1 - 12 - 2019
آیا بروکسل و مسکو با واشنگتن همراه میشوند
دکتر صلاحالدین هرسنی*
روابط تهران- واشنگتن که به دنبال سلسلهتحولاتی تنشزا به وضعیت هشدار رسیده است، دستمایه سفر مایک پمپئو وزیر خارجه دولت ترامپ ابتدا به بروکسل و سپس مسکو شده است. این سفر پمپئو را باید حاصل سیاست فشار حداکثری به ایران بر سر اختلاف در موضوعاتی چون برجام و همچنین رفتارهای منطقهای ایران دانست. تردیدی نیست که هدف پمپئو در سفر به بروکسل و مسکو ابتدا همراه کردن آنها با واشنگتن و سپس ایجاد جنگ روانی برای کشاندن تهران به میز مذاکره است.
معنی و مفهوم اقدامات به ظاهر دیپلماتیک واشنگتن آن است که بروکسل و مسکو نیز بخواهند در راستای مواضع واشنگتن سیاست فشار حداکثری بر تهران را همراهی و دنبال کنند. اما با همه تلاشی که واشنگتن در این سفرها به دنبال آن است، به نظر نمیرسد مجموعه تلاشهای دیپلماتیک آن چه در بروکسل و چه در مسکو معطوف به نتیجه باشد.
مهمترین دلیل برای بینتیجه بودن تلاشهای دیپلماتیک واشنگتن در ارتباط با شرایط ویژهای است که از سوی بروکسل و مسکو در برجام تعریف شده است. این شرایط ویژه همان تعهد هر چند نیمبند اروپا و سپس حمایتهای تمامقد مسکو در قبال برجام است. در حقیقت هم اروپا و هم مسکو در برجام حضور دارند و هیچگاه این دو، تفاسیر مضییق بر مفاد کلیدی برجام را بهانه خروج و ترک آن نکردهاند. اما مهمترین مساله در ارتباط با اروپا مرتبط با نگرش و مواضعی است که اعضای اروپایی برجام در قبال برجام اتخاذ کردهاند. واقعیت آن است که نگرش اروپا در قبال برجام، امنیتی است.
چنین نگرشی را میتوان در ادبیات رسانهای وزرای خارجه اعضای اروپایی برجام ردجویی کرد. آنگونه که وزرای خارجه اعضای اروپایی برجام بارها و به کرات اشاره کردهاند، برجام مکانیسم بازدارندهای است که توانست از اتمی شدن یا هر گونه پروژههای محرمانه هستهای ایران که کابوسی برای آمریکا و متحدانش بود، جلوگیری کند. تحت این شرایط نقض برجام در حکم باز شدن دستبندی است که میتواند ایران را به سمت اتمی شدن سوق دهد. بنابراین بهترین راهبرد در قبال برجام هر چند در غیاب واشنگتن حفظ آن است. به این ترتیب و آنگونه که پیداست، نگرش امنیتی اروپا در قبال برجام مهمترین دلیل حفظ برجام از سوی اعضای اروپایی آن است. البته تعهد به حفظ برجام از سوی اروپا به دنبال یک سلسله اعتراض و نارضایتی تهران و همچنین با توجه به هشدارها و اولتیماتومهای جدید تهران شتاب بیشتری گرفته است. اظهارنظرهای اخیر فدریکا موگرینی مسوول سیاست خارجی اروپا، قول راهاندازی اینستکس و همچنین همسو نشدن با واشنگتن در برقراری تحریمهای اروپایی و سرانجام گفتوگوی اعضای اروپایی برجام با واشنگتن برای متقاعد کردن و جلوگیری از اقدامات ایذایی واشنگتن، نشانههای جدید و شتابزای تعهد به حفظ به برجام از سوی اروپاست. حال پیداست که تلاشهای دیپلماتیک پمپئو چه سمتوسوهایی پیدا میکند.
اما وضعیت مسکو در برجام منحصر به فرد است. مسکو اگرچه همپیمان استراتژیک تهران در مناسبات منطقهای نیست اما از همان ابتدا تمامقد در قبال برجام دفاع کرد و مواضع واشنگتن در برجام را به چالش گرفت. جدای از منویات و اهدافی که مسکو در قبال برجام دارد، در شرایط حاضر مهم مواضع و دیدگاههای سلبی مسکو است که به نظر میرسد در سایه رقابت با واشنگتن ادامه یابد و حتی شدت بیشتری نیز بگیرد. همین مواضع سلبی مسکو است که تهران را دلگرم به وتوی مواضع اروپا در شورای امنیت سازمان ملل کرده است. به این ترتیب به نظر نمیرسد دیدار پمپئو با مقامات کرملین همچون بروکسل معطوف به نتیجهای باشد که مقامات واشنگتن آن را دستمایه فشار حداکثری به تهران برای کشاندن آنها به میز مذاکره دانستهاند.
*مدرس علوم سیاسی و روابط بینالملل
S.Harsani.k@gmail.com
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد