11 - 12 - 2022
احتمال انتقال بیماریهای ویروسی
مریم خرمگاه- احتمال انتقال بیماریهای ویروسی خطرناک همچون ایدز و هپاتیت از طریق روشهای تشخیصی- درمانی تهاجمی نظیر آندوسکوپی، کلونوسکوپی و … وجود دارد. این دستگاههای پیشرفته تشخیصی که در حال حاضر کاربرد گستردهای در تشخیص بیماریهای دستگاه گوارش دارند به علت ضعفهای موجود در پروسه سترونسازی ریسک انتقال بیماریهای ویروسی نظیر هپاتیت و ایدز را دارند. در حال حاضر سازمان انتقال خون به داوطلبانی که سابقه آندوسکوپی یا روشهای تشخیصی تهاجمی دارند به علت احتمال ابتلا به بیماریهای ویروسی، اجازه اهدای خون نمیدهد مگر اینکه دوره کمون بیماریهای ویروسی نظیر هپاتیت و … سپری شده باشد.
از سوی دیگر دکتر حسن کیوانی، متخصص ویروسشناسی در گفتوگو با شفاآنلاین هشدار داده افرادی که طی ۲۰ سال اخیر آندوسکوپی انجام دادهاند از آنجا که در معرض ابتلا به هپاتیت C هستند باید غربالگری شوند.
بیمارستانها و مراکز درمانی همانگونه که در بهبود سلامت مردم نقش غیرقابل انکاری دارند در صورت عدم رعایت نکات ایمنی، گندزدایی و سترونسازی و … مراکز بالقوهای در انتقال بیماریهای عفونی باکتریایی و ویروسی به آحاد جامعه نیز محسوب میشوند.
اگرچه اکثر این نوع عفونتها قابل درمان هستند و تنها هزینههای درمانی و اجتماعی را بر جامعه تحمیل میکنند اما در این بین بیماریهای پرهزینهای همچون ایدز و هپاتیت نیز وجود دارند؛ بیماریهایی که نمیتوان به سادگی آنها را نادیده گرفت.
۴/۱۲ درصد از موارد ابتلا به ایدز راه انتقال نامشخصی داشتهاند
براساس آمار جمعآوری شده از دانشگاههای علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی، تا تاریخ ۱/۱/۱۳۹۱ مجموعا ۲۴۲۹۰ نفر افراد مبتلا به HIV/AIDS در کشور شناسایی شدهاند که ۸/۹۰ درصد آنان را مردان و ۲/۹ درصد را زنان تشکیل میدهند. علل ابتلا به HIV در بین کل مواردی که از سال ۱۳۶۵ تاکنون در کشور به ثبت رسیدهاند به ترتیب، تزریق با وسایل مشترک در مصرفکنندگان مواد (۶/۶۹ درصد)، رابطه جنسی (۵/۱۰ درصد)، دریافت خون و فرآوردههای خونی
(یک درصد) و انتقال از مادر به کودک (یک درصد) بوده است. راه انتقال در ۹/۱۷ درصد از این گروه نامشخص بوده است. در مقایسه این آمار با مواردی که ابتلا آنان در سال ۱۳۹۰ گزارش شده است، اعتیاد تزریقی ۵/۶۲ درصد، برقراری روابط جنسی ۲/۲۱ درصد و انتقال مادر مبتلا به کودک ۹/۳ را تشکیل داده است. ۴/۱۲ درصد از موارد شناسایی شده در این سال، راه انتقال نامشخصی داشتهاند و هیچ مورد جدید ابتلا از راه خون و فرآوردههای خونی گزارش نشده است. حال این سوال مطرح میشود که چند درصد از این انتقالهای ناشناخته ایدز میتواند ناشی از وسایل تشخیصی درمانی تهاجمی آلوده باشد؟
دکتر ایرج خسرونیا، رییس انجمن متخصصان داخلی کشور پیشتر در گفتوگو با جامجم به احتمال آلوده بودن دستگاه آندوسکوپی اشاره و اظهار کرده بود: در مطبهای پزشکی که شاید بیشتر از یک یا دو بیمار برای آندوسکوپی مراجعه کنند، زمان و امکان ضدعفونی کردن دستگاه و پنس آندوسکوپی (به منظور نمونه برداری) فراهم است اما در بیمارستانهای خصوصی و خصوصا مراکز دولتی که تعداد مراجعهکنندگان زیاد است احتمال اینکه ضدعفونی این وسایل بهدرستی انجام نشود، وجود دارد.
براساس گفتههای رییس جامعه متخصصان داخلی کشور، هر چند بسیار کم اما امکان انتقال بیماریها از طریق دستگاه آندوسکوپی و پنس آلوده مورد استفاده وجود دارد.
داستان ازاین قرار است …
در حین انجام آندوسکوپی، معمولا از یکسری ابزار برای نمونه برداری، تزریق دارو به داخل بافت معده یا روده، برش پولیپها و … استفاده میشود که به دلیل تماس مستقیم با بافت، خون و مخاط بیماران به شدت آلوده بوده و میتواند هرگونه ویروس، آلودگی عفونی و میکروبی را از بیماران قبلی به بعدیها منتقل کند.
ابزارهای آندوسکوپی دو دستهاند: یکبار مصرف (غیرقابل ضدعفونی و غیرقابل استریل مجدد کردن) که نباید برای دو بیمار استفاده شوند، چند بار مصرف(قابل اتوکلاو شدن و استریل شدن).
طبق دستوالعملهای بهداشتی و کنترل عفونت، کلیه ابزارهایی که با بافت و خون بیماران در تماس هستند، لازم است یا قابل استریل شدن باشند یا یکبار مصرف باشند. سعید امیری، کارشناس تجهیزات پزشکی در این خصوص به مردم سالاری گفته بود: متاسفانه در کشور ما ابزارهای یکبار مصرف ارزان قیمت بارها و بارها استفاده میشوند و در بهترین حالت فقط به یک ضدعفونی ساده و کوتاه و البته ناکافی و ناقص بسنده میشود و این بیتوجهیها توسط پزشکان و پرستارانی انجام میپذیرد که به خوبی از نتیجه کار خود و فاجعه بعد آن خبر داشته ولی به راحتی این کار را انجام میدهند.
دستگاههای آندوسکوپی لازم است به طور صحیح و دقیق، شستوشو و ضدعفونی شوند که متاسفانه به دلیل تراکم بیمار و عدم فرصت کافی برای انجام شستوشو و ضدعفونی بین دو بیمار به خصوص در بیمارستانهای دولتی- دانشگاهی و بیمارستانهای تامین اجتماعی و حتی بیمارستانهای نظامی این امر حیاتی به درستی انجام نمیشود چراکه یک سیکل کامل شستوشو و ضدعفونی حداقل ۱۰ تا ۱۵ دقیقه به طول میانجامد.
از سوی دیگر نگرانی از خراب شدن دستگاهها به دلیل شستوشو و ضدعفونی مکرر و هزینههای تعمیرات ناشی از آن، عجله کادردرمانی برای انجام سریعتر کار بیماران، دستی بودن اکثر شستوشو و ضدعفونیها و عدم استفاده از ماشینهای شستوشوی اتوماتیک یا استفاده از محلولهای ضدعفونی نامناسب و ضعیف از جمله دیگر مشکلات موجود در ایمنسازی این تجهیزات برای بیماران است.
انحصار در بازار مواد ضدعفونیکننده
یک فوق تخصص دستگاه گوارش در گفتوگو با «جهان صنعت» عنوان کرد: در حال حاضر سه فاکتور هزینههای درمانی، اهمال کادر درمانی و کمبود زمان ناشی از تراکم بیماران، عوامل اصلی افزایش ریسک انتقال بیماریها در این روشهای تشخیصی است.
وی با بیان اینکه در حال حاضر سیستم نظارتی فعال به منظور کنترل بیماریهای منتقله از طریق روشهای تشخیصی همچون آندوسکوپی و … وجود ندارد، اظهار کرد: با استفاده از مواد ضد عفونی کننده به روز دنیا در بیمارستانها و مراکز درمانی میتوان تا حد بسیار زیادی از انتقال بیماریهای عفونی در روشهای تشخیصی جلوگیری کرد.
وی ادامه داد: متاسفانه در کشور پروسه سترون سازی در مراکز درمانی به درستی انجام نمیشود یا از مواد ضدعفونیکننده قدیمی که کارایی لازم را ندارند، استفاده میشود.
وی با بیان اینکه در حال حاضر در سیستم درمانی کشور ضدعفونیکنندههایی مطابق با استانداردهای جهانی وجود دارد، اظهار کرد: در صورت استفاده به روز پروتکلها و مواد ضدعفونیکننده در مراکز درمانی میتوان تا حد بسیاری از انتقال ناخواسته بیماریها به مردم جلوگیری کرد. وی با بیان اینکه مشکل ضدعفونی کردن وسایل پزشکی تنها مختص به آندوسکوپی نیست، افزود: در حال حاضر بسیاری از تجهیزات مورد استفاده در دندانپزشکیها و اتاق عملهای جراحی و … با این مشکل روبهرو هستند.
این عضو هیات علمی دانشگاه با بیان اینکه نمیتوان پزشکان و پرستاران را متهمان ردیف اول در عدم استریلسازی صحیح و مناسب تجهیزات در نظام بهداشتی کشور دانست، گفت: متاسفانه در کشور با وجود مواد ضدعفونیکننده به روز دنیا، به دلیل مدیریت ناصحیح مسوولان نظام بهداشتی کشور، واردات بیرویه ضدعفونیکنندههای منسوخ شده در دنیا و توزیع آن در مراکز درمانی به سبب عقد قراردادهای بلندمدت با برخی شرکتهای واردکننده با نفوذ شاهد افزایش احتمال گسترش عفونتهای بیمارستانی از این دست هستیم.
این عضو هیات علمی دانشگاه با بیان اینکه برخی شرکتهای بانفوذ واردکننده مواد ضدعفونیکننده به دلیل فروش محصولات وارداتی خود و بستن قراردادهای بلندمدت با مراکزدرمانی مانع ورود مواد ضدعفونیکننده جدید به بازار شدهاند، عنوان کرد: استفاده از تجهیزات استریل حق مسلم مردم است که متاسفانه نادیده گرفته میشود.
با این تفاسیر این سوال به ذهن متبادر میشود که چرا تاکنون به ضعف سیستم بهداشتی درمانی کشوردر کنترل عفونتهای بیمارستانی و بیماریهایی که از طریق اقدامات تشخیصی درمانی تهاجمی منتقل میشود آن چنان که شایسته است پرداخته نشده است؟ چرا در کشورمان با وجود افزایش روز افزون هزینههای درمانی از روشهای جدید ضدعفونی تجهیزات پزشکی برای افزایش ضریب اطمینان و کنترل انتقال بیماریهای عفونی استفاده نمیشود؟ آیا سهلانگاری در کادر درمانی رخ میدهد یا سیاستگذاریهای نظام بهداشتی کشور دچار ضعف است؟
سلامت مردم مسالهای نیست که بتوان آن را بازیچه دست برخی شرکتهای سودجو کرد. با توجه به هزینههای گزاف درمانی و روند روبه رشد بیماریهای عفونی و نگرانی جامعه نسبت به سلامتی خود، اقدام ضروری مسوولان لازم است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد