27 - 02 - 2022
افزایش ناگهانی قیمت گندم و ذرت
گروه بازرگانی- حمله روسیه به اوکراین، صادرات کالاهایی نظیر غلات و دانههای روغنی هر دو کشور را تهدید میکند و همزمان چشمانداز تشدید تحریمهای غربی علیه روسیه ممکن است تامین انرژی و فلزات را نیز در جهان مختل کند. روسیه و اوکراین هر دو صادرکننده گندم بوده و به اتفاق ۲۹ درصد از صادرات جهانی را تشکیل میدهند که عمده آن از طریق بنادر واقع در دریای سیاه انجام میشود. عمده گندم به خریداران بزرگ در خاورمیانه و شمال آفریقا نظیر مصر و ترکیه صادر میشود. اوکراین همچنین یکی از چهار صادرکننده بزرگ ذرت در جهان است و حدود ۵/۴ میلیون تن در ماه صادرات دارد و مشتریان بزرگش شامل چین و اتحادیه اروپا هستند. این دو کشور همچنین در حدود ۸۰ درصد از صادرات جهانی روغن آفتابگردان هم سهم دارند. در این خصوص خبرگزاری رویترز اعلام کرده است که روسیه بزرگترین تولیدکننده کودهای حاوی پتاس، فسفات و نیتروژن نیز است. این کشور سال میلادی گذشته بیش از ۵۰ میلیون تن کود تولید کرد که معادل ۱۳ درصد از تولید جهانی بود. فوسارگو، اورال چم، اورا کالی، اکرون و یوروچم بزرگترین بازیگران این حوزه هستند و به آسیا و برزیل صادرات دارند.
در این خصوص همچنین راشاتودی اعلام کرده است که حمله برقآسای روسیه به اوکراین در عرصه جهانی تاثیر زیادی روی بازارهای مختلف داشت به طوری که به نظر میرسد این جنگ امنیت غذایی در جهان را به مخاطره بیندازد.
یکی از بازارهایی که بهشدت تحت تاثیر حمله روسیه به اوکراین قرار گرفته بازار محصولات کشاورزی و مواد غذایی است که با رشد خیرهکنندهای روبهرو بوده است. به عبارت دیگر افزایش درگیریهای مسلحانه با سلاحهای سنگین روسیه و اوکراین سبب شده قیمت مواد غذایی و محصولات کشاورزی در بازارهای جهانی افزایشی باشد و کارشناسان معتقدند در آیندهای نزدیک قیمت مواد غذایی به بالاترین حد خود خواهد رسید. در واقع تشدید تنشها بین دو غول بزرگ تامینکننده مواد غذایی دنیا (روسیه و اوکراین) سبب خواهد شد واردکنندگان گندم، ذرت و روغن آفتابگردان کشورهای دیگر را برای واردات محصولات مورد نیاز خود انتخاب کنند هر چند که باید هزینه بیشتری برای این امر پرداخت کنند. در این میان شاهد این هستیم که حمله روسیه به اوکراین موجب نگرانی برخی کشورهای عربی شده است که واردکننده گندم از روسیه یا اوکراین هستند.
کمبود نهاده ذرت از ماه آینده
این در حالی است که کشور ما نیز با توجه به درصد بالای وابستگی به واردات نهادههای دامی، از این پس با مشکلات جدیدی روبهرو خواهد شد. در همین راستا بازرس اتحادیه واردکنندگان نهادههای دام و طیور با بیان اینکه بعد از حمله روسیه به اوکراین با چالش افزایش قیمت و کندی ارسال محمولههای نهادههای دامی و غلات مواجه خواهیم شد، گفت: بسیاری از شرکتها با ارسال ایمیل و فکس به ما عنوان کردند که در شرایط فعلی نمیتوانند به قراردادهای خود عمل کنند و ارسال محمولهها به بعد از شرایط جنگی موکول خواهد شد.کسری لشکری با اشاره به نبود فصل برداشت ذرت در برزیل تصریح کرد: ذرت مورد نیاز ما در این فصل از کشورهای روسیه، اوکراین و رومانی تامین میشد و از آنجا که دو کشور از سه کشور تامینکننده وارد جنگ شدهاند آنها میتوانند ادعا کنند که ما وارد جنگ شدهایم و نمیتوانیم به تعهدات اقتصادی خود عمل کنیم از اینرو بدون تردید ما با چالش و کمبود نهاده ذرت در ماه آینده مواجه خواهیم شد.
لشکری ادامه داد: مطابق با قوانین تجارت جهانی، در شرایط جنگی هیچ کدام از طرفهای تجاری نمیتوانند یکدیگر را در تنگنا قرار بدهند تا محمولهها مبادله شوند و از آنجا که صادرکنندگان وارد جنگ شدهاند هزینه سوخت و حاملهای انرژی و به تبع آن هزینه حمل محموله از سوی کشتی بالا میرود و حمل بار در این شرایط برای تجار صرف اقتصادی ندارد.
این فعال صنفی با اشاره به پیشبینی رخ دادن جنگ بین روسیه و اوکراین در یک ماه گذشته گفت: در حال حاضر این اتفاق افتاده است و باید از دولتمردان پرسیده شود که آیا تمهیداتی برای ذخایر استراتژیک انجام دادهاند؟ به هر حال با شعار نمیتوان شکم مردم را سیر کرد و طیور و دام نیاز به خوراک دارند که باید تامین شود.
کمتر تاجری حاضر به تجارت در شرایط جنگی میشود
وی با بیان اینکه کمتر تاجری حاضر به تجارت در شرایط جنگی میشود، گفت: کشتیرانی و صنعت بیمه ایران تحریم هستند از اینرو تجار ریسک صادرات به ایران را در شرایط جنگی قبول نمیکنند چراکه ممکن است محموله آنها مورد تهاجم طرفهای جنگی قرار بگیرد و سرمایه آنها از بین برود. باید به این نکته نیز توجه کرد که بیمه همه خسارتها را جبران نمیکند.
بازرس اتحادیه واردکنندگان نهادههای دام و طیور در پاسخ به این پرسش که آیا ذخایر استراتژیک ما کافی هستند تا از این بحران عبور کنیم؟ گفت: ذخایر داریم اما میزان آن کافی نیست چرا که تخصیص ارز و تامین ارز به کندی صورت گرفت و توان واردکنندگان دولتی و خصوصی کاهش پیدا کرد. چند تنی نهاده در بنادر وجود دارد که از آنجا که ارز برای آن تخصیص ندادهاند محمولهها ترخیص نشده است. شاید نیاز یک ماه آینده ما درخصوص نهادههای دامی تامین باشد.
به گفته وی مسوول تامین ذخایر استراتژیک برعهده سازمان پشتیبانی امور دام و شرکت بازرگانی دولتی است. این دو نهاد مسوول کنترل تنش و تنظیم بازار نهادههای دامی هستند.این واردکننده نهاده دامی بابیان اینکه تولیدات نهادههای دامی داخلی از فروردین سال آینده به بازار میآیند، گفت: این احتمال وجود دارد که سال پرچالشی پیش رو داشته باشیم. ماه رمضان نیز مقارن تعطیلات نوروز شده است و در این ایام میزان مصرف بالا میرود به همین دلیل نیاز بیشتری به کالای اساسی داریم.
آسیب جنگ اوکراین به واردات روغن آفتابگردان
همچنین گفته میشود که واردات روغن آفتابگردان خاورمیانه شامل ایران از حمله روسیه به اوکراین به زودی تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. المانیتور در این خصوص اعلام کرده است: اوکراین بزرگترین صادرکننده دانه آفتابگردان و روغن آفتابگردان در سال ۲۰۱۹ بود و ۸/۴۵ درصد از صادرات جهانی را به خود اختصاص داد و پس از آن روسیه با سهم ۴/۲۳ درصدی از صادرات، در رتبه دوم ایستاد. ایران چهارمین واردکننده بزرگ دانه آفتابگردان یا روغن آفتابگردان در آن سال بود و در ۲۵/۶ درصد از واردات جهانی سهیم بود. طبق آمار، ایران در این زمینه پس از هند، چین و هلند قرار دارد. ایران بخش زیادی از روغن آفتابگردان مورد نیازش را از اوکراین دریافت میکند و این صادرات با ادامه تهاجم روسیه به اوکراین ممکن است مختل شود. طبق آمار شرکت تحلیل اطلاعات کالایی Tridge، ایران عمده روغن آفتابگردان مورد نیازش را در سال ۲۰۲۰ از ترکیه دریافت کرد اما ۱/۳۷ درصد آن از اوکراین بود.
چندین کشور دیگر خاورمیانه هم از اوکراین روغن آفتابگردان وارد میکنند. عراق در سال ۲۰۲۰ حدود ۸/۸۷ درصد از وارداتش از اوکراین بود. مصر در همان سال ۴/۵۴ درصد از وارداتش از اوکراین و ۸۳/۱۸ درصد از روسیه بود.
قیمت مواد غذایی به بالاترین حد خود میرسد
در این باره راشاتودی با اعلام اینکه افزایش درگیریهای مسلحانه با سلاحهای سنگین روسیه و اوکراین سبب شده قیمت مواد غذایی و محصولات کشاورزی در بازارهای جهانی افزایشی باشد، اعلام کرده است که روسیه همراه با اوکراین ۲۹ درصد از صادرات جهانی گندم، ۸۰ درصد از صادرات روغن آفتابگردان و ۱۹ درصد از صادرات ذرت جهان را به خود اختصاص داده، از طرف دیگر آمارهای صادراتی محصولات غذایی این کشور نشان میدهد خاورمیانه و آفریقا مقصد ۷۰ درصد از صادرات گندم روسیه بوده است. کارشناسان معتقدند این تنش بین این دو کشور قیمت مواد غذایی را به بالاترین حد خود خواهد رساند بهطوری که از همین حالا روزانه ۵۰ سنت قیمت گندم صادراتی آمریکا افزایش مییابد. از طرف دیگر قیمت گندم و سویا به بالاترین سطح در ۹ سال گذشته رسیده است. به عبارت دیگر معاملات آتی گندم و ذرت آمریکا با محدودیتهای معاملاتی روزانه خود افزایش یافت، در حالی که دانه سویا به بالاترین میزان خود از سال ۲۰۱۲ رسید و عمدتا به دلیل نگرانیها در مورد عرضه جهانی غلات بوده است، به همین دلیل باید در روزهای آینده شاهد افزایش ۳۰ درصدی قیمت گندم و ۲۰ درصدی قیمت ذرت باشیم. بازرگانان کشورهای مختلف نگرانند که هرگونه ادامه حملات روسیه به مواضع اوکراین میتواند بر تجارت محصولات تاثیر بگذارد و واردکنندگان را مجبور به جایگزینی منابع از مناطق دیگر کند. فین زیبل، اقتصاددان تجارت کشاورزی در استرالیا به رویترز گفت: «اختلال در عرضه محصولات کشاورزی در منطقه دریای سیاه بر واردات جهانی تاثیر خواهد گذاشت. خریداران در خاورمیانه و آفریقا به دنبال منابع جایگزین وارداتی هستند.» دادههای حمل و نقل جهانی نیز نشان میدهد که حدود ۷۰ درصد از صادرات گندم روسیه در سال ۲۰۲۱ به خریداران در خاورمیانه و آفریقا اختصاص یافته است. در این خصوص همچنین یک تاجر مستقر در سنگاپور گفت: «کشتیها به دلیل خطر جنگ از ورود به دریای سیاه اجتناب میکنند.»
تحلیلگران هشدار دادند که کمبود منابع در منطقه دریای سیاه میتواند تقاضا برای آرد و گندم از ایالات متحده و کانادا را افزایش دهد. قیمت جهانی مواد غذایی به بالاترین سطح خود در یک دهه اخیر رسیده است که دلیل آن تقاضای شدید برای گندم و محصولات لبنی بوده است.روز سهشنبه، شاخص معاملات آتی گندم شیکاگو بیش از ۲ درصد افزایش یافت و ذرت به بالاترین سطح هفت ماهه خود رسید و قیمت سویا نیز در حال افزایش است. هر سه این محصولات کشاورزی جزو نهادههای دامی هستند که از پایینترین سطح قیمتی سال ۲۰۲۱ حدود ۴۰ درصد افزایش یافتهاند.
نگرانی کشورهای عربی از تامین گندم و ایجاد ناآرامی
در این میان شاهد این هستیم که رویارویی نظامی روسیه و اوکراین، بسیاری از کشورهای عربی را چون مصر، لبنان و یمن نگران تامین گندم و در پی آن بروز ناآرامی در این کشورها کرده است. در این خصوص اندیشکده خاورمیانه با اشاره به اینکه برای بسیاری از کشورهای عربی درگیری نظامی دو کشور روسیه و اوکراین به معنای نان کمتر بر سر سفرههاست، پیشبینی کرد: اگر جنگ، عرضه گندم به جهان عرب را که به شدت به واردات مواد غذایی وابسته است مختل کند، این بحران میتواند تظاهرات و بیثباتی جدیدی در چندین کشور ایجاد کند.
بر پایه این تحلیل، سودان که پس از توقف کمکهای بینالمللی در تلافی کودتای نظامی در پایان سال ۲۰۲۱ با کاهش ذخایر خود مواجه شده، در این نگرانی پیشرو است. فرد شماره دو سودان در نخستین روز جنگ به مسکو رفت تا با روسیه، بزرگترین صادرکننده گندم جهان درباره مسائل اقتصادی مذاکره کند. بر پایه این گزارش، تابآوری لبنان نیز چندان زیاد نخواهد بود؛ فروپاشی نظام بانکی این کشور ۸۰ درصد مردم لبنان را در فقر فرو برد. این در حالی است که انفجار در بندر بیروت نیز در سال ۲۰۲۰ سیلوهای ذخیره غلات را از میان برد.
این گزارش در مورد وضعیت گندم در سایر کشورهای عربی نوشت: مراکش یارانه آرد را به ۳۵۰ میلیون یورو افزایش داده و عوارض گمرکی گندم را به حالت تعلیق درآورده است. در مغرب گندم علاوه بر نان، پایه غذاهای اصلی است. گندم برای تونس کالای مجللی است که دیگر وجود ندارد. الجزایر، دومین مصرفکننده آفریقایی گندم و پنجمین واردکننده غلات در جهان، ذخیره خود را شش ماه اعلام کرد.
بر پایه این گزارش، مصر نخستین واردکننده گندم در جهان است. این کشور دومین مشتری گندم روسیه با خرید سه و نیم میلیون تن تا اواسط ماه گذشته میلادی است. هرچند که در سالهای اخیر، قاهره خرید گندم از سایر کشورها را به ویژه رومانی نیز آغاز کرده با این حال در سال ۲۰۲۱، ۵۰ درصد از گندم مورد نیاز آن هنوز از روسیه و ۳۰ درصد از اوکراین تامین میشود.
لبنان فقط به اندازه یک ماه ذخیره گندم دارد
در این باره الجزیره به نقل از «امین سلام» وزیر اقتصاد لبنان اعلام کرده است که ذخایر گندم این کشور فقط به اندازه مصرف یک ماه گندم دارد و افزود که لبنان در پی امضای قرارداد برای خرید گندم است. او گفت که لبنان ۶۰ درصد گندم مورد نیاز خود را از اوکراین وارد میکند و هماکنون در حال مذاکره با کشورهای دیگر از جمله امریکا و هند و فرانسه در این باره است. انفجار بندر بیروت در سال ۲۰۲۰ باعث شد که لبنان بزرگترین سوله گندم خود را از دست بدهد و به خرید محمولههای کوچک گندم در حد مصرف دو ماهه مجبور شود. او گفت که هیات دولت لبنان با خرید ۵۰ هزار تُن گندم موافقت کرده که این برای مصرف دو ماه کفایت میکند و افزود که دولت به صورت فوری و پیش از افزایش چشمگیر قیمت گندم به علت حمله روسیه به اوکراین دست به کار خرید این محموله خواهد شد.
همزمان «جریس برباری»، مدیر کل اداره دانههای خوراکی در وزارت اقتصاد و بازرگانی لبنان، تاکید کرد که دو محموله گندم از اوکراین در مسیر لبنان بود که به علت جنگ متوقف شد.
همچنین در عراق، «محمد حنون»، مدیر کل شرکت بازرگانی مواد غذایی در وزارت بازرگانی عراق، تاکید کرد که عراق در چهار سال گذشته هیچ گندمی وارد نکرده بود و در تولید گندم و جو به خودکفایی رسیده بود اما امسال به علت کمآبی ناچار به واردات گندم خواهد بود. او گفت که تولید گندم عراق در سال گذشته به پنج میلیون و ۳۰۰ هزار تُن رسید که مصرف داخلی را تامین میکرد و مقداری هم مازاد داشت اما تولید گندم امسال سه میلیون و ۳۰۰ هزار تُن برآورد میشود که به معنای ضرورت واردات حدود دو میلیون تُن گندم است.
حنون افزود که ذخایر گندم عراق مانع از بحرانی شدن وضع میشود و از سوی دیگر این کشور قراردادی با استرالیا برای خرید گندم امضا کرده است. او البته گفت که حمله روسیه به اوکراین تاثیری بر تامین گندم عراق نخواهد داشت چون عراق مشتری گندم هیچ یک از این دو کشور نیست اما بیتردید افزایش قیمت گندم مساله دیگری است که پیامدهای خودش را خواهد داشت.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد