19 - 10 - 2022
افزایش تعاملات گازی با روسیه فرصتساز است؟
پس از شروع جنگ روسیه و اوکراین، کشورهای اروپایی در کوتاهترین زمان ممکن بر محصولات صادراتی روسیه به این کشورها که عمده آنها از جنس انرژی و موادی مانند گاز یا نفت بود، تحریمهای جدیدی اعمال کردند. از آنجا که تجارت گاز بیشتر از طریق لوله انجام میشود و روسیه نیز از این قاعده مستثنی نیست، بنابراین سیاست جدیدی برای توسعه صادرات گازی روسیه باید شکل بگیرد به نحوی که باز هم بتواند از زیرساخت خطوط گازی، به تجارت گاز بپردازد. این سیاست، سیاست سوآپ یا فروش گاز توسط روسیه به همسایگان است. سیاستی که بهترین ظرفیت را برای ایران به وجود میآورد.
این ظرفیت بسیار مهم به این جهت است که ایران دارای منابع عظیم گازی در جنوب کشور است که امکان سوآپ گاز را فراهم میکند و از طرفی با توجه به نیاز همسایگان ایرانی به گاز، در صورت خرید گاز مازاد روسیه، علاوه بر ایجاد شرایط پایدار در جهت گازرسانی به نیروگاههای خود و صادرات سوخت مایع مورداستفاده نیروگاهها در زمستان، علاوه بر ارزآوری بالا، به وابستگی جدی کشورهای همسایه در زمینه تامین سوخت و انرژی زمستان منجر خواهد شد و این موضوع، موجب تقویت جایگاه سیاسی ایران در منطقه خواهد شد. با آغاز سیاستهایی نظیر پالایشگاهداری فراسرزمینی و همچنین سوآپ یا خرید گاز روسیه و صادرات آن به کشورهای همسایه، ایران به یکی از بزرگترین هابهای انرژی منطقه تبدیل خواهد شد. از همین رو، پیگیری سیاست ایجاد تعاملات گازی جدی با روسیه از طریق زیرساختهای موجود در کشور و تقاضای بالای گاز در بین همسایگان ایران، قرارداد سوآپ و خرید گاز روسیه توسط ایران به بسیار باصرفه و اقتصادی خواهد کرد.
فرصت ایدهآل ارزآوری
محمدعلی خطیبی کارشناس انرژی در خصوص سوآپ گاز روسیه از طریق ایران خاطرنشان کرد: در حال حاضر بر اثر تحریم روسیه، بازار گاز اروپا اندکاندک در حال بسته شدن روی مسکو است. به همین دلیل روسیه به شدت به دنبال یافتن بازارهای جایگزین است. ایران میتواند بخشی از این گاز را سوآپ کند و از مزایای آن بهرهمند شود. شرطش این است که در طرف مقابل مشتریانی برای این گاز داشته باشیم. در این سیاست، ایران واسطه میشود و گاز به کشور ثالث میرسد. اگر در میان همسایگان مشتری برای این گاز وجود داشته باشد، میتوانیم به سوآپ گاز روسیه اقدام کنیم و سوآپ فی بگیریم. از این طریق، منفعت مالیای نصیب کشور میشود که در شرایط فعلی میتواند کمککننده باشد. این کار را قبلا ما در زمینه سوآپ گاز ترکمنستان به آذربایجان انجام دادیم و حق ترانزیتی هم دریافت کردیم.
وی در ادامه گفت: ما الان قرارداد صادرات گاز به ترکیه و عراق را داریم و تا جایی که قرارداد مشخص کرده است باید گاز را به آنها تحویل بدهیم. با برخی همسایگان قراردادی در زمینه فروش گاز نداریم. میتوانیم با آنها وارد مذاکره شویم و مشتریان جدیدی پیدا کنیم. با توجه به شرایط فعلی باید از فرصتی که برای سوآپ گاز روسیه برایمان پیش آمده است، بهره ببریم و در راستای افزایش نفوذ خود در منطقه گام برداریم. در شرایطی که مجددا زمینه برای صادرات گاز روسیه به اروپا فراهم شود، مساله سوآپ گاز این کشور برای ما منتفی میشود. اما لازم است از فرصتها حتی اگر موقت هم هستند، حداکثر استفاده را داشته باشیم. با سه سناریوی کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت میتوان به موضوع سوآپ گازی روسیه از طریق ایران نگاه کرد. اینکه این سیاست برای چه مدت زمانی اجرایی شود، بستگی به این دارد که روسیه چه نوع قراردادی با ایران امضا کند. کلیت سیاست سوآپ گاز روسیه از طریق ایران مثبت است و میتواند مزایای اقتصادی برای کشورمان داشته باشد. اما رقم سوآپ فی به شرایط قرارداد بستگی دارد.وی در ادامه گفت: اقتصاد کشورهایی که با یکدیگر مبادلات انرژی دارند، به هم گره میخورد. به عبارت دیگر، ارتباطات حوزه انرژی باعث میشود روابط کشورها در حوزههای دیگر نیز مستحکمتر شود. روابط اقتصادی بهتر میان کشورها به بهبود روابط سیاسی آنها منجر میشود. بنابراین، افزایش ارتباطات ایران با کشورهای همسایه از جمله روسیه در زمینه انرژی و گاز میتواند به درهمتنیدگی بیشتر روابط سیاسی و اقتصادی آنها بینجامد که منافع دو طرف را برآورده میکند و به ارزآوری بیشتر نیز کمک خواهد کرد.خطیبی خاطرنشان کرد: تلاشهای وزارت نفت در خصوص افزایش روابط تهران با همسایگان در زمینه انرژی از جمله بالا بردن سطح فروش نفت به ازبکستان و پالایشگاهداری در این کشور و سوآپ گاز روسیه اقدامات مثبتی به شمار میرود. باید این رویکردها گسترش یابد و حجمش بیشتر شود. این سیاستها در افزایش درآمدهای کشور و کاهش اثرگذاری تحریمها تاثیر خواهد داشت.
تقویت جایگاه ایران در منطقه
مصطفی نخعی عضو کمیسیون انرژی مجلس در مورد سوآپ گازی بین ایران و روسیه گفت: ما ظرفیت سوآپ گازی را در کشور به لحاظ جغرافیایی و منطقهای داریم و این پتانسیل و ظرفیت در کشور وجود دارد که این کار را انجام دهیم. بعضا تفاهمنامههایی با کشورهایی از جمله ترکمنستان و روسیه نیز منعقد شده است. به همین ترتیب با قزاقستان و آذربایجان صحبتهای مطرح شد.عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: در عمل میبینیم اتفاقی که در این تفاهمنامهها گفته میشود در میدان اجرا کمتر تحقق پیدا میکند شخص رییسجمهور و وزارت خارجه به کشوری میروند و مذاکراتی را انجام میدهند و زمینهای را فراهم میکنند. دستگاههای مرتبط که باید این را پیگیری کنند و به نتیجه برسانند و عملیاتی کنند پیگیری لازم را انجام نمیدهند.وی ادامه داد: ما و روسها جزو کشورهایی هستیم که بالاترین ذخایر گازی دنیا را داریم. حتما تفاهم همکاری و تعامل ما میتواند به نفع هر دو کشور و همینطور به نفع کشورهای دیگر دنیا که مصرفکننده گاز هستند باشد. ما کشورهای بزرگ تولیدکننده گاز اگر بتوانیم سیاست مشترکی را دنبال کنیم و هماهنگی و همسویی بیشتری با هم داشته باشیم حتما به نفع کشورهای دیگر دنیا هم خواهد بود.
وی گفت: سوآپ گازی بین ما و روسها منعقد شد. قرار شد حجم مشخصی از گاز از کشور ما سوآپ شود، یعنی ما گاز را تحویل بگیریم معادل آن انرژی یا گاز، فرآورده نفتی، نفتخام یا برق را صادر کنیم. روسها به دلیل شرایطی که الان دارند در بحث صادرات دچار مشکل شدهاند. ما میتوانیم از این ظرفیت استفاده کنیم منتها زمان خیلی مهم است و نباید زمان را از دست بدهیم و این را بلافاصله عملیاتی و اجرایی کنیم. فرصتهایی که در حوزه اقتصاد به وجود میآید زودگذر است و اینگونه نیست که این فرصتها همیشه باشد. حتما رقبایی هست و اگر ما به موقع استفاده نکنیم حتما رقبای ما استفاده خواهند کرد.
وی گفت: بخشی از منفعتی که از این سوآپ حاصل میشود مستقیما به مردم برمیگردد و برای همین است که قرار است این سوآپ گازی را از مناطق شمالی کشور انجام دهیم و واردات گازی را که از مناطق شمال کشور داریم در مناطق شمالی استفاده کنیم. با این اتفاق دیگر نیازی نیست این همه سرمایهگذاری برای انتقال گاز از جنوب کشور به شمال انجام دهیم. در واقع این گاز وارداتی را در مناطق شمالی و شرقی استفاده میکنیم به جای آن در جنوب که ظرفیت داریم صادرات گاز را انجام میدهیم.
نماینده مردم نهبندان در مجلس تاکید کرد: مزیت دوم این است که این سوآپ گازی ما را تبدیل به هاب انرژی منطقه میکند و ما میتوانیم در منطقه نقشآفرینی کنیم که مزایا و اثرات درازمدتی در ابعاد دیگر برای کشور دارد. وقتی ما هاب انرژی منطقه و دنیا میشویم جایگاه متمایزی به ما خواهد داد. میتوانیم مسائل سیاسی و اقتصادیمان را بهتر دنبال کنیم و اثرگذاری بهتری در کشورهای منطقه و دنیا داشته باشیم. در حال حاضر این موضوع را ترکیه دنبال میکند و اگر ما این کار را انجام ندهیم آنها آن را انجام میدهند. ما در همین منطقه رقیب داریم. باید از این فرصت به وجود آمده استفاده و این را عملیاتی کنیم.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد