30 - 11 - 2022
استقلال بانک مرکزی لازمه رونق اقتصادی
میزگرد پنج رییس بانک مرکزی پس از انقلاب که با چاشنی انتقاد نسبت به عملکرد این نهاد در دولتهای نهم و دهم همراه بود و حواشیای را به دنبال داشت با عکس یادگاری و پا درمیانی رییس فعلی بانک مرکزی پایان یافت.
همایش بانکداری اسلامی امسال با کمی تفاوت نسبت به سالهای گذشته به کار خود پایان داد و با حاشیههایی همراه شد.
حضور روسای بانک مرکزی پس از انقلاب و همچنین سکاندار جدید این نهاد پولی رنگ و بوی متفاوتی را به جلسه اختتامیه داد و فرصتی را برای نقد و بررسی وضعیت اقتصادی کشور و عملکرد بانک مرکزی فراهم کرد.
در این همایش برای اولین بار این فرصت مهیا شده بود که روسای فعلی و پیشین بانک مرکزی در کنار یکدیگر حضور پیدا کنند و به بحث و بررسی پیرامون مسایل اقتصادی و اقدامات انجامشده در بانک مرکزی طی سالهای اخیر بپردازند.
امسال کورش پرویزیان، رییس موسسه عالی بانکداری از ولیالله سیف، محمود بهمنی، طهماسب مظاهری، محمد حسین عادلی و مجید قاسمی روسای فعلی و پیشین بانک مرکزی دعوت کرد تا در کنار یکدیگر درباره سیاستهای پولی و مالی، ضرورت هماهنگی و آثار آن بر اقتصاد کشور اظهار نظر کنند و در نهایت راهکاری از این میزگرد نسبتا چالشی بیرون بیاید.
روسای پیشین بانک مرکزی صحبت خود را عموما با انتقاد به عملکرد بانک مرکزی در دولت نهم و دهم پیش بردند و هجمه انتقادات به سمت عملکرد محمود بهمنی، رییس کل سابق بانک مرکزی در این بانک بود. مجید قاسمی و طهماسب مظاهری بر عدم استقلال بانک مرکزی تاکید فراوان کردند و عملکرد این بانک را طی سالهای گذشته مورد نگاه نقادانه خود قرار دادند.
انتقاد نسبت به عملکرد بانک مرکزی در دولت نهم و دهم چاشنی اظهارات تمامی روسای سابق بانک مرکزی بود. به طوری که مجید قاسمی بر نقش شخصیت رییس بانک مرکزی بر حفظ استقلال این نهاد بانکی تاکید کرد اما محمود بهمنی لازمه استقلال را تغییر قوانین دانست و گفت: در این شرایط رییس فدرال رزرو هم بیاید همین آش و همین کاسه است.
قاسمی همچنین انتقاداتی نسبت به از بین رفتن سیاست ارز تکنرخی با بسته سیاستی سال ۹۰ و هچنین برداشت غیرقانونی از حساب بانکها مطرح و تاکید کرد: پول مردم را به بانکها بازگردانید.
بهمنی اما در واکنش به انتقادات شدید قاسمی از عملکرد خود دفاع و خطاب به قاسمی اظهار کرد: احتیاط تا چه حد؟ گذاشتید وقتی من خداحافظی کردم صحبت کردید! اما مذاکرات دو جانبه قاسمی و بهمنی تا جایی ادامه یافت که رییس کل جدید برای پایان آن پا درمیانی کرد.
از دیگر حواشی این جلسه میتوان به اظهارات طهماسب مظاهری که در دولت نهم به دلیل ناسازگاری با احمدی نژاد از ریاست بانک مرکزی کنارهگیری کرده بود، اشاره کرد.
وی به گزارش محرمانه خود درباره هشدار نسبت به افزایش تورم و فروپاشی اقتصادی اشاره کرد و گفت: به سه قفله شدن خزانه و چاپخانه اسکناس و همچنین ترک بانک مرکزی افتخار میکنم.
محمدحسین عادلی، رییس بانک مرکزی دولت سازندگی نیز در این جلسه نسبت به تامین کسری بودجه دولتها توسط بانک مرکزی انتقاد و تاکید کرد: نگران تغییر قوانین هستم که شاید در پی آن بانک مرکزی تحت سلطه نهاد یا جای دیگری به جز دولت قرار بگیرد. این در حالی است که باید مفهوم استقلال بانک مرکزی فهمیده شود.
ولیالله سیف، رییس فعلی بانک مرکزی نیز با اشاره به اینکه بهمنی از وارد آمدن خسارات عمده به نظام بانکی جلوگیری کرد، گفت: البته در برخی موارد نسبت به عملکرد وی انتقاد دارم و معتقدم برخی مسایل را حل نکرد اما کاری را که از دستش برمیآمد انجام داد.
خسارات عمده به نظام بانکی
ولیالله سیف، رییس فعلی بانک مرکزی با بیان اینکه بین بانکداری اسلامی و بانکداری بدون ربا فاصله زیادی وجود دارد، گفت: باید فاصله موجود را شناسایی و روشهایی را برای حرکت به سمت بانکداری اسلامی پیدا کنیم.
وی با بیان اینکه احساس میکنم در این همایش بحثها بیشتر به سمت مسایل مربوط به بانکداری متمایل میشود، ادامه داد: بهتر است در چنین فرصتهایی بر مسایل مربوط به بانکداری اسلامی متمرکز شویم و با حضور صاحبنظران مسایل مربوط را به چالش بکشیم.
رییس کل بانک مرکزی با اشاره به اینکه با کشورهای مسلمان و غیرمسلمان ارتباط داریم که برخی دارای بانکداری سنتی هستند، تصریح کرد: در سیستم بانکی ما باید حقوق ذینفعان حفظ شود و به قیمت ضرر عدهای برخی منتفع نشوند.
وی با اشاره به اینکه در گذشته وقتی رییس کل بانک مرکزی از استقلال بانک مرکزی صحبت میکرد گوش شنوایی وجود نداشت، اضافه کرد: پیش از این موضوع استقلال بانک مرکزی در زمان ریاست مرحوم نوربخش و دکتر عادلی مطرح شده بود امروز استقلال بانک مرکزی دغدغه همگان است. تیم اقتصادی دولت این موضوع را درک کرده و این مفهوم به تدریج در جامعه شناخته شده است.
قاسمی: بسته سال ۹۰ ارز تکنرخی را به باد داد
در ادامه این میزگرد مجید قاسمی که طی سالهای ۶۵ تا ۶۸ سکان بانک مرکزی را در اختیار داشته است با بیان اینکه بانک مرکزی ما در مقاطع مختلف نتوانسته طبق قانون پولی و بانکی به وظایف خود عمل کند، گفت: در برخی مواقع این ناتوانی ناشی از قوانین کشور و به ویژه قانون بودجه بوده و در برخی موارد نیز فراتر از قوانین و به صورت غیرقانونی بانک مرکزی محلی برای تامین نیازهای مالی دولت بوده است.
به گفته وی، شخصیت رییس کل بانک مرکزی میتواند حافظ استقلال این نهاد باشد.
وی با بیان اینکه در همه این موارد استقلال بانک مرکزی تحتالشعاع قرار گرفته است، تصریح کرد: خوب نیست که فقط از استقلال بانک مرکزی حرف بزنیم اما در عمل کاری انجام ندهیم بهطور مثال اکنون تعیین نرخ سود بانکی در اختیار رییس بانک مرکزی نیست و در شورای پول و اعتبار تعیین میشود.
مدیرعامل بانک پاسارگاد اضافه کرد: اگرچه شورای پول و اعتبار از ارکان بانک مرکزی است اما باید تخصصیتر باشد و تحت فشار دولت تصمیمگیری نکند.قاسمی با اشاره به اینکه این شورا طی چند سال اخیر مدتی تعطیل شد، گفت: در سال ۹۰ نرخ سود به صورت دستوری تعیین و از اردیبهشتماه ۹۰ سبب واگرایی نرخ ارز شد.
رییس اسبق بانک مرکزی با اشاره به اینکه سیاست تکنرخی کردن ارز که از سال ۸۱ و با مقدمات ۱۶ ساله آغاز و بهای سنگینی برای آن پرداخت شده بود با بسته سیاستی سال ۹۰ از بین رفت، گفت: هرچه بانک مرکزی مداخله کرد نتوانست نرخ ارز را حفظ کند و حتی دو بار در سال ۱۳۹۱ پیشنهاد افزایش نرخ سود را به شورای پول و اعتبار برد اما با مخالفت روبهرو شد.
مدیرعامل بانک پاسارگاد با اشاره به اینکه غیرقابل پیشبینی نبود که کاهش نرخ سود موجب فشار آمدن به نرخ ارز خواهد شد، تصریح کرد: اعضای شورای پول و اعتبار که دانش اقتصاد داشتند نباید اجازه میدادند چنین اتفاقی بیفتد.
وی اظهار کرد: اگر بانک مرکزی اجازه داشته باشد وظایف خود را در مقام پولی عمل کند بسیاری از اشتباهاتی که در حوزه اقتصادی و حتی در مورد بودجه ایجاد میشود قابل اصلاح خواهد بود.
قاسمی ضمن ارایه توصیههایی برای شروع کار بانک مرکزی در دولت یازدهم خاطرنشان کرد: اگر نتوانیم تورم را کنترل کنیم سرمایهگذاری مولد و ثبات نسبی حاصل نمیشود بنابراین جلوگیری از کاهش ارزش پول ملی و کنترل تورم باید بهطور مستمر دنبال شود.
قاسمی معتقد است، انتشار اوراق مشارکت خوب است اما استفاده بیش از اندازه از این ابزار و انتشار ۵۰ هزار میلیارد تومان اوراق مشارکت باعث تحمیل رکود به اقتصاد شده است.
مدیر عامل بانک پاسارگاد با بیان اینکه استقلال بانک مرکزی را بهمعنای استقلال از سیاستهای کلی کشور و نظام نیست، افزود: در واقع استقلال بانک مرکزی بهمعنای استفاده از ابزارهای سیاست پولی است.
قاسمی با بیان اینکه مساله مابهالتفاوت ارز مرجع و مبادلهای و پرداخت تعهدات ارزی واردکنندگان کالاهای اساسی هنوز حل نشده است، خاطرنشان کرد: اخیرا در دیوان محاسبات مصوب شده که کالاهای اساسی با ارز مرجع وارد کشور شود ولی هنوز مورد اجرا قرار نگرفته اما لازم است که تکلیف مردم مشخص شود.
وی همچنین به برداشت سه هزار میلیارد تومانی از حساب بانکها اشاره و خاطرنشان کرد: این اقدام بجا نبوده و درخواست دارم پول و حقوق مردم به بانکها بازگردانده شود.
رییس اسبق بانک مرکزی با اشاره به لزوم هماهنگی معاونت مدیریت برنامهریزی، وزارت امور اقتصاد و دارایی و بانک مرکزی گفت: استقلال بانک مرکزی فقط با قانون محقق نمیشود و در آمریکا هم استقلال بانک مرکزی بسیار وسیع است و اگرچه رییسجمهور رییس بانک را منصوب میکند اما امکان عزل آن را ندارد و در مواردی با اعمال فشار یا جنگ در آمریکا فقط امکان عزل رییس کل بانک مرکزی وجود دارد .مدیر عامل بانک پاسارگاد با اشاره به اینکه در زمان جنگ نیز وزیر دفاع دو روز در بانک مرکزی خوابید تا ارز بگیرد، گفت: با وجود فشارهای زیاد ارز ندادیم و به عبارتی تمام تلاش خود برای حفظ استقلال بانک کردم.
قاسمی با بیان اینکه اگر چهار رییس بانک مرکزی در شرایط فشار حافظ استقلال بانک مرکزی بودند و مانند مظاهری عمل میکردند، وضعیت این گونه نمیشد، خاطرنشان کرد: بانک مرکزی تنها مسوول کنترل تورم نیست و وظیفه تامین رشد اقتصادی کشور را نیز برعهده دارد.
وی با تاکید بر اینکه برداشت از حساب بانکها خلاف قانون بوده است، گفت: اگر بانکها در این زمینه اقدام قانونی میکردند به سرعت به نتیجه میرسیدند و اخیرا دیوان محاسبات نیز در این زمینه حکمی را صادر کرده است.
عادلی: نرخ سود تعیین شود
در ادامه میزگرد بانکداری اسلامی، سیاستهای پولی و مالی و ضرورت هماهنگی و آثار آن بر اقتصاد کشور، محمدحسین عادلی که ریاست بانک مرکزی از سال ۶۸ تا ۷۳ را برعهده داشته با بیان اینکه تامین کسری بودجه در اقتصاد کشور همواره برعهده بانک مرکزی بوده است، گفت: اکنون همه مسوولان سه دستگاه اصلی کشور (معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی، بانک مرکزی و وزارت اقتصاد) منصوب شدند اما در خط مقدم این جبهه بانک مرکزی قرار دارد.
وی در ادامه با تاکید بر اینکه آنچه اکنون در مرکز مشکلات کشور قرار دارد تورم است که بانک مرکزی مسوولیت کنترل آن را برعهده دارد، افزود: اکنون بانک مرکزی با مشکلات بسیاری روبهرو است اما همان طور که اعلام کردم مهمترین مشکل افزایش تورم است که باعث افزایش هزینه تولید و در نتیجه کاهش عرضه شده که تورم را تشدید میکند.
به گفته او در سالهای اخیر برای چارهجویی در این چرخه معیوب نسبت به افزایش واردات اقدام کردهایم و در نتیجه بیماری هلندی به اقتصاد ورود کرده است.وی با اشاره به اینکه بانک مرکزی باید از کاهش ارزش پول ملی و رشد نقدینگی جلوگیری کند، گفت: در صورتی که ثبات ایجاد شود ارزش پول نیز حفظ میشود.
عادلی با بیان اینکه وظیفه بانک مرکزی راهاندازی تولید نبوده و حفظ ارزش پول است، گفت: برای کاهش نقدینگی و اصلاح ساختار بانکها اولین اقدام تصمیمگیری در مورد نرخ سود است.
به گفته وی، بانک مرکزی باید نرخ سود را بازنگری کند تا سرمایهگذاریها براساس آن خود را تنظیم کنند و در نتیجه تولید راه بیفتد.
رییس بانک مرکزی دولت سازندگی اظهار کرد: یکی از کارهایی که باید انجام شود تعریف رباست، در واقع ربا باید بازتعریف شود. آیا ربا در اقتصاد امروز همان است که در زمانی که پول مسکوکات طلا و سکه بود؟ البته این امر نیاز به شهامت، شجاعت و تحقیق دارد.وی با اشاره به اینکه استقلال مفهومی است که باید توسط دستاندرکاران و تمام ذینفعان حکومت شناسایی شود و مورد توجه قرار گیرد، افزود: در واقع مفهوم استقلال باید از سوی دستاندرکاران پذیرفته شود.عادلی همچنین با اشاره به اینکه تصویب سیاستهای پولی توسط هیات دولت که در زمان تصویب قانون بانکداری بدون ربا مغفول واقع شده ناقض استقلال بانک مرکزی است، گفت: نصف به علاوه یک اعضای شورای پول و اعتبار باید از کارشناسان مستقل بانکی تشکیل شود.
وی همچنین درباره استقلال بانک مرکزی با تاکید بر اینکه باید حواسمان باشد که دائما قانون را عوض نکنیم، تصریح کرد: نگران این هستم که سلطه مالی دولت نسبت به بانک مرکزی برطرف شود اما بانک مرکزی تحت سلطه نهاد دیگری قرار بگیرد بنابراین مهم است که ببینیم به کدام سمت میرویم.
رییس بانک مرکزی دولت سازندگی با اشاره به اینکه شناخت و درک خوب از استقلال ما را از تعویض قوانین بینیاز میکند، خاطرنشان کرد: در چنین شرایطی شاید بشود به سمتی رفت که شاهد تعیین نرخ سود مناسب، کاهش نقدینگی و مهار تورم باشیم.
مظاهری: به سه قفله شدن خزانه
افتخار میکنم
طهماسب مظاهری که در دولت نهم پس از استعفای شیبانی، حدود یکسال ریاست بانک مرکزی را برعهده داشت و به دلیل اختلافنظر با رییس دولت از این سمت کنارهگیری کرد با تاکید بر اینکه هشت سال پرتلاطم و تاسفبار در نظام مدیریت اقتصادی را شاهد بودیم، گفت: نیازمند بازسازی ساختار اقتصادی هستیم.
وی با اشاره به اینکه رابطه بانک و سهامداران باید تنظیم شود، ادامه داد: این مفهوم باید برای سهامداران مشخص شود که سهامدار یک بانک صاحب منابع آن بانک نیست.
رییس اسبق بانک مرکزی با اشاره به اینکه این دولت در زمینه مسایل مربوط به بانک مرکزی با دولت گذشته ۱۸۰ درجه تفاوت دارد، گفت: یکی از خلاقیتهای دولت دهم این بوده که هرگاه به طریقی در مورد اجرای قانونی جلویش را میگرفتیم، تغییرات را بهگونهای انجام میداد که نتیجه تفاوتی نمیکرد و به خواست خودش میرسید که در این زمینه آقای بهمنی میتواند اظهارنظر کند.
وی با اشاره به اینکه در نهایت در تمام موارد بانک مرکزی باید پول تزریق میکرد، تصریح کرد: زمانی که معاون اقتصادی وزارت اقتصاد بودم گزارشی را تهیه و به داود دانشجعفری، وزیر وقت اقتصاد دادم که براساس آن اعلام کردم اگر به همین ترتیب پیش برویم، نرخ تورم افزایش مییابد اما رییسجمهور چنین گزارشی را قبول نکرد.
مظاهری با اشاره به نقدینگی ۷۰ هزار میلیارد تومانی در سال ۱۳۸۴ گفت: میزان نقدینگی در مردادماه ۱۳۸۶ به ۱۴۶ هزار میلیارد تومان رسیده بود و همان زمان اعلام کردم که نقدینگی طی ۵۰ سال فعالیت بانک مرکزی به ۷۰ هزار میلیارد تومان رسیده و تنها در دو سال دو برابر شده است.
وی با تاکید بر اینکه در آن زمان بر این گزارش مهر محرمانه زده شد، اظهار کرد: پیشبینی کردم که اگر آن روند ادامه مییافت در اسفندماه ۱۳۸۶ میزان نقدینگی به ۳۰۰ هزار میلیارد تومان میرسید اما جلوی این موضوع را گرفتم و در نتیجه مساله سه قفله شدن خزانه یا چاپخانه اسکناس مطرح شد که در نتیجه این اقدام نقدینگی در اسفندماه ۱۳۹۰ به ۱۵۰ هزار میلیارد تومان رسید.
مظاهری با تاکید بر اینکه اگر ترمز نمیکردیم به فروپاشی اقتصادی میرسیدیم، تاکید کرد: به سه قفله کردن و ترک بانک مرکزی افتخار میکنم.
وی با تاکید بر اینکه اکنون ظرفیت و امکان حل مشکل نظام بانکی وجود دارد، گفت: طرح تحول نظام بانکی که یکی از هفت پروژه طرح تحول اقتصادی بود در زمان بهمنی نیز مطرح شد.
وی اضافه کرد: منظور دولت از تحول بانکی این بود که کارهایی را که میخواهد انجام دهد قانونی کند که مدارک آن موجود است اما جای تقدیر دارد که بهمنی مانع آن شد.
بهمنی: رکود مطلق بهتر از مهار
تورم است
بر این اساس محمود بهمنی، رییس سابق بانک مرکزی که پس از طهماسب مظاهری، طی پنج سال هدایت بانک مرکزی را به عهده داشت با اشاره به اینکه استقلال بانک مرکزی با تعویض مدیران حاصل نمیشود، گفت: این امر تغییر در قوانین و مقررات را میطلبد و اگر رییس فدرال رزرو را بیاورند اما قوانین و مقررات اصلاح نشود باز هم همین آش و همین کاسه خواهد بود.وی با اشاره به اینکه در حالی که نرخ ۲۴۰۰ تومان برای ارز تصویب شده همچنان روی پرداخت ارز ۱۲۲۶ تاکید داریم، گفت: نمیخواهیم بچهای را که ۴۰ سالهاش است از شیر بگیریم و ساختار اقتصادی را اصلاح کنیم.
بهمنی با اشاره به اینکه برای پرداخت مابهالتفاوت ارز با کسری بودجه روبهرو هستیم و نفس عمل تفاوتی ندارد، اضافه کرد: نرخ ارز ۱۲۲۶ تومانی طی یکسال گذشته صددرصد افزایش یافته، تحریمها اعمال، نقل و انتقال پول با مشکل روبهرو و درآمدهای نفتی محدود شده است در چنین شرایطی میخواهیم تورم نباشد؟
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد