12 - 07 - 2017
از چغازنبیل تا یزد
یونسکو نام عهدنامهای بینالمللی است که در تاریخ ۱۶ نوامبر ۱۹۷۲ به تصویب کنفرانس عمومی یونسکو رسید. موضوع آن حفظ آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی بشر است که اهمیت جهانی دارند و متعلق به تمام انسانهای زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص هستند. برپایه این کنوانسیون کشورهای عضو یونسکو، میتوانند آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی کشور خود را نامزد ثبت بهعنوان میراث جهانی کنند. حفاظت از این آثار پس از ثبت در عین باقی ماندن در حیطه حاکمیت کشور مربوطه بهعهده تمام کشورهای عضو خواهد بود. مکانهای میراث جهانی ثبتشده در سازمان یونسکو، مکانهایی مانند جنگل، کوه، آبگیر، صحرا، بقعه، ساختمان، مجموعه یا شهر هستند.
ایران سه سال پس از تصویب کنفرانس عمومی یونسکو در تاریخ چهارشنبه ،۲۶ فوریه سال ۱۹۷۵ به کنوانسیون میراث جهانی یونسکو پیوست. در سال ۱۹۷۹ چغازنبیل، تختجمشید و میدان نقشجهان نخستین مکانهایی بودند که در ایران به فهرست میراث جهانی یونسکو اضافه شدند. شهر تاریخی یزد به عنوان نخستین شهر تاریخی ایران و بیستودومین اثر تاریخی کشور در فهرست میراث جهانی یونسکو به تازگی به ثبت رسید. به همین بهانه نگاهی می اندازیم به آثار ثبت شده ایران در فهرست جهانی یونسکو.
چغازنبیل
چغازنبیل نیایشگاهی باستانی است که در زمان عیلامیها و در حدود ۱۲۵۰ پیش از میلاد ساخته شدهاست. چغازنبیل بخش به جامانده از شهر «دوراونتش» است. این بنا در سال ۱۹۷۹ ثبت جهانی شد.
تختجمشید
تختجمشید یا پارسه که در شهرستان مرودشت در شمال استان فارس قرار دارد، نام یکی از شهرهای باستانی ایران است. در این شهر باستانی، مجموعه کاخهایی به نام تخت جمشید وجود دارند که در دوران زمامداری داریوش بزرگ، خشایارشاه و اردشیر اول بنا شدهاند. این شهر تاریخی در سال ۱۹۷۹ ثبت جهانی شد.
میدان نقشجهان
میدان نقشجهان میدان بزرگ مستطیلشکل در شهر اصفهان است که بهوسیله بناهایی از دوره صفوی محصور شده است. میدان نقشجهان به شکل امروزین در دوره سلطنت شاهعباس صفوی پایهگذاری شد. بناهای تاریخی موجود در میدان نقشجهان شامل عالیقاپو، مسجد امام(ره)، مسجد شیخ لطفالله و سردر قیصریه است. این بنا در سال ۱۹۷۹ ثبت جهانی شد.
تخت سلیمان
تخت سلیمان نام محوطه تاریخی بزرگی در نزدیکی تکاب و روستای تخت سلیمان در استان آذربایجان غربی است. مجموعه بناهای تاریخی در تخت سلیمان در اطراف دریاچهای طبیعی ساخته شده است. آثار بناهای دورههای اشکانیان و ساسانی و ایلخانان در این محل یافت شده است. مهمترین آثار بهجا مانده آن آتشکده و تالارهای دوره ساسانی است. این بنا در سال ۲۰۰۳ ثبت جهانی شد.
بم و فضای فرهنگی آن
ارگ بم در گوشه شمال شرقی و چسبیده به شهر بم در استان کرمان و در مجاورت جاده ابریشم قرار دارد و بنا به روایات متعدد، مربوط به دوران اشکانی یا هخامنشی است. تا اواخر دوره قاجار، ارگ بم همچنان مسکونی بوده است. این بنای مشهور تاریخی در زمینلرزه بم به شدت ۶/۶ ریشتر که در ساعت ۵:۲۶ بامداد ۵ دی ۱۳۸۲ شهر بم را لرزاند، ویران شد. این بنا در سال ۲۰۰۴ ثبت جهانی شد.
پاسارگاد
مجموعه میراث جهانی پاسارگاد مجموعهای از آثار باستانی برجایمانده از دوران هخامنشیان است که در شهرستان پاسارگاد در استان فارس واقع شده است. این مجموعه دربرگیرنده سازههایی چون آرامگاه کوروش بزرگ، باغ سلطنتی پاسارگاد، کاخ دروازه، پل، کاخ بارعام، کاخ اختصاصی، دو کوشک، آبنماهای باغ شاهی، آرامگاه کمبوجیه، استحکامات دفاعی تل تخت، کاروانسرای مظفری، محوطه مقدس و تنگه بلاغی است. این بنا در سال ۲۰۰۴ ثبت جهانی شد.
گنبد سلطانیه
گنبد سلطانیه مقبره محمد خدابنده الجایتو است که در سالهای ۱۳۰۲ تا ۱۳۱۲ در شهر سلطانیه (پایتخت ایلخانان) ساخته شد و از آثار مهم معماری ایرانی و اسلامی به شمار میرود.
این بنا از حیث معماری و تزیین و بزرگی در دنیا مشهور است. رنگ گنبد آبی است. روی این اضلاع گنبد بلندی قرار گرفته که ارتفاع آن را ۱۲۰ گز نوشتهاند. این بنا در سال ۲۰۰۵ ثبت جهانی شد.
سنگنوشته بیستون
سنگنوشته بیستون بزرگترین سنگنوشته جهان، نخستین متن شناخته شده ایرانی و از آثار دودمان هخامنشیان (۵۲۰ پیش از میلاد) واقع در شهرستان هرسین در ۳۰ کیلومتری شهر کرمانشاه بر دامنه کوه بیستون است. سنگنبشته بیستون یکی از مهمترین و مشهورترین اسناد تاریخ جهان و مهمترین متن تاریخی در زمان هخامنشیان است که شرح پیروزی داریوش بزرگ را بر گوماته مغ و به بند کشیدن یاغیان نشان میدهد. این کتیبه در سال ۲۰۰۶ ثبت جهانی شد.
مجموعه کلیساهای آذربایجان
کلیساهای آذربایجان عبارتند از: قره کلیسا، کلیسای استفانوس مقدس، کلیسای مریممقدس درهشام، کلیسای چوپان و کلیسای زور زور. تاریخ ساخت قره کلیسا بنا به روایت موسس خورناتسی مورخ مشهور ارمنیان به اوایل دوره مسیحیت برمیگردد. به این ترتیب که کلیسای موردنظر روی آرامگاه تادئوس مقدس که از مبشران دین مسیحیت بود بنا شده است. از سال ۱۲۴۳ نام «کلیسای تادئوس مقدس» متناوب در آثار و کتب مختلف به ویژه مجامع مذهبی ارمنیان به چشم میخورد. این کلیسا به عنوان اولین کلیسای جامع جهان مسیحیت شناخته میشود. این عبادتگاهها در سال ۲۰۰۸ ثبت جهانی شدند.
سازههای آبی شوشتر
سازههای آبی شوشتر در دوران ساسانیان، جهت بهرهگیری از نیروی آب بهعنوان محرک آسیابهای صنعتی ساخته شده است. در این مجموعه بزرگ، ساختمان آسیابها، آبشارها، کانالها و تونلهای عظیم هدایت آب و سیکا که محلی جهت استراحت و تفریح است قابل توجه و جالب هستند. در سفرنامه مادام ژان دیولافوآ باستانشناس نامدار فرانسوی از این محوطه به عنوان بزرگترین مجموعه صنعتی پیش از انقلاب صنعتی یاد شده است. این سازهها در سال ۲۰۰۹ ثبت جهانی شدند.
مجموعه تاریخی بازار تبریز
بازار تبریز بزرگترین و از مهمترین بازارهای سرپوشیده در سطح ایران و قاره آسیا بهشمار میرود. این بازار با مساحتی حدود یک کیلومتر مربع، بزرگترین بازار سرپوشیده جهان است. این بازار از بازارچهها، تیمچهها، سراها و کاروانسراهای متعددی تشکیل شده است. این بازار در سال ۲۰۱۰ ثبت جهانی شد.
آرامگاه شیخصفیالدین اردبیلی
مجموعه نفیس بقعه شیخ صفیالدین به نام عارف نامدار شیخ صفیالدین اردبیلی جد پادشاهان صفوی در سال ۷۳۵ هجری قمری به دست فرزند وی صدرالدین موسی بنا شد. در عصر صفوی، بقعه شیخ با حضور استادان بزرگ عهد صفوی به زیور آراسته شد. یکی از موارد منحصر به فرد این مجموعه این است که این بقعه حاوی دهها اثر بدیع در مضامین مختلف رشتههای هنری است. این بنا در سال ۲۰۱۰ ثبت جهانی شد.
باغ ایرانی
باغ ایرانی به ساختار و طراحی منحصربهفرد آن اشاره دارد. باغ ایرانی پاسارگاد را ریشه معماری این باغها دانستهاند. کوروش شخصا دستور داده بود باغ پاسارگاد چگونه ایجاد شود و در واقع هندسیسازی باغ و شکل و شمایل آن از دیدگاه کوروش به باغ ایرانی گرفته شده است. در دوره ساسانیان نیز باغها در جلوی کاخها و معابد شکل گرفتند. در سال ۲۰۱۱ باغهای ایرانی پاسارگاد، ارم، چهلستون، فین، عباسآباد، باغ شازده، دولتآباد، پهلوانپور و اکبریه به عنوان میراث جهانی به ثبت رسیدند.
مسجد جامع اصفهان
این مسجد از مهمترین و قدیمیترین ابنیههای مذهبی ایران است. این مسجد مجموعه تاریخی وسیعی را به ابعاد ۱۷۰ در ۱۴۰ متر در شمالشرقی اصفهان و کنار میدان کهنه نشان میدهد و امروز شامل قسمتهای مختلفی است از قبیل گنبد نظامالملک، گنبد تاجالملک، ضمن چهار ایوانی شبستانها، مدرسه مظفری محراب الجایتو که هر یک نمایانگر سیر هنر معماری اسلامی در دورهای خاص هستند. سبک معماری مسجد شیوه رازی است. مسجد جامع اصفهان منعکسکننده هنر بیزانس و کلاسیک در قالب یک بنای سنتی و اسلامی است. این بنا در سال ۲۰۱۲ ثبت جهانی شد.
برج گنبد قابوس
گنبد قابوس بنایی تاریخی از سده چهارم هجری است که در شهر گنبد کاووس، شمال ایران در استان گلستان قرار دارد. سبک معماری بنا شیوه رازی است. این بنا که بلندترین برج تمام آجری جهان بهشمار میآید بر فراز تپهای خاکی که قریب ۱۵ متر از سطح زمین بلندتر است قرار دارد و در سال ۳۷۵ هجری خورشیدی در زمان سلطنت شمسالمعالی قابوس بن وشمگیر و در شهر هیرکانی که پایتخت پادشاهان آن دیار بوده، بنا شده است.
بین مردم این شهر مثلی رایج است که هر غریبهای دور این برج بگردد در این شهر ماندگار میشود. این بنا در سال ۲۰۱۲ ثبت جهانی شد.
کاخ گلستان
کاخ گلستان مجموعهای از بناهاست است که در میدان ارگ تهران واقع است. بناهای این کاخ در زمانهای مختلف ساخته شدهاند و نام آن از تالار گلستان واقع در عمارت خروجی گرفته شده است. کاخ گلستان فضایی از ارگ سلطنتی تاریخی بوده است. شروع ساخت آن به ارگ تاریخی تهران و زمان شاه طهماسب یکم در دوران صفویه در بخش قدیمی شهر تهران بازمیگردد و بخشهای اصلی آن در درون حصار قدیمی تهران احداث شد ولی در دوره قاجار گسترش فراوانی یافت و محل سکونت شاهان قاجار بود. در زمان پهلوی جهت مراسم رسمی و محل اقامت روسای جمهور و مهمانان ویژه خارجی استفاده میشد. این بنا در سال ۲۰۱۳ ثبت جهانی شد.
شهر سوخته
شهر سوخته نام بقایای دولت شهری باستانی در ایران است که روی آبرفتهای مصب رودخانه هیرمند به دریاچه هامون و زمانی در ساحل آن رودخانه بنا شده بود. دوره بنای این شهر بزرگ با عصر برنز تمدن جیرفت مقارن است و ایرانیان حدود شش هزار سال پیش در این شهر زندگی میکردهاند. شهر سوخته ۲۸۰ هکتار وسعت دارد. این شهر دارای پنج قسمت اساسی بوده که شامل بخش مسکونی، بخشهای مرکزی، منطقه صنعتی، بناهای یادمانی و گورستان است که به صورت تپههای متوالی و چسبیده به هم واقع شدهاند. این شهر در سال ۲۰۱۴ ثبت جهانی شد.
میمند
میمند روستایی صخرهای و دستکند با چند هزار سال قدمت است. این بنا بیگمان از نخستین سکونتگاههای بشری در ایران به شمار میرود. روستای میمند روی هم رفته دارای ۴۰۶ کیچه و ۲۵۶۰ اتاق است. ساکنان این روستا دارای آداب و رسوم خاص هستند و در زبان و گویش آنها هنوز از کلمات پهلوی ساسانی استفاده میشود. این روستا در سال ۲۰۱۵ ثبت جهانی شد.
شوش
شهر باستانی شوش یکی از قدیمیترین سکونتگاههای شناخته شده جهان است. طبق اسناد باستانی شوش از مهمترین و باشکوهترین شهرهای باستانی ایران و جهان بوده است. شهر باستانی شوش روزگاری مرکز برخورد دو تمدن مهم بوده، که هریک به سهم خود در دیگری تاثیر داشته است. این شهر در سال ۲۰۱۵ ثبت جهانی شد.
قنات ایرانی
بیبدیل بودن این قناتها شامل فناوریهای مرتبط با احداث آنها با در نظر گرفتن ویژگیهای منحصربهفردشان مانند عمیقترین، طولانیترین، یا قدیمیترین قنات ایران بوده است. این ۱۱ قنات شامل: قنات قصبه گناباد، قنات بلده فردوس، قناتهای حسنآباد مهریز و زارچ یزد، قنات ابراهیمآباد اراک، قنات مزدآباد میمه و قنات وزوان در بخش میمه اصفهان، قنات دوطبقه اردستان، قنات جوپار، قنات اکبرآباد و قنات قاسمآباد بروات در کرمان است. این قناتها در سال ۲۰۱۶ ثبت جهانی شد.
کویر لوت
کویر لوت نخستین اثر طبیعی ایران است که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت میشود. سابقه تمدنی بیش از پنج هزار سال در حاشیه کویر لوت و کشف حدود سههزار اثر تاریخی از این منطقه در نوع خود بینظیر است که از جمله این کشفیات میتوان به درفش پنج هزارساله شهداد اشاره کرد که قدیمیترین درفش جهان محسوب میشود. کویر لوت در سال ۲۰۱۶ به ثبت جهانی رسید.
شهر تاریخی یزد
شهر یزد در میانه فلات ایران و در ۲۷۰ جنوب شرقی اصفهان و در نزدیکی جاده ابریشم قرار دارد. این شهر نمونهای از استفاده هوشمندانه از منابع طبیعی محدود برای بقا در منطقه کویری است. آب از طریق سیستم قنات که در زیر زمین توسعهیافته تامین میشود.
معماری خاکی شهر یزد از مدرنیزاسیون در امان بوده که تاکنون بسیاری از شهرهای خاکی را تخریب کرده است اما یزد مناطق سنتی، سیستم قنات، خانههای سنتی، بازار، حمامها، مساجد، عبادتگاهها، معبدهای زرتشتیان و باغ تاریخی دولتآباد را حفظ کرده است. این شهر به فهرست جهانی یونسکو وارد شده است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد