اطلس تجارت و لجستیک آینده‌نگر
جهان صنعت- اطلس تجارت یکی از پایه‌ای‌ترین راهکارها با اثرگذاری فوری در موضوع تجارت است که به بازرگانان و دولت‌ها کمک می‌کند در بازارسازی و تبلیغات، بسیار هوشمندانه‌تر، کم‌هزینه‌تر و اثرگذارتر ورود کنند. رییس اندیشکده حکمرانی هوشمند گفت: لجستیک و تجارت، دو مفهوم درهم تنیده است که نمی‌توان آنها را جدا از هم تجزیه و تحلیل کرد. لجستیک یا جریان منابع از مبدا تا مصرف، موضوعات و مسائلی کلانی چون انبارداری، بارگیری و حمل‌ونقل را در بر گرفته است بنابراین تجارت به دلیل وابستگی مستقیم به این موضوعات، بدون برآوردهای لجستیکی معنایی ندارد.
سیدطه‌حسین مدنی افزود: با این مقدمه و برای اینکه هم در بخش تجارت و هم در بخش لجستیک عملکرد موفقی داشته باشیم؛ باید ضمن برآورد وضع فعلی، با چشمی آینده‌نگر به تجارت و لجستیک نگاه کرد. این نگاه آینده‌نگرانه را می‌توان در مفهومی به نام «اطلس تجارت» ترسیم و در آن ملزومات لجستیکی را هم لحاظ کرد.
وی خاطرنشان کرد: در واقع «اطلس تجارت» یکی از پایه‌ای‌ترین، قابل‌فهم‌ترین و سریع‌الوصول‌ترین راهکارها با اثرگذاری فوری در موضوع تجارت است. اطلس، نوعی از اطلاعات ساده شده است که تجار و نهادهای پژوهشی از تحلیل آن می‌توانند به علوم مبتنی بر تجربه و داده‌های واقعی رسیده و در تعمیق و تجمیع این علوم کسب شده به خِرَد برسند. برهمین مبنا می‌توان در بازارسازی و تبلیغات، بسیار هوشمندانه‌تر، کم‌هزینه‌تر و اثرگذارتر ورود کرد. در بخش لجستیک هم اطلس تجارت می‌تواند بهترین مسیرها و بهینه‌ترین حالت‌های حمل‌ونقل را پیشنهاد دهد.
وی گفت: توسعه لجستیک یک فرآیند زمان‌بر است، بنابراین باید در توسعه این بخش دیدی آینده‌نگرانه و درهم تنیده با اطلس تجارت داشت. به عنوان نمونه ممکن است طی سال‌های آتی و برمبنای اطلس تجاری به این نتیجه برسیم که از خامفروشی سنگ‌آهن دست کشیده و به سمت صادرات کالاهای با ارزش افزوده مانند میلگرد برویم. بنابراین در این شرایط توسعه لجستیک برمبنای اطلس تجارت باعث تغییر مسیرها و نوع حمل‌ونقل از فله‌بر به کانتینر ۴۰فوت خواهد شد. از طرف دیگر توسعه لجستیک در این بخش بدون لحاظ کردن اطلس تجارت ممکن است ما را با زیرساخت‌های حمل فله مواجه کند که طی سال‌های آتی از حیّز انتفاع خارج شده است. رییس اندیشکده حکمرانی هوشمند ادامه داد: صادرات سنگ‌های زینتی مثال دیگری برای بیان درهم تنیدگی موضوع اطلس تجارت و لجستیک است. مثلا فارغ از اطلس تجارت و با نگاه خامفروشی، نوع حمل‌ونقل در این زمینه قاعدتا به صورت کشنده‌های کفی خواهد بود اما در نگاه مبتنی بر اطلس تجارت و خودداری از خامفروشی ممکن است به این نتیجه برسیم که سنگ‌های زینتی را به دلیل حجم کم می‌توان با هواپیماهای مسافربری هم صادر کرد. در این شرایط که اطلس تجارت ضرورت تغییر حالت حمل‌ونقل را هم گوشزد کرده است؛ در بخش لجستیک باید به بررسی زیرساختها و قوانین این حوزه برای فراهم شدن امکان استفاده از حمل‌ونقل هوایی در صادرات سنگ‌های زینتی پرداخت. یا مثلا در بحث دارو فرض کنید با اتکا به اطلس تجارت، زمینه برای صادرات این کالای با ارزش فراهم شده است. در این شرایط به حمل‌ونقل هوایی یا استفاده از کانتینرهای یخچال‌دار نیاز پیدا می‌کنیم. بنابراین به طور کلی می‌توان گفت توسعه لجستیک باید مبتنی بر چشم آینده‌نگری چون اطلس تجارت برای رفع نیازهای آینده باشد نه رفع نیازهای گذشته که با آن درگیر بوده‌ایم. مدنی در ادامه خاطرنشان کرد: یا مثلا در مواردی ممکن است نوع حمل بار تغییری نکند اما مبدا واردات عوض شود. مثلا ممکن است از اطلس تجارت این نتیجه حاصل شود که واردات نهاده‌های دامی از آسیای میانه مقرون‌به‌صرفه‌تر از آمریکای‌جنوبی است. در این شرایط به جای توسعه امکانات تخلیه بار فله، ممکن است به توسعه گمرکات جدید نیاز پیدا کنیم.
وی گفت: تخصیص درست منابع برای توسعه زیرساخت‌های لجستیکی، ارتباط مستقیمی با آینده‌نگری در بحث ورود و خروج بارهای ترانزیتی و صادراتی و واردتی دارد. اگر این موارد به صورت جزیره‌ای و جدا از یکدیگر پیش برود؛ در بهترین حالت ممکن است مثلا طی یک بازه ۱۰ساله موفق به حل چالش‌های کنونی شویم. این فرصت از دست رفته ممکن است ما را با یک ابرچالش مواجه کند. مدنی خاطرنشان کرد: در بحث صادرات و واردات و ترانزیت، کاهش هزینه‌های جانبی بسیار کلیدی است و از آنجایی که حمل‌ونقل یکی از پررنگ‌ترین هزینه‌های جانبی است؛ کشورهای فعال در این عرصه دائما به دنبال آزمون روش‌های مختلف و کاهش این هزینه هستند. مثلا کشور چین در صادرات خود برای حمل بار یکسان به مقاصد مختلف(اروپا، استرالیا، آسیا، آمریکا و…)، روش‌های مختلفی را به کار می‌گیرد تا بتواند هزینه حمل را متناسب با مقصد، کمینه کرده و مزیت رقابتی ایجاد کند. ما هم برای ایجاد مزیت‌های رقابتی باید از چنین الگوهایی مبتنی بر اطلس تجاری استفاده کنیم. رییس اندیشکده حکمرانی هوشمند گفت: به طور کلی تحقق کامل اهداف ترسیم شده در اطلس تجارت، به برآوردهای لجستیکی و حمل‌ونقلی هم نیاز دارد. یعنی اگر قرار است برای یک محصول خاص در یک بازه زمانی مشخص، بازارهای جدیدی ایجاد کنیم یا میزان صادرات آن محصول به بازارهای قبلی را افزایش دهیم؛ ضمن اینکه باید این اهداف را در چارچوب اطلس تجاری ترسیم کنیم؛ باید همزمان برای لجستیک سخت آن شامل انبارداری، بارگیری و حمل‌ونقل و لجستیک نرم آن شامل قوانین، مباحث نظارتی و سامانه‌های الکترونیکی آن هم برنامه‌ریزی کرده باشیم.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: وضعیت کنونی تجارت و لجستیک کشور با این نگاه ایده‌آل همخوانی ندارد. امروزه بسیاری از کشورهای پیشرو در تجارت خارجی، پلتفرم‌های دقیق و موثری با موضوع اطلس تجارت تهیه کرده‌اند ولی ما در بخش تجارت فاقد چنین پلتفرم‌هایی هستیم و همین موضوع باعث شده دائما با مشکلاتی چون از دست رفتن بازارهای خارجی، کاهش نفوذ برندهای ایرانی، سردرگمی تولیدکنندگان و تجار در تجارت خارجی، واردات غیربهینه، هدررفت منابع ارزی، تصمیمات خلق‌الساعه دولتی و مواردی از این دست مواجه شویم.
مدنی گفت: در توسعه زیرساخت‌های لجستیکی هم وضعیت ما با آنچه که باید باشد و بتواند در کنار اطلس تجارت ایران با دید آینده‌نگرانه به توسعه تجارت خارجی کشور کمک کند، فاصله دارد. این فاصله باید با اعمال یک حکمرانی خوب در موضوع ترانزیت، نگهداری از زیرساختها، توسعه زیرساختها، اولویت‌‌بندی‌‌ها، بهسازی و نوسازی داشته‌‌ها و هم‌‌افزایی و همگرایی میان دستگاه‌‌های مختلف از وزارت امور خارجه تا صمت و… پر شود.
منبع: اتاق ایران آنلاین
