11 - 07 - 2022
ادغام اشتباه
گروه بازرگانی- در حال حاضر بسیاری از فعالان اقتصادی و بخش خصوصی در رابطه با تصدیگری دولت در امور گلایهمند هستند و دولت را در تحقق هدف کوچکسازی بدنه خود موفق نمیدانند. همین چند روز پیش در هشتمین جلسه هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران بود که معاون برنامهریزی وزارت صنعت، معدن و تجارت برنامههای راهبردی این وزارتخانه را برای اعضای اتاق بازرگانی مطرح کرد و این امر سبب شد تا داغ دل فعالان اقتصادی درخصوص ادغام وزارتخانه صنعت، معدن و تجارت تازه شود چراکه این وزارتخانه پس از ادغام، هیچ حرکتی در جهت توسعه صادرات و بخش تجارت و حتی کوچکسازی و چابکسازی نداشته است. در همین راستا مسعود خوانساری، رییس اتاق بازرگانی تهران با بیان اینکه مهمترین اقدام حال حاضر این است که وزارت صنعت، معدن و تجارت تکلیف خودش را روشن کند، گفت: به دنبال ادغام وزارتخانههای بازرگانی و صنعت و معدن نهتنها از حجم و اندازه دو وزارت ادغام شده، کاسته نشد بلکه این وزارتخانه بزرگتر نیز شده و یک مشکل اساسی ایجاد کرده است. مهدی پورقاضی، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران نیز در این رابطه گفت: مشخص نیست برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت چیست.
همچنین پدرام سلطانی، نایب رییس اتاق بازرگانی تهران خاطرنشان کرد: در واقع وزارتخانه صنعت، معدن و تجارت از زمان ادغامش موفق نبوده است چراکه این وزارتخانه هیچ برنامهای برای تجارت خارجی ندارد و مهمترین چیزی که باید وزارت صنعت، معدن و تجارت مطرح کند، برنامههایی برای کوچکسازی است.
گلایه رهبری
وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) پس از تصویب مجلس در هشتم تیر ۱۳۹۰ و تصویب شورای نگهبان در ۱۲ تیر در راستای طرح کوچکسازی دولت با ادغام دو وزارتخانه صنایع و معادن و بازرگانی تشکیل شد و تصدیگری این وزارتخانه را محمدرضا نعمتزاده برعهده گرفت اما عملکردهای این وزارتخانه به قدری ناموفق بود که مقام معظم رهبری نیز در این رابطه واکنش نشان داد.
در اواسط شهریورماه بود که مقام معظم رهبری از ادغام وزارتخانههای صنعت، معدن و تجارت گلایه کردند و گفتند: آن روز هم که این کار را انجام میدادند برای من روشن نبود که چرا دارند این کار را انجام میدهند. مسوولان مجلس و دولت تشخیص داده بودند و انجام دادند. بالاخره باید این کار را انجام بدهند، یعنی یکی از کارهای بسیار مهم، مساله مدیریت تجارت خارجی است. از این جهت که اینجا صرفا بازار مصنوعات خارجی نباشد.
چند روز بعد، محمدرضا نعمتزاده، وزیر صنعت در مورد مباحث مطرح شده از سوی مقام معظم رهبری نسبت به ادغام وزارتخانههای صنایع و بازرگانی گفت: انتقادی از سوی رهبری در مورد ادغام وزارتخانههای بازرگانی و صنایع سابق مطرح نشد بلکه به دلیل اینکه من گزارشی در مورد اقدامات وزارت صنعت ارایه کردم و موارد زیادی را شامل میشد، رهبری فرمودند که کار زیادی به وزارت صنعت محول شده، ما نفهمیدیم چرا این دو وزارتخانه با هم ادغام شدند.
وی تاکید کرد: کوچکسازی دولت و ادغام وزارتخانهها کار درستی است و تکلیف برنامه پنجم بوده است. دولت برنامهای برای جداسازی وزارتخانههای صنعت و بازرگانی ندارد. ادغام وزارتخانهها یک الگوی جهانی است به طوری که در گذشته اتحادیه جماهیر شوروی دارای ۳۰ وزارتخانه صنعتی مانند وزارت نساجی، وزارت اتومبیل، وزارت ماشینسازی و وزارت پتروشیمی بود. ولی بعدا با یکدیگر ادغام شدند.
نعمتزاده تاکید کرد: صنعت و بازرگانی از یکدیگر جدا نیستند و بحثی در مورد جداسازی این دو بخش مطرح نیست.
در این میان برخی نمایندگان و کارشناسان از ناتوانی وزارت صنعت، معدن و تجارت برای اداره تمامی امور صحبت و از طرف دیگر مسوولان دولت یازدهم ازاین ادغام دفاع میکنند.
پیگیری جدا شدن وزارت صنعت و بازرگانی
چندی پیش نیز از مجلس خبر رسید که تعدادی از نمایندگان مجلس پیگیر جداشدن وزارت صنعت و بازرگانی هستند و گویا ۷۰ درصد اعضای کمیسیون صنایع مجلس موافق جداسازی این وزارتخانهها هستند.
اگرچه در این میان گروهی از نمایندگان مجلس با ادغام وزارت صنعت و معدن و وزارت بازرگانی چندان موافق نیستند. این را از صحبتهایی که اخیرا در گفتوگو با رسانهها مطرح میکنند میشود، فهمید برخی معتقدند که این ادغام بیش از آنکه به بهبود وضعیت کمک کند رفتاری عجولانه از سوی دولت گذشته بوده است. در همین رابطه سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس معتقد است که ادغام وزارت صنایع و معادن در وزارت بازرگانی کار اشتباهی بود که مجلس هشتم انجام داده است.
روحالله عباسپور در این رابطه گفته بود: این ادغام بر پایه تجربه موفق کشورهایی انجام شد که بازرگانی و صنایع و معادن را در یک مجموعه مدیریت شده با هم دارند؛ ادغامی که با گذشت چهار سال از انجام آن نتوانسته اهداف مدنظر قانونگذار را محقق کند.
وی ادامه داد: یکی از مواد مصوبه مجلس هشتم برای ادغام این دو وزارتخانه جلوگیری از واردات بیرویه با هدف جلوگیری از آسیب به تولیدات داخلی بود که عملا محقق نشد.
از طرف دیگر به گفته یک عضو دیگر کمیسیون صنایع و معادن مجلس، ادغام وزارت صنعت، معدن و تجارت باعث انحلال و نابودی بعضی بخشها شده است.
محمد سلیمانی در این رابطه معتقد است: بیش از ۸۰ درصد نمایندگان مجلس معتقدند که این ادغام کار بسیار غلطی بود و دولت باید لایحهای برای تفکیک این وزارتخانهها و بازگشت آن به حالت قبل ارایه دهد.
به گفته سلیمانی، در گذشته وزارت صنایع سبک و وزارت معادن را داشتیم که در دوران سازندگی با یکدیگر ادغام شدند؛ نتیجه آن شد که بخش صنعت رشد کرد و بخش معدن به فراموشی سپرده شد. همچنین وزارت صنایع سنگی با وزارت صنایع نیز ادغام شد و نتیجه این شد که اکنون در بازار تهران یا هر بازار دیگری میرویم فقط با تولیدات صنعت خانگی خارجی مواجه میشویم. این یعنی عملا صنعت سبک همچون نساجی و لوازم خانگی کاملا از بین رفته یا خیلی ضعیف شده است.
منتقدان ادغام وزارت صنعت، معدن و تجارت، بر این باورند که این ادغام باعث از بین رفتن تجارت خارجی و ضربه اساسی به بازرگانی شد. این تجارب نشان میدهد که نتیجه ادغامها انحلال یک بخش و ایجاد مشکلاتی برای بخش دیگر است.
به دنبال داغ شدن بحث ادغام وزارتخانهها ، حسین ابوییمهریزی، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز نسبت به اجرای عجولانه ادغام این دو وزارتخانه انتقاد کرد و با وجود درست دانستن اصل ادغام گفت: در زمان ادغام، مقدمات آن اجرایی نشده بود. البته وی اعلام نظر نهایی وزارت صنعت، معدن و تجارت در مورد این ادغام را بر عهده شخص وزیر یا سخنگوی وزارتخانه دانست اما از دیدگاه شخصی، ادغام این وزارتخانه را از لحاظ کارشناسی کار درست دانست. ابویی مهریزی در عین حال هرگونه بازگشت به عقب و تفکیک دو وزارتخانه را منتفی دانست و راهکار اصلی را تعریف وظایف درست برای جلوگیری از بروز مشکلات عنوان کرد.
تعداد و اسامی وزارتخانهها مهم نیست
اما مسالهای که این روزها انتقاد کارشناسان و فعالان اقتصادی کشور را برانگیخته است، حرکت نکردن دولت در جهت چابکسازی و کوچکسازی خود است و از نظر آنها تعداد یا اسامی وزارتخانهها در تحقق اهداف اقتصادی کشور نقشی ندارد بلکه کیفیت عملکرد این وزارتخانههاست که بر وضعیت اقتصادی و تجاری کشور و اوضاع حال مردم تاثیرگذار است.
در همین ارتباط مسعود دانشمند، رییس اتاق بازرگانی امارات در رابطه مثبت یا منفی بودن ادغام وزارت صمت به جهان صنعت گفت: مسالهای که برای کشور حائز اهمیت است، تعداد وزارتخانهها نیست بلکه کوچکسازی و چابکسازی یک وزارتخانه مهم است.
وی خاطرنشان کرد: باید دولت تصمیم بگیرد خودش را از تصدیگری جدا کند چراکه برای مثال در خصوص وزارت صنعت میتوان گفت این وزارتخانه پس از تلفیق شدن هم همان کار سابق را انجام میدهد و پیامدهای منفی این طرحها در خصوص وزارتخانهها فقط به مردم آسیب میرساند و دردسر آنها را بیشتر میکند.
دانشمند گفت: سازمان ایدرو یا ایمیدرو چه فایدهای برای وزارت صنعت دارد در صورتی که در حال خصوصیسازی هستیم. نظر من این است که دولت بدنه خود را کوچک و وزارت صنعت این سازمانها را واگذار کند تا چابک شود و عملکرد خوبی داشته باشد.
عضو اتاق بازرگانی ایران گفت: یک، دو یا سه تا شدن وزارتخانهها موضوع قابل اهمیتی نیست بلکه ساختار وزارتخانههای دولت مهم است. کار اساسی این است که ماموریت این وزارتخانهها تغییر کند و تا جایی که میتوانند، بدنه خود را کوچک کنند و کیفیت عملکردهایشان را بالا ببرند.
دانشمند درخصوص سپردن صادرات و واردات محصولات کشاورزی به وزارت جهاد کشاورزی اظهار کرد: اینکه چه وزارتخانهای با چه عنوانی این مسوولیتها را به عهده بگیرد، فرق چندانی نمیکند و موضوع قابل اهمیت سیاستهای دولت است که باید تغییر کند.
رییس اتاق بازرگانی امارات در خصوص گرانیهای بازار در شب عید و ناتوانی وزارتخانهها در تنظیم بازار افزود: دولت میخواهد از شرایط به نفع خودش مراقبت کند در صورتی که باید اجازه ورود نیاز بازار را به بخشخصوصی بدهد.
وی گفت: تنظیم بازار قیمتگذاری توسط دولت نیست بلکه شکستن انحصارات است و ما باید این اصل را بپذیریم. در برخی روزها، عدهای کالاها را احتکار میکنند و قیمتها را در بازار تصنعی بالا میبرند. بنابراین دولت باید اجازه دهد واردات براساس نیاز جامعه توسط بخش خصوصی انجام شود اما دولت اجازه این کار را به دیگران نمیدهد و خودش راغب به این کار است.
دانشمند خاطرنشان کرد: دولت نباید با بخشهای دیگر به رقابت بپردازد. همچنین نیاز است که تسهیلاتی را به دیگر واردکنندگان اختصاص دهد تا آنها بتوانند نیازهای بازار را تامین کنند و تنظیم بازار صورت گیرد.
وی گفت: ادامه سیاستهای فعلی درخصوص تصدیگری دولت، فقط به ضرر مردم تمام میشود.
اگرچه اظهارات اخیر وزیر صنعت، معدن و تجارت بیانگر این است که وی با ادغام این وزارتخانه کاملا موافق است اما عملکرد این وزارتخانه حاکی از این است که تاکنون نتوانسته به اهدافی که مدنظر بوده است، دست پیدا کند و این وزارتخانه حتی با تعداد افراد بیشتری از گذشته به کار خود ادامه میدهد و برنامه درستی برای توسعه صادرات و بخش بازرگانی ندارد. بنابراین در روزهای آینده نیز شاهد اظهار نظرهایی در این خصوص و مخالفت یا موافقت بسیاری از کارشناسان در رابطه با ادغام این وزارتخانه خواهیم بود چراکه آنها معتقدند تصدیگری دولت در امور و اینکه اجازه ورود بخشخصوصی و دیگران را برای ایفای نقش در توسعه اقتصادی کشور نمیدهد، فقط باعث صدمه دیدن مردم خواهد شد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد