آیا یک بحران انرژی دیگر در راه است؟

جهان صنعت– رییس مرکز مطالعات انرژی وین براین باور است که اقتصاد آمریکا تحمل قیمت بالای نفت را ندارد، بنابراین در شرایط فعلی بازار روند سرمایه‌گذاری، به عاملی تعیین‌کننده در قیمت‌های جهانی نفت تبدیل شده است.
فریدون برکشلی درباره نقش ایران در بازار جهانی نفت گفت: در بازار جهانی نفت، حذف هر تولید‌کننده‌ای، برد سایر تولید‌کنندگان است، بنابراین خروج تولید‌کننده مهمی با صادرات ۱/۷‌میلیون بشکه در روز به سود آن دسته از تولیدکنندگانی است که ظرفیت مازاد در اختیار دارند.
به گفته او، در میان تولید‌کنندگان اصلی اوپک، عربستان، امارات متحده عربی و عراق، ظرفیت مازاد در اختیار دارند که تحت نظام سهمیه‌بندی سازمان اوپک (پلاس) از سپتامبر ۲۰۲۳، سهمی از کاهش جمعی تولید اوپک‌پلاس را پذیرفتند. بر پایه تصمیم اوپک‌پلاس ۵/۳‌میلیون بشکه در روز از تولید جمعی کاهش یافت که امکان بازگشت قیمت جهانی نفت را فراهم آورد و ثبات نسبی در بازار فراهم آمد. البته جمهوری اسلامی ایران و ونزوئلا، به دلیل شرایط تحریمی از نظام سهمیه‌بندی معاف شدند.
رییس مرکز مطالعات انرژی وین افزود: در اینجا به این نکته توجه داشته باشیم که بیشتر تولیدکنندگان، حاشیه تحمل محدودی را در اختیار دارند. ظرفیت‌سازی برای کشورها پرهزینه است. بنابراین تولید‌کنندگان به تدریج از دامنه تحمل خارج می‌شوند و ظرفیت مازاد خود را روانه بازار می‌کنند.
این کارشناس حوزه انرژی، طبق تصمیم اوپک‌پلاس، کشورها تصمیم گرفته‌اند ماهانه ۴۱۱‌هزار بشکه در روز به نسبت میزان سهم خود در خویشتنداری را به بازار جهانی نفت برگردانند. در واقع آنچه حالا به صورت ماهانه به بازار عرضه می‌شود، پیش از آن به بازار وارد شده و در واقع اوپک‌پلاس در حال آزاد‌سازی سهمیه‌هایی است که پیش‌تر در بازار جهانی نفت وارد شده است. این در واقع یکی از دلایلی است که بازار جهانی نفت نسبت به افزایش ماهانه سهمیه‌های اوپک‌پلاس کم‌توجه است.
به گفته او، عملکرد ایران در افزایش تولید و عرضه نفت خام، میعانات گازی و برخی فرآورده‌های نفتی، در واقع فراتر از بقیه تولید‌کنندگان اوپک‌پلاس بوده است. شاید در مقام مقایسه و سرعت افزایش نرخ رشد تولید و عرضه، عملکرد قزاقستان با ایران قابل مقایسه است. البته مشکل اساسی، موضوع چگونگی و مکانیسم دریافت و انتقال درآمد و استفاده از آن به صورت بهینه در اقتصاد ایران است.
رییس مرکز مطالعات انرژی وین، با بیان اینکه در مورد جایگزینی نفت خام ایران، توجه به این نکته مهم است که ساختار پالایشی جهان و به تبع آن ساختار بازار جهانی نفت در سال‌های گذشته تغییرات مهمی داشته است، عنوان کرد: این تغییرات تا حد زیادی منبعث از ظهور و عرضه فراگیر نفت شیل آمریکا در دنیاست. شیل، نفت بسیار سبکی است. بیشتر پالایشگاه‌های دنیا، قابلیت استفاده و پالایش مستقیم آن را ندارند. حتی در آمریکا هم که زادگاه نفت شیل است، پالایشگاه‌ها ناچارند تا آن را برای پالایش، با نفت خام‌های سنگین و بعضا فوق سنگین مخلوط کنند. یکی از دلایلی هم که آمریکا، بخشی از تحریم‌های نفتی ونزوئلا را لغو کرد، به دلیل نیاز پالایشگاه‌ها به مخلوط کردن نفت خیلی سبک شیل با نفت‌های گرید سنگین است. از همین رو نفت خام ایران هم که تنوع گریدی دارد، مورد نیاز بازار است. البته بیشتر نفت خام‌های خاورمیانه گرید‌های سنگین دارند.
رییس مرکز مطالعات انرژی وین با بیان اینکه سازمان اوپک و تولید‌کنندگان غیراوپک، بازار جهانی نفت را بر پایه اصول و سیاست‌های درازمدت رصد می‌کنند، اظهار داشت: تحولات ناشی از معاملات هیجانی و منبعث از شرایط کوتاه‌مدت بحرانی، تاثیر تعیین‌کننده‌ای بر سیاست‌های اوپک ندارند. ساختارهای بازار جهانی نفت، به سمت و سویی گرایش پیدا کرده که قیمت، به تنهایی علائم هدایت‌کننده مهمی به بازیگران صنعت جهانی نفت ارسال نمی‌کند.
برکشلی بر این باور است که در شرایط کنونی بازار، عواملی مانند روند سرمایه‌گذاری در نفت، عاملی مهم و تعیین‌کننده در روند قیمت‌های جهانی نفت شده است. روند سرمایه‌گذاری و نرخ رشد انرژی‌های تجدید‌پذیر هم تاثیرات مهمی بر روند قیمت‌های بین‌المللی نفت دارند.
این کارشناس حوزه انرژی افزود: فکر می‌کنم طی پنج سال سختی که بعد از شیوع کرونا و به دنبال آن، کاهش شدید تقاضای چین که برای دو دهه موتور و محرک اصلی رشد تقاضای جهانی نفت بود، بازار جهانی نفت، آسیب‌های زیادی دید. در این میان نقش و عملکرد اوپک (پلاس)، خیلی تعیین‌کننده و مهم بود.

منبع: بازار