24 - 04 - 2022
ارتباطات بنیان دموکراسی
انسان اجتماعی مولد ارتباطات، یعنی بهترین و باارزشترین محصول و فرآورده خود است. در بستر ارتباطپذیری و تکثر اطلاعات، بستر فرآیند تکامل و تحول خویش را از آغازین لحظه خلقت که در اسارت خاک و در گیر و زمینگیر در تامین معیشت و جدال با طبیعت پیرامون خود بود تا امروز که به شهروندی رشید و نقشآفرین در تعاملات جهانی تغییر شخصیت و کارکرد داده است، مدیون ارتباطات است.
تاریخ تحولات اجتماعی ناظر بر این نکته اساسی و بنیادین است که شکلگیری عصرها و دورهها، حاصل لحظهای طلایی است که تکثر اطلاعات و پیامد آن مصرف انبوه اطلاعات میسر میشود.
آفرینش خط، اختراع دستگاه چاپ و اکنون دستیابی و دسترسی فراگیر به ابزارهای مولد، نگهدارنده و انتشاردهنده دیجیتالی، هریک منشا حرکت بشر قدیم و گذر از جامعه سنتی و حضور و حدوث شهروند جهانی در ظرف جامعه مدرن و به تعبیری جامعه اطلاعاتی بوده است.ارتباطات با خصال توسعهآفرینی و بنیانسازی همزاد است تا جایی که پیشرفتهای حوزه ارتباطات تحقق یکی از آرزوها و آمال دیرینه اما تحولیافته بشر یعنی دموکراسی را فراهم ساخته است. تا آنجا که میتوان مدعی شد راه میانبر جوامع در حال توسعه به جوامع برخوردار، فربه و توسعهیافته انتخاب گزینه کارآمد و کارساز فناوریهای نوین ارتباطی است. مسیری که کوتاهتر، ارزانتر و دستیافتنیتر به نظر میرسد. اثبات این ادعا شاید آن زمان که تافلر هشدارهای غلیظ در موج سوم از آثار فناوریهای جدید و تجربه تغییرات فزاینده محیطی و انسانی را مطرح میکرد، ناباورانه بود اما امروز به امری بدیهی و قطعی مبدل شده است.اتمسفر تسامح و تساهل حاصل کارکرد فناوریهای نوین ارتباطی است. این فرآیند دستیابی به زیست و گفتمان اجتماعی بینالمللی و مشارکت فعالانه و آگاهانه شهروندان را میسر ساخته است و رفتهرفته جایگزین گفتمان مسلط قدرت میشود. به نحوی که زیست بینالملل با وفاق و امنیت بیشتر برای همگان، در همهجا و فارغ از نژاد، قومیت، جنسیت و… همراه خواهد شد.سرعت و محتوای تغییرات در سایه گسترش ارتباطات جهانی به حدی است که غفلت از مدیریت تغییرات و بیگانه با هویت مستقل ملی و اجتماعی ملل بهعنوان یک ضرورت باعث پیشگیری از آسیبهای جدی بر پیکره جوامع ملی و فقدان تحقق انسجام اجتماعی بینالمللی میشود.اتخاذ مواضع واگرایانه نسبت به تحولات ارتباطی و پرهیز از قبول رویکرد، متعادل و منطقی در ایجاد شرایط مناسب برای دسترسی آزاد و فراگیر شهروندان به فناوریهای ارتباطی موجب جاماندگی بیشتر از قطار تحولات ارتباطی- اجتماعی میشود که آثار آن را نهتنها در فقدان شکلگیری هویتهای مستقل اجتماعی بهعنوان پدیده کارآمد در مقابله با از خودبیگانگی و دورافتادگی از اصل و ریشه قابل مشاهده است بلکه در استحاله هویت ملی و دینی در فرهنگ مهاجم میتوان رویت کرد. بر این اساس ایجاد شرایط مطلوب برای دسترسی آزاد و همگانی به اطلاعات و فناوریهای ارتباطی و تضمین این آزادی، کاربردی ساختن فناوریهای ارتباطی و جاری ساختن آن در همه شئونات اجتماعی و روزمره شهروندان رشد و توسعه و برخورداری آنان را بیش از پیش امکانپذیر میکند. در چنین جامعهای کاهش تعارضات و پرهیز از تقابل، عکس مسیر تحول و زیست مسالمتآمیز در جوامع ملی- بینالمللی عمل خواهد کرد. از این نظر بزرگداشت روز جهانی ارتباطات، یادآوری و تکریم آثار بیبدیل آن در حکم پاسداشت حقوق انسانی و شهروندی در عصر اطلاعات محسوب میشود.
* مدرس دانشگاه
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد