اتحاد استراتژیک به خرج عربستان
جهان‌صنعت – همانطور که انتظار می‌رفت سفر محمد بن‌سلمان به آمریکا و دیدارش با ترامپ با توافقاتی بزرگ اقتصادی، امنیتی و سیاسی همراه بود. در همین راستا و درحالی که با مجوز ترامپ قرار شده که فروش جنگنده‌های اف-۳۵ به سعودی‌ها در دستور کار قرار بگیرد و دو طرف حدود ۱۶۰میلیارد دلار توافق نظامی امضا کردند، طبق گزارش‌های منتشرشده کاخ سفید در بیانیه‌ای اعلام کرد که در جریان دیدار ترامپ با بن‌سلمان دو کشور بر سر همکاری در زمینه انرژی هسته‌ای بر پایه شراکت چند‌میلیارد دلاری به توافق رسیدند.
در حالی که کاخ سفید با فروش بسته بزرگ تسلیحاتی از جمله هواپیماهای اف-۳۵ به عربستان موافقت کرده بن‌سلمان نیز وعده سرمایه‌گذاری یک تریلیون دلاری در خاک آمریکا داده است. به همین دلیل بوده که طبق گزارش یورو نیوز، دونالد ترامپ شامگاه سه‌شنبه در جریان ضیافت رسمی شام که به افتخار حضور محمد بن‌سلمان و چهلمین سال اتحاد آمریکا و عربستان‌سعودی برگزار شد، اعلام کرد که عربستان را به‌عنوان متحد اصلی غیرناتو آمریکا به رسمیت می‌شناسد و به این ترتیب سعودی‌ها به‌عنوان بیستمین‌کشور متحد اصلی غیرناتوی آمریکا به جمع دیگر بازیگران خاورمیانه از جمله مصر، اسرائیل و قطر می‌پیوندد.
مساله بسیار مهم دیگری که همزمان با سفر بن‌سلمان به واشنگتن از سوی کارشناسان مورد توجه قرار گرفته اما بحث عادی‌سازی روابط عربستان با رژیم صهیونیستی است.
امری که از چند سال قبل مطرح شده بود و به واسطه شروع جنگ غزه به حاشیه رفت و حالا با آتش‌بس در این باریکه دوباره بر سر زبان‌ها افتاده است.
معمای عادی‌سازی
در همین رابطه روز گذشته مجله اکونومیست در گزارشی تحلیلی با اشاره به این موضوع آورده است: به‌مدت پنج‌سال ناظران سیاست خاورمیانه در واشنگتن در مورد کشور بعدی که به توافق ابراهیم می‌پیونند حدس و گمان‌هایی مطرح می‌کردند؛ توافقی که در سال۲۰۲۰ چهار کشور عربی امارات، بحرین، مراکش و سودان را به‌سمت به‌رسمیت شناختن اسرائیل سوق داد. در چنین شرایطی حدود دو هفته قبل بود که استیو ویتکاف، فرستاده ترامپ در خاورمیانه اعلام کرد که کشور جدیدی آماده امضای توافق ابراهیم است و از همان زمان برخی گمان می‌کردند که این کشور احتمالا سوریه باشد زیرا قرار بود که احمد الشرع در حوالی همین تاریخ به واشنگتن سفر کند.
برخی دیگر نیز معتقد بودند که احتمالا این کشور عربستان است اما در نهایت کشور جدید قزاقستان بود؛ کشوری که از سال ۱۹۹۲ با اسرائیل رابطه داشته و این امر چندان دستاورد بزرگی از منظر دیپلماتیک برای دولت ترامپ محسوب نمی‌شود. در نتیجه بحث عادی‌سازی روابط به‌عنوان یک پیروزی بزرگ حالا معطوف به عربستان است. سعودی‌ها کاملا روشن گفتند که تا زمانی که اسرائیل یک روند واقعی صلح با فلسطینی‌ها را دنبال نکند روابط را عادی نخواهند کرد. ترامپ در عرصه عمومی آنها را به تجدیدنظر تشویق می‌کند اما در پشت پرده برخی جمهوریخواهان می‌گویند وی با امتناع ظاهری عربستان کنار می‌آید.
در این میان نکته اصلی برای مقامات آمریکایی این است که حتی در اوج کشتار و نسل‌کشی در نوار غزه هیچ‌کدام از کشورهای عربی عضو پیمان ابراهیم از این توافق عقب‌نشینی نکردند. حتی آمارها نشان می‌دهد نه‌تنها پرواز شرکت‌های هواپیمایی الاتحاد و فلای دوبی به تل‌آویو قطع نشد بلکه روابط تجاری ابوظبی با تل‌آویو با افزایشی ۱۱درصدی نسبت به سال۲۰۲۳ به حدود ۲/۳میلیارد دلار رسید.
تقلای دیپلماتیک ترامپ
درنتیجه حالا که احمد الشرع، رییس‌جمهور فعلی سوریه هرگونه توافق با اسرائیل را منوط به خروج نیروهای این رژیم از خاک سوریه کرده، برخی کارشناسان غربی معتقدند بهترین امید برای ایالات‌متحده در شرایط کنونی عربستان بوده و به همین دلیل هم هست که سفر بن‌سلمان به واشنگتن اهمیت دارد زیرا درصورت پیوستن عربستان به پیمان ابراهیم اثر دومینویی آن در منطقه قابل‌توجه خواهد بود. دواقع عربستان به‌عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد عربی و متولی مقدس‌ترین اماکن اسلامی اگر اسرائیل را به‌رسمیت بشناسد دیگر کشورهای عربی و اسلامی نیز ممکن است به‌دنبال آن حرکت کنند. جو بایدن، رییس‌جمهور سابق آمریکا در سال۲۰۲۳ تا آستانه دستیابی به یک توافق پیش رفت که در قبال به‌رسمیت‌شناسی اسرائیل توسط عربستان آمریکا یک پیمان دفاعی و مشوق‌های دیگر ارائه می‌کرد. محمد بن‌سلمان این توافق را راهی برای بازسازی اعتبار خود در واشنگتن می‌دید؛ اعتباری که هنوز به‌دلیل جنگ یمن و قتل جمال خاشقجی آسیب‌دیده بود.
آغاز جنگ غزه در سال۲۰۲۳ اما این توافق را متوقف کرد. بیش از یک سال است که سعودی‌ها اصرار دارند بدون یک مسیر واقعی برای تشکیل دولت فلسطین توافقی امضا نخواهند کرد؛ موضوعی که البته نتانیاهو تیز به آن تن نمی‌دهد.
در نتیجه حالا که ترامپ روی کار آمده و اصلاح تصویر عربستان در واشنگتن دیگر ضرورتی نداشته یک کارمند کنگره می‌گوید: نظرها درباره عربستان در این واشنگتن به‌طور قابل‌توجهی تغییر کرده است. این کشور سیاست خارجی عملگرایانه‌ای اتخاذ کرده و وعده سرمایه‌گذاری‌های عظیم در آمریکا داده است. احتمالا محمد بن‌سلمان از ترامپ یک پیمان دفاعی دریافت خواهد کرد اما این پیمان یک دستور اجرایی غیرالزام‌آور خواهد بود. منابع دیگری نیز می‌گویند در مسیر توافق هسته‌ای نیز پیشرفت واقعی صورت گرفته است.
در نتیجه سعودی‌ها چشم‌انداز عادی‌سازی را روی میز نگه خواهند داشت و این موضوع یک اهرم موثر برای جلب همراهی قانون‌گذاران آمریکایی است. آنها همچنین روابط اقتصادی پنهانی با اسرائیل را عمیق‌تر خواهند کرد.
اکنون ترامپ لایه دیگری نیز به این موضوع افزوده است. اگر نتواند کشورهای عرب بیشتری را به رسمیت‌شناسی اسرائیل متقاعد کند در عوض کشورهایی مانند قزاقستان را تشویق خواهد کرد که روابط موجود را عمیق‌تر کنند. در این صورت توافق‌های ابراهیم کمتر شبیه یک ابتکار صلح و بیشتر شبیه یک «برند سیاسی» خواهد شد.
