شرایط واقعی شرکتهاست تا سهامی که در واقع وجود یا ارزش ندارند برچیده شوند. او ادامه میدهد: راهحل بعدی را میتوان در این مطلب خلاصه کرد که سازمان بورس اجازه ندهد کارگزاری انحصارطلب باشد؛ یعنی مانند عمده کشورهای پیشرفته هر شخص حقیقی یا حقوقی توان ورود و رقابت در این بازار را داشته باشد. حیدری همچنین با بیان اینکه قوانین بورس باید تغییر کند میافزاید: به عنوان مثال، به جای موسسات سرمایهگذاری موجود در بازار سهام که برای آنها سقف هم مشخص کردهاند و محدودیت کار دارند، بانکها مستقیما و بدون واسطه وارد بازار شوند؛ اگر بانکی بتواند مستقیما بدون واسطه وارد بازار شود این بانک توانایی حمایت قوی از سهام یا شرکتهای زیرمجموعه خود را خواهد داشت. در غیر این صورت کماکان یک کار اشتباه را مسوولان لایه دوم انجام دادهاند. این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این سوال که آیا مصوبه روز پنجشنبه در مورد رفع موانع سرمایهگذاری بانکها در بورس این هدف را محقق میکند یا خیر اظهار میکند: خیر، زیرا نهادهای سرمایهگذاری دیگری هم وجود دارند و نیاز به تغییرات بیشتری هست. حیدری تصریح میکند: ابتدا باید بانک و سیستم سرمایهگذاری در ایران به رسمیت شناخته شود. از طرفی هم مالکیت بخش خصوصی رسمیت یابد. ما همچنان در این حوزه دچار مشکل هستیم. او ادامه میدهد: باید سیستم سرمایهگذاری پذیرفته شود؛ مشکل هم از الان نیست بلکه از سال ۱۳۵۰ این سیستم فکری غلط در اقتصاد ایران جا افتاده و ما همچنان همان را ادامه میدهیم.
عملکرد مثبت بانک مرکزی
این کارشناس بازار سرمایه همچنین در تحلیل شرایط روز گذشته بازار سرمایه میگوید: میتوان گفت که حس خوشبینی همچنان در بازار وجود دارد و گفته میشود مجلس هم قرار است اقداماتی صورت دهد و در کل جو بازار خوب بوده است. حیدری تاکید میکند: اما بازار زمانی به آن رشد مجدد برمیگردد که یک یا چند بنگاه حاکمیتی وارد این بازار شود. او توضیح میدهد: این بازار در حال حاضر بزرگ است و سهام زیادی در آن وجود دارد؛ همچنین عجیبتر اینکه سهامداران بسیار زیادتری هم دارد. به همین دلیل بنگاه دولتی اگر بخواهد وارد بازار شود پاسخگوی نیاز بازار نیست بلکه باید یک بنگاه حاکمیتی وارد شود که هم حجم خدمات و تولیدات آن خیلی بیشتر است و هم سهام بیشتری دارد و به همین دلیل میتواند نیاز بازار را پاسخ دهد. در غیر این صورت بقیه موارد و اقدامات تنها مسکن خواهد بود. حیدری همچنین تاکید میکند: در این میان من به عملکرد بانک مرکزی در حال حاضر خوشبین هستم. عملکرد و ساختار بانک مرکزی در حال حاضر کاملا علمی بوده و اگر سایر نهادها هم همکاری کنند میتوان امیدوار بود که در سالهای آینده ما بازار سرمایه علمی و هدفمند و بدون حرکتهای صعودی یا نزولی شدید را شاهد باشیم.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد