احیای صنعت فرش در وزارت صمت
سارا اصغری– در نشستی خبری که در وزارت صنعت، معدن و تجارت با حضور یحیی آل‌اسحاق مشاور عالی وزیر صنعت، معدن و تجارت، محمدصادق مفتح جانشین وزیر صنعت، معدن و تجارت در امور بازرگانی و زهرا کمانی رییس مرکز ملی فرش ایران که در ۱۹خرداد۱۴۰۴ برگزار شد، به مسائل و مشکلات حوزه فرش پرداختند.
صنعت فرش نیازمند احیاست
به گزارش «جهان‌صنعت»، در این نشست خبری یحیی آل‌اسحاق مشاور عالی وزیر صنعت، معدن و تجارت و رییس شورای عالی راهبری فرش دستباف کشور عنوان کرد: در اوایل دهه۷۰ خورشیدی ۲میلیارد دلار صادرات فرش داشتیم و ۲میلیون نفر در حوزه صنعت فرش مشغول بودند اما اکنون این آمار صادراتی کاهش یافته و به حدود ۴۰میلیون نفر رسیده است.
بخشی از مشکلات حوزه صنعت فرش مربوط‌به قوانین و ضوابط است که باید تغییر کند. در این راستا باید سریع امکان گردهم آمدن خبرگان و نخبگان بخش‌خصوصی و مسوولان در بخش دولتی را فراهم آورد. در این راستا در ۱۰سرفصل مشخص‌شده، به‌دنبال تنظیم دستورالعملی هستیم تا مصوبه‌ای را به قوای سه‌گانه ببریم و مصوبه کلی بگیریم که تمام این موارد در آن لحاظ شده باشد.
آل‌اسحاق به موضوع قاچاق فرش نیز اشاره کرد و افزود: بحث دیگر قاچاق فرش است که متاسفانه این امر باعث شده برخی فعالان فرش مانند رفوگران، رنگرزان و فعالان این حوزه به خارج از کشور رفته و حتی رقیب خود ما شده‌اند.
وی با تاکید بر این موضوع که یکی از غیررقابتی شدن فرش ما قیمت تمام‌شده بالاست، افزود: در این راستا باید کار اصولی انجام داد تا فرش چین، بنگلادش و هند از ما رقابتی‌تر نشوند بنابراین باید با کار اصولی قیمت تمام‌شده مواد اولیه را کاهش داد و در این راستا دولت باید تسهیلاتی را به این امر اختصاص دهد. برای نمونه باید تامین واردات اولیه را هم تسهیل و هم ارزان کند که این امر شدنی است یا تولیدکننده بدون عوارض بتوانند این مواد اولیه را وارد کند، یا یارانه‌ای حمایتی با هر عنوانی مانند محرومیت‌زدایی به بافندگان فرش بدهد.
یکی از مشکلات ما هزینه‌های بازاریابی و تبلیغات در دنیاست. باید از فضای‌های جدید بازرگانی برای توسعه فرش استفاده کرد با یکسری خدمات و امکانات می‌توان فرش را ارزان تولید کرد.
رییس شورای عالی راهبری فرش دستباف کشور همچنین به شناسنامه‌دار کردن فرش ایرانی تاکید کرد و گفت: با شناسنامه‌دار کردن فرش ایرانی باید اصالت آن را عملیاتی کنیم.
آل‌اسحاق خاطرنشان کرد: فرصت دیگری که در کنار صادرات داریم، بازار داخلی است. متاسفانه به‌دلیل گرانی و مسائل دیگر، فرش ایرانی در داخل کنار گذاشته شده است. در این زمینه به‌همراهی بانک‌ها و همراهی وزارت صمت با گرفتن اعتبار و تسهیلات خرید فرش ایرانی نیازمند هستیم. می‌توان به تمام نهادها، مجتمع‌ها و عامه مردم برای خرید فرش تسهیلات داد تا کمک‌های حمایتی به صنعت فرش انجام داده باشیم.
وی افزود: بیشتر تولیدکنندگان خرد ما محروم هستند. ما باید بتوانیم بخشی از حمایت‌ها را به‌سمت آنها هدایت کنیم. اشتغال در این حوزه یک‌هزارم تسهیلات و هزینه صرف‌شده در صنایع بزرگ هم نمی‌شود. اگر تقاضای فرش داخلی را بالا ببریم بسیاری از مشکلات ما حل خواهد شد. برخی طراحان و تولیدکنندگان فرش به‌سمت کار در اسنپ و مشاغل کاذب پیش رفته‌اند که مهم‌ترین آسیب این امر، آسیب‌زدن به کرامت آنهاست. باید این افراد را به شغل فرش بازگردانیم و بنگاه‌های فرشبافی را توسعه دهیم.
آل‌اسحاق در ادامه تاکید کرد: مجموع این تغییرات با اراده کشور و با اصلاح سیستم امکان‌پذیر خواهد بود. وجدان عمومی اقتصادی و حرفه‌ای کشور باید احیا شود. با این عزم است که فرصت احیای فرش، هنر و علاقه ایرانی فراهم می‌شود.
تمرکز وزارت صمت به فرش
در این نشست خبری، محمدصادق مفتح جانشین وزیر صنعت، معدن و تجارت در امور بازرگانی درباره رویکرد و سیاست‌های دولت چهاردهم در زمینه فرش عنوان کرد: وزیر صنعت، معدن و تجارت تقویت فرش و حمایت از تولیدکنندگان فرش را در راس برنامه‌های خود قرار داده است. در این راستا چند اقدام انجام شده که توجه به فرش به‌عنوان کار اصلی وزارت صمت در نظر گرفته شده است.
یک اقدام تشکیل شورای سیاستگذاری بوده که متشکل از نخبگان و صاحبان فکر و… از کل کشور به‌منظور ساماندهی موارد گوناگون زنجیره تولید فرش است. در وزارتخانه بالاترین جایگاه ممکن برای صنعت فرش تعریف شده است. برای تسهیل تولید صادرات فرش و برگشت فرش به داخل کشور برای تعمیر نیز برنامه‌هایی در دست اقدام است. برای روستاییان ما تجارت فرش اهمیت دارد. اقتصاد خانواده روستایی و در کنار آن هنر و در کنار آن تحول در اقتصاد روستایی مهم به‌شمار می‌رود.
مفتح با اشاره به این موضوع که یکی از اشتباهات ما بعد از انقلاب توسعه بیش از حد کشاورزی در روستاها به‌نام خودکفایی بود، ادامه داد: اقتصاد روستا از دامپروری‌محور به‌سمت کشاورزی پیش رفت که همراه با پیامدهایی بود که در این میان تولید پشم و تولید فرش را تحت‌تاثیر قرار داد. کوچ روستاییان و شهرنشینی هم تشدید شد و تولید فرش ما کاهش پیدا کرد. راه اصلاح برگشت دوباره به اقتصاد دامپروری‌محور است. وی در ادامه خاطرنشان کرد: برای رفع موانع ورود مجدد فرش به کشور به‌دنبال مجوز آن هستیم.
مفتح همچنین با اشاره به این موضوع که صادرکننده فرش، نباید مجبور به برگشت ارز به کشور باشد، افزود: به‌دنبال فراهم کردن مقدمات انجام شدن این رفع تعهد ارزی برای فرش هستیم چراکه باید از مسیر تسهیلات، امکان صادرات فرش را مهیا کنیم. همچنین برای برگشت فرش چه برای رفو، چه بازگشت فروش‌نرفته‌ها باید تسهیلاتی فراهم شود.
۲۰ خرداد روز ملی فرش شد
در این نشست زهرا کمانی، رییس مرکز ملی فرش ایران درخصوص فرآیند نامگذاری روز ملی فرش دستباف، خاطرنشان کرد: در این جلسه شورای مشترک مرکز ملی فرش ایران و بخش‌خصوصی استان اصفهان، پیشنهاد ثبت یک روز به عنوان «روز ملی فرش» مطرح شد؛ پس از پیگیری‌های مستمر و طرح موضوع در شورای فرهنگ عمومی کشور، در نهایت روز ۲۰خرداد، همزمان با روز جهانی صنایع‌دستی، به‌عنوان روز ملی فرش دستباف ایران به تصویب رسید. این اتفاق، یک برگ برنده برای فعالان این حوزه و ایرانیانی است که همواره فرش را یکی از نمادهای اصیل فرهنگ خود می‌دانند.
کمانی در ادامه عنوان کرد: برای حل مشکلات فرش، گروه شورای فرش تشکیل شده است. در زمینه قاچاق فرش قوانین نداریم که یکی از راهکارهای آن صدور شناسنامه فرش است که جزو یکی از برنامه‌های ماست. یک موضوع بحث قاچاق از افغانستان است که این کشور یکی از رقبای ماست که در طرح و نقش فرش با افغان‌ها مشابهاتی داریم. بنابراین موضوع قاچاق فرش نیازمند برنامه مدون است.
وی همچنین با اشاره به میزان تولید فرش دستباف خاطرنشان کرد: ۳میلیون و ۸۰۰میلون مترمربع تولید در کشور داریم، درحالی‌که صادرات ما کاهش یافته است. ۴۱میلیون دلار صادرات داریم که البته این ارزش واقعی فرش نیست زیرا خروج چمدانی و مسافری فرش در این اعداد و ارقام لحاظ نشده است. در حال حاضر کاهش وزنی صادرات را داشته‌ایم به این دلیل که بیشتر فرش نفیس و سبک صادر کرده‌ا‌یم که دلیل اصلی کاهش وزنی به‌شمار می‌رود.
رییس مرکز ملی فرش ایران همچنین به بیمه قالیبافان نیز اشاره کرد و افزود: بیمه کمترین حق قالیبافان است که از سال۱۳۹۷ در قانون و ردیف بودجه آن در مجلس شورای اسلامی حذف شد و نامهربانانه تعداد زیادی از ذی‌نفعان قالیباف از این نعمت محروم شدند. متاسفانه کل بیمه و سنوات تعداد زیادی از آنها حذف شد که ما به‌دنبال احیای ردیف و اعتبار بیمه آنها هستیم. احیای صادرات هم می‌تواند به احیای بیمه قالیبافان کمک کند. می‌تواند صادرات نقطه وصل ما باشد.
کمانی همچنین درباره گران بودن مواد اولیه عنوان کرد: بخشی از گرانی مواد اولیه به حضور دلالان در این بازار برمی‌گردد. صد‌درصد ابریشم واردات در فرش و ۸۰درصد پشم از طریق واردات تامین شده که در تولید فرش استفاده می‌شود. شبکه توزیع مواداولیه را باید احیا کنیم. باید بتوانیم از تعاونی‌های روستایی استفاده کرده تا بتوانیم صنعت فرش را احیا کنیم.
