آیا کارگران در گرمای شدید تعطیل می‌شوند؟
جهان صنعت_یک کارشناس بهداشت حرفه‌ای بیان کرد: تدوین آیین‌نامه‌های مربوط به اصلاح کارگاه‌های زیان‌آور و آیین‌نامه موکد در ماده ۱۰۶ قانون کار، نخستین گام در بهبود وضعیت کارگاه‌ها از نظر گرمازدگی کارگران و سایر اصلاحات مربوط به بهداشت حرفه‌ای بوده؛ گامی که دهه‌هاست برداشته نشده است.
به گزارش ایلنا، بحث گرمازدگی کارگران و کار در گرما از چالش‌های مهم کارگران به ویژه در مناطق گرمسیرتر کشور است. مرگ کارگران در اثر گرمازدگی و آسیب‌های جسمی ناشی از آن، یک خطر جدی است، در چنین شرایطی، همواره به پروتکل‌هایی برای کار در محیط گرم و فصل‌های گرم سال اشاره می‌شود که اجرای آن برای مدیران واحدها و کارگران و نظارت بر اجرای آنها توسط بازرسان دولتی ضروری است.
در این راستا، محمدرضا لریجانی، کارشناس و بازرس پیشکسوت حوزه بهداشت حرفه‌ای بیان می‌کند: بازرسان بهداشت حرفه‌ای معمولا محیط کار را در بدترین شرایط فرض می‌کنند. ما در اوج تابستان و در گرم‌ترین ساعت روز محیط کارگاه را به‌عنوان بازرس یا کارشناس بهداشت حرفه‌ای اندازه‌گیری می‌کنیم. بررسی می‌کنیم که نوع کار (از جنبه سنگینی یا نیمه‌سنگینی یا ساده بودن) و دمای هوا، در چه نسبتی قرار دارند. برای نمونه طبق شاخص‌های ما، دمای استاندارد برای کار سنگین یک استاندارد دارد و برای کار سبک و ساده یک دمای استاندارد دیگر دارد و بیشتر از آن دما برای یک نسبت مشخص از نوع کار، عامل زیان‌آور تلقی شده و باید شرایط آن را مدیریت کرد.
وی افزود: فرآیندهایی برای مقابله با شرایط کار غیراستاندارد و وجود عامل زیان‌آور گرما داریم که مهم‌ترین آن استفاده مداوم از برخی مایعات، تغییر پوشش‌ها و استفاده از پوشش‌های خاص، تغییر مسیرهای برودتی و جریان هوا و استفاده از وسایل سرمایشی هستند.
لریجانی در رابطه با استفاده از مایعات توضیح داد: مصرف مایعات توسط کارگر در شرایطی که عامل زیان‌آور گرما وجود دارد، نباید صرفا به صورت مصرف و نوشیدن آب یخ باشد. مصرف آب و شربت‌های خاصی که در آنها نمک هم وجود دارد، ضروری است زیرا کارگری که به طور مرتب عرق می‌کند، علاوه بر مقادیر زیاد آب، مقادیر قابل توجهی نیز نمک و املاح ضروری در فرآیند تعریق خود از دست می‌دهد که باید تامین شود.
این کارشناس حوزه بهداشت حرفه‌ای تاکید کرد: برخی آبلیموی محلول در آب را پیشنهاد کرده و برخی نیز ریختن اندکی نمک و مقدار محدودی شیرین‌کننده را برای حفظ مواد ضروری بدن مثل سدیم و گلوکز توصیه می‌کنند.
بازرس پیشکسوت بهداشت حرفه‌ای اضافه کرد: توصیه دیگر این است که باید جریان هوا در کارگاه یا محیط کار به نحوی برقرار باشد. جریان هوا به این معناست که در هر دقیقه، ۱۰بار هوا عوض شود که چنانچه در هوای گرم این اتفاق نیفتد، فشار گرما بر بدن کارگری که مشغول کار است، بسیار بیشتر خواهد شد. باید هوای گرم شده خارج و هوای جدید خنک‌تر از بیرون وارد شود.
وی تصریح کرد: استفاده از کلاه‌های حصیری برای کارگرانی که در محیط کار بسیار گرم یا زیر نور آفتاب در تابستان کار می‌کنند (مانند آن کلاه‌هایی که در استان‌های شمالی کشور توسط کشاورزان قدیمی دوخته و استفاده می‌شد) بسیار خوب است. این موضوع از این جنبه توصیه شده که سایه آن باعث عدم اصابت مستقیم اشعه ماورای بنفش و مادون قرمز خورشید به سر و گردن و صورت و بخشی از بدن می‌شود و در عین حال، دما را با سایه خودش کاهش می‌دهد. توصیه می‌شود این کلاه حتما خیس شود و مورد استفاده قرار گیرد تا دمای سر پایین بیاید و گیجی ناشی از گرمای سر باعث حواس‌پرتی و حادثه نشود. برخی علاوه بر کلاه، زیر آن پارچه یا چفیه خیس نیز استفاده می‌کنند که این نیز در محیط‌های بسیار گرم (به ویژه جنوب کشور) در میان عده‌ای از کارگران رایج است.
لریجانی خاطرنشان کرد: وضعیت متابولیک کارگران در اندازه‌گیری‌های شاخص‌ها توسط بازرسان بهداشت حرفه‌ای لحاظ می‌شود. بازرسان باید با توجه به شدت و نوع کار، میزان گردش هوا را نیز بررسی کنند. بررسی دسترسی به وسایل خنک‌کننده و سرمایشی نیز باید جزو موارد چک‌لیست یک بازرس بهداشت حرفه‌ای در کارگاه باشد. در این مورد خود کارگران نیز باید هوشیاری داشته باشند و حقوق خود را از کارفرما در این زمینه مطالبه کرده و نکاتی را برای حفظ سلامت خود رعایت کنند.
این کارشناس حوزه بهداشت حرفه‌ای تشریح کرد: به یاد دارم در کارخانه‌ای که سال‌ها پیش بنده مشاور بهداشت حرفه‌ای بودم، کوره‌های بلندی از نظر طولی وجود داشت و نمی‌دانستیم چرا کارگران مجبورند برای کار در روز تابستان دو ساعت یک بار با لباس زیر دوش بروند. ما در بررسی‌های خود از سوله متوجه شدیم که مشکل عدم خروج هوای گرم و عدم دقت به موضوع رفت و آمد هوا در کارگاه وجود دارد و به همین دلیل در بالای سوله دو ردیف هواکش صنعتی بزرگ به فاصله اندک و فشرده گذاشتیم. در دیواره‌های اطراف سوله نیز پنجره ایجاد کردیم تا هوا جریان پیدا کند. از آن سال دیگر آن مشکل وجود نداشت و فرآیند کار بهتر انجام می‌شد. این بازرس پیشکسوت بهداشت حرفه‌ای و مشاور اسبق توصیه کرد: اینکه کارفرما و مدیران مجموعه‌ها حتما ساعاتی را برای استراحت در سایه مشخص کنند، اهمیت دارد. برخی صنایع کشور امکان اینکه کار را متوقف کنند، ندارند، برای مثال واحدهایی که دارای کوره بوده یا توقف فرآیند تولیدی باعث آسیب به ابزارها و تاسیسات مجموعه می‌شود، از چنین دسته‌ای هستند اما واحدهایی که می‌توانند در ساعات اوج گرما (۱۱ صبح تا ۴بعد از ظهر) کار را به مدت پنج ساعت تعطیل کنند، بهتر است از ساعات دیگر ۲۴ساعت برای کار در فصل تابستان (به ویژه در مناطق و استان‌های گرمسیری) استفاده کنند.
وی بیان کرد: استراحت در محیط کار و سایه‌ها نیز باید مدیریت شده باشد. کارگری که در محیط بسیار خنک استراحت کرده و دوباره به کار بازمی‌گردد، به دلیل آثار ناشی از تغییرات زیاد و ناگهانی و چندباره دما آسیب بیشتر می‌بیند.
لریجانی با اشاره به عدم رعایت ایمنی و سلامت نیروی کار در فصل تابستان خاطرنشان کرد: در کشور ما در عمده کارگاه‌ها و واحدهای تولیدی، اصول مربوط به استانداردسازی برودت و استاندارد کردن رفت و آمد هوا از طریق بهسازی دیواره‌های مجموعه و هواکش‌ها رعایت نمی‌شود. پیش‌تر هم چندین بار در گفت‌وگو با رسانه‌ها به این موضوع اشاره کرده‌ایم ولی متاسفانه مسوولان قضیه را جدی نگرفته‌اند. او در ادامه اظهار کرد: در سال ۱۳۶۹ قانون کار را تصویب کردیم؛ از آن زمان چند سال گذشته؟! در ماده ۱۰۶ قانون کار آمده وزارت بهداشت و وزارت کار باید آیین‌نامه ایمنی و بهداشت حرفه‌ای را تصویب کنند و برای ابلاغ به تصویب هیات وزیران برسانند. این اتفاق باید ظرف شش‌ماه رخ می‌داد. اکنون پس از ۳۵سال این قانون تحکم‌آمیز اجرا نشده است. با این اوصاف نه در زمینه مدیریت گرما در محیط کار اقدام تحکم‌آمیز می‌توان کرد و نه می‌توان آن واحدهایی که گرما در آنها عامل زیان‌آور شناخته شده- و افراد به خاطر آن زودتر بازنشسته می‌شوند- طبق قانون ظرف دو سال از حالت زیان‌آوری خارج کرد.
