5 - 07 - 2018
استفاده ابزاری از آمارهای رسمی
مجیدرضا حریری*
بررسیهای آماری تجارت خارجی ایران در سال ۹۷ تراز تجاری کشور را مثبت نشان میدهد اما واقعیت این است که نمیتوان به انتشار آمارهای رسمی در بازههای زمانی کوتاهمدت اکتفا کرد و گاهی همین آمارها که به دلیل انتشار از سوی مراجع رسمی نمیتوان آنها را انکار کرد واقعیت را به گونهای دیگر نمایش میدهند. با نگاهی به آمارهای منتشر شده در سال گذشته این اعتماد شکنندهتر میشود. سه ماه نخست سال ۹۶ نیز مانند آمار سالجاری نشاندهنده مثبت شدن تراز تجارت خارجی بوده است و این در حالی است که ۹ ماه بعد شاهد تغییر این تراز و منفی شدن بودیم. بر همین اساس تحلیل وضعیت تجاری و اقتصادی مستلزم بررسی یک سال است و نباید از واقعیت دور شد.موضوع دیگر استفاده ابزاری سیاسیون از آمارهای رسمی است. این هنری است که در طول ادوار مختلف از آن بهره بردهاند و برای تبلیغات سیاسی خود استفاده کردهاند. نمیتوان به وضوح گفت که آمار منتشر شده صحیح نیست و آن را انکار کرد اما واقعیت این است که تحلیل آمار چند ماهه کوتاه، فصلی و فاقد ارزش و اعتبار اقتصادی و تجاری است.واقعیت دیگر اینکه ایران در گروه معدود کشورهایی است که صادرات نفتی و غیرنفتی خود را تفکیک کرده است اما این تفکیک در نگاه تجاری فاقد ارزش است. نکته آن است که هر چند ابتدا صادرات نفتی و غیرنفتی تفکیک میشوند اما بارها شاهد آن بودهایم که در پی اعلام آمار صادرات و واردات کشور این تفکیک مورد بیتوجهی قرار گرفته است و از همین رو نمیتوان نسبت به آن وقعی نهاد. باید توجه کرد که وضعیت صادرات و واردات کشور باید به شکلی یکپارچه و در همه ابعاد آن بررسی شود.سیاستهای صادراتی کشور گاهی به سمتی حرکت میکند که از خامفروشی فاصله بگیریم و اقدام به صادرات مواد تولیدی کنیم اما اعتقاد من بر آن است که خامفروشی موادی همچون نفت، زغال سنگ، میعانات گازی و پتروشیمی هرچند به اعتقاد عدهای خوشایند نیست اما در صورت توجه جدی نسبت به آن و برنامهریزیهای دقیق میتوان از آن به عنوان یکی از امتیازهای کشور استفادهای بهینه و درخور توجه کرد. چنین داشتههایی خدادادی است و منطقی نیست در شرایط کنونی نسبت به آنها بیتوجه بود.برخی معتقدند کاهش واردات رسمی کشور خود به معنی افزایش قاچاق است. هرچند درصد بسیار کوچکی از واردات یعنی عددی حدود ۷ تا ۸ میلیارد به واردات کالاهای غیرضروری اختصاص دارد و خروج آن از سیستم واردات کشور تاثیری جدی بر روند تجارت کشور ندارد اما باید گفت نمیتوان به هیچ شیوهای تقاضای مصرفکننده نسبت به واردات گروهی از کالاها را انکار کرد و این حجم از کالا در نهایت از مبادی غیررسمی تامین میشود.کاهش واردات اما نقطه آغازی در راستای نگرانیهای جدیتر یعنی تولید کشور است. باید توجه کرد که حجمی معادل بیش از ۸۰ درصد از واردات کشور مستقیم به کارخانههای تولیدی فرستاده میشود تا در مسیر تولید از آنها بهرهوری شود. کاهش واردات نیز از نگاهی دیگر به معنی عدم دسترسی به مواد اولیه و در ادامه کاهش تولید کارخانههای داخلی است؛ موضوعی نگرانکننده که منجر به آسیب در حوزه کالاهای اساسی خواهد شد و باید به آن توجه جدی کرد.با نگاه به آمار منتشر شده و شرایط اقتصادی کنونی اما نمیتوان هیچ پیشبینی قابل توجهی درباره آینده تراز تجاری کشور ارائه کرد. در حال حاضر حتی روشن نیست که به دلیل تحریمهای اقتصادی و روابط بینالملل امکان تجارت و واردات تا چه اندازه وجود دارد. باید گفت تا امروز روشن نیست که آیا امکان واردات به کشور وجود دارد یا خیر.
*رییس اتاق بازرگانی ایران و چین
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد