11 - 10 - 2020
اثر روانی تحریمها بر تولید
محمدرضا ستاری- همزمان با تشدید تحریمهای ایران از سوی ایالات متحده آمریکا، روز پنجشنبه وزارت خزانهداری این کشور ۱۸ بانک ایرانی را در فهرست تحریمهای جدید خود قرار داد.
این بانکها که شامل بانک سرمایهگذاری امین، بانک کشاورزی، بانک مسکن، بانک رفاه کارگران، بانک شهر، بانک اقتصاد نوین، بانک قرضالحسنه رسالت، بانک حکمت ایرانیان، بانک ایران زمین، بانک موسسه مالی اعتباری مهر ایرانیان، بانک پاسارگاد، بانک سامان، بانک سرمایه، بانک توسعه تعاون، بانک گردشگری و بانک همکاری اسلامی منطقهای هستند به این دلیل تحت تحریم قرار گرفتهاند که ایران را از دسترسی به منابع ارزی به خصوص دلار محدودتر از گذشته کنند. طبق گفته استیون منوچین وزیر خزانهداری آمریکا تحریم این بانکها به دلیل نقش مالی شان در ایران بوده و اگر چه برخی از این بانکها پیش از این تحریم شده بودند اما اکنون وزارت خزانهداری آمریکا همه آنها را تحت تحریم به منظور اعمال فشار به تمام بخشهای مالی ایران قرار داده است. همچنین طبق بیانیه وزارت خزانهداری آمریکا مدت ۴۵ روز به شرکتهای خارجی که با این بانکها کار میکنند مهلت داده شده است که پیش از مواجه شدن با تحریمهای ثانویه فعالیتشان را متوقف کنند.
تحریمهای جدید نمادین است
در این رابطه دکتر وحید شقاقیشهری اقتصاددان و رییس دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی در مورد علت تحریمهای جدید آمریکا بر روی ۱۸ بانک ایرانی در گفتوگو با «جهانصنعت» میگوید: تحریمهای اعمال شده از سوی آمریکا اگر چه یکجانبه بوده و مورد اجماع جهانی نیست، اما با توجه به مضاعف بودن این تحریمها و جریمهای که برای تخطی از آنها در نظر گرفته شده است، تاثیر خود را در ایجاد محدودیت برای ایران خواهد گذاشت. در واقع اگر چه سایر دولتها این تحریمها را نپذیرفتهاند، اما شرکتها، بانکها، بیمهها و بنگاههای اقتصادی سایر کشورها به خصوص در اروپا به سبب رفتار متفاوتشان با دولت و نیز مبادلات مالی با آمریکا ناچار به تبعیت از این تحریمها خواهند بود. با این مقدمه در خصوص تحریمهای جدید اعمال شده بر روی ۱۸ بانک ایرانی، معتقدم که این تحریمها نمادین است. یعنی در گذشته هم بانکهای ایرانی تحریم بوده و قادر به فعالیت و مبادلات مالی نبودند.ما تاکنون جایی نشنیدهایم که این ۱۸ بانک قبل از تحریمهای روز پنجشنبه مبادلات مالی و بانکی با سایر کشورهای دنیا داشته باشند. در نتیجه از این منظر اتفاق جدید و خاصی در شرایط کنونی نخواهد افتاد. زیرا تحریمها از گذشته تاثیر خود را گذاشته و از سوی دیگر به شدت تاثیرات آتی آن منوط به نتیجه انتخابات یک ماه آینده آمریکا دارد. طبیعتا آنطور که گفته میشود، انتخاب بایدن به عنوان رییسجمهوری آینده آمریکا میتواند شرایط برای بازگشت این کشور به برجام و موضوع تحریمها را تغییر دهد. البته تاکید میکنم ممکن است در صورت پیروزی بایدن، درخواست از سرگیری مجدد مذاکرات و بازگشت به برجام انجام بپذیرد که در آن زمان وضعیت متفاوتتر از امروز رقم خواهد خورد.با توجه به این فاکتور مهم لازم به تاکید است که در گذشته نیز این ۱۸ بانک قادر به فعالیت خاصی نبودند. زیرا حتی اگر یکی از این ۱۸ بانک نیز امکان مراودات پولی و بانکی داشت، میتوانست برای فعالیتهای اقتصادی کشور بسیار مثمرثمر واقع شود. در مورد تاثیر این تحریم جدید روی واردات غذا و دارو نیز خاطرمان هست که همین کانال مالی اینستکس که توسط اروپاییها به این منظور ایجاد شد، نتوانست در طول دو سال گذشته اثربخشی داشته باشد؛ زیرا شواهد نشان داد که اروپاییها در این موضوع خاص هم عزمی جدی نداشتند. در نتیجه تحریمهای جدید همانطور که ذکر کردم حالت نمادین دارد و پیش از این نیز هیچکدام از کشورهای اروپایی و آسیایی با این ۱۸ بانک تحریم شده همکاری نمیکردند.
جنبه روانی تحریمها بر روی نرخ ارز و فعالیتهای تولیدی
این عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی تهران همچنین در مورد اثرات روانی این تحریمهای جدید در بازار و فعالیتهای تولیدی ایران توضیح میدهد: این تحریمها هر چقدر هم نمادین باشند، بالاخره جنبه روانی خاص خود را خواهد داشت. شما به توئیت تهدیدآمیز روز جمعه دقت کنید. آنها اگر چه میدانند که هیچکس با این ۱۸ بانک تحریم شده همکاری نمیکند، باز هم این تحریمها را اعمال میکنند. در واقع این سیاست اعلامی مرحله به مرحله تحریمها از سوی آمریکا تاثیر خود را بر روی اقتصاد ایران خواهد داشت هر چند که نمادین و تکراری هم باشند. مانند همین تحریمهایی که چند هفته قبل روی اشخاصی اعمال شد که هیچکدام ارتباطی با آمریکا و کشورهای اروپایی نداشتند.
دکتر شقاقیشهری همچنین در مورد تاثیر روانی این تحریمها روی قیمت ارز به عنوان یکی از مولفههای مهم فعالیت صنعتی و تولیدی ایران و اینکه قیمت دلار در روز شنبه به ۳۰۴۰۰ تومان رسید، میگوید: ببینید بازار ارز ایران بازاری بسیار پرریسک است. از این منظر پرریسک است که به عنوان نمونه نتیجه انتخابات ریاستجمهوری آمریکا در یک ماه آینده میتواند در کاهش و یا افزایش نرخ ارز در ایران تاثیر داشته باشد. طبق نظرسنجیهای صورت گرفته در صورتی که جو بایدن ترامپ را شکست دهد ممکن است ما در ایران به واسطه تفاوتهایی که سیاست دموکراتها با جمهوریخواهان در مورد ایران وجود دارد، شاهد کاهش محسوس نرخ ارز باشیم. اما در صورت تداوم ریاستجمهوری ترامپ، باید سناریوهای مختلفی در نظر گرفته شود. ممکن است به واسطه تحلیلهایی که وجود دارد مبنی بر اینکه سیاست جمهوریخواهان در دور دوم ریاستجمهوری ترامپ معطوف به چین میشود، فشار مضاعف بر روی ایران کاهش یابد و یا اینکه ممکن است در صورت پیروزی مجدد ترامپ، وی سیاستهای سختگیرانهتری نسبت به ایران اعمال کند.
از سوی دیگر در مورد مساله تحریمها و اثر آن بر روی فعالیتهای تولیدی نیز میتوان گفت که قطعا تحریمهایی که اکنون بر روی ایران اعمال شده است، شدیدترین تحریمهایی است که در طول تاریخ در مورد یک کشور صورت گرفته است. این تحریمها هر چند که یکجانبه هم باشد، حتی بر روی کشورهای هم پیمان ایران نیز تاثیر گذاشته و آنها را برای همکاری با ایران دچار محدودیت کرده است. در همین راستا همانطور که اشاره کردم این تحریمهای جدید نمادین بوده و ایران نیز همچنان به مسیرهای واسطه برای دور زدن آنها ادامه میدهد؛ با این حال چنین تحریمهایی برای فعالان اقتصادی و تولیدی ایجاد مشکل میکند. اصلیترین تاثیر این تحریمها بر روی مولفههای اقتصاد مقاومتی و کاهش هزینههای تولیدی که ارزبری دارند، خواهد بود. به همین دلیل است که فعالیتهای تولیدی ما به خاطر وابستگی به منابع ارزی ، مواد اولیه و تجهیزات با مشکلات خاص خود مواجه شده است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد