6 - 12 - 2022
آنچه یک مرد باید بداند
در آغاز…
شخصا معتقدم زمانی که یک مرد از ایفای نقش عامل خویش در رابطه زناشویی بازمیماند دچار سردرگمی، اضطراب و استیصالی خواهد شد که از وی در عمق «انفعالی محض» فردی نهچندان کارآمد و تعیینکننده در درون خانواده و اجتماع خواهد ساخت.
خداوند در انسان در رعایت قانونمندی همیشگی و محتوم «دوآلیسم» جذبههای متناسب و بدیعی را به ودیعه گذاشته است که حضور آنها از رویدادی صرفا حیوانی و غریزی پیوندی شکیل را پرداخت مینماید.
اگر خوب دقیق شویم در این رفتار غریزی رد پای مفاهیم و مضامین وزین مذهبی، عرفانی، قومی، تاریخی، جغرافیایی، اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی را به سادگی خواهیم یافت. اگر عشق را از ادبیات بشر بیرون کشیم قالب پوک و از درون تهیشدهای بر جای میماند که به تلنگری فرو خواهد ریخت.
در میان بیماران ناتوانی که در قریب ۲۵ سال گذشته زندگی حرفهایام افتخار ارایه خدمت به آنها را داشتهام کمتر مردی را سراغ دارم که از سر «بلهوسی» یا زیادهخواهی به من مراجعه کرده باشد. آنچه یک بیمار ناتوان در یک روند قالب و دیدی کلی برای آن دست و پا میزند «بازگشت حس باور به خویش» است و بس.
همه ما در پیرامون خود دایرهای از فردیت، شخصیت و مختصات ویژهای را داریم که «مای ما» را تعریف میکند. مصیبتها، بلایا، شکستها و سقوطها همگی در عین زیانبار و آسیبرسان بودن قابل تحملند و منبعث از ریشه «نسیانی انسانیت» مای فراموش شدنی. آنچه چون «سوهانی بر روح»، «نمکی بر زخم» یا «استخوانی در حلقوم» حضور همیشگی و دردآور خود را لحظه به لحظ یادآور میشود، گم کردن «هویت جنسی» است.
آغازینترین مرحله شناخت ما از خویش پس از درک «حس بودن»، فهم «هویت جنسی» است. زمانی که این هویت زیر سوال برود متشنج و پردغدغه خواهیم شد و این درست نقطه عطف آسیبرسانی ناتوانی جنسی به شمار میآید.
آنچه به اجمال در ادامه خواهد آمد، تنویر تیرگیهایی است که در اجتماع در زمینه «ناتوانی» وجود دارد. امید که در این رفتار «روشنگرانه» و منطبق بر «عفت عمومی» پایههای زندگی زوجین از پیش مستحکمتر شده و در پایداری این مهمترین رکن اجتماع تلاشی هرچند کوچک از من سر زده باشد.
قسمت سوم
وسایل مکنده
یکی از روشهای غیرجراحی معمول برای ایجاد نعوظ، استفاده از وسایل مکنده است. آقای «گدین اُزبن» در سال ۱۹۶۰ این وسیله جالب را برای درمان ناتوانی خود طراحی کرد. بعدها این وسیله ساده ساختار پیچیدهتری پیدا کرد و تحت عنوان «ErecAid» به بازار عرضه شد.
جایگاه فعلی این وسیله تنها در مواردی است که به دلیل عدم تمایل بیمار به جراحی یا نبود شرایط لازم برای عمل جراحی برای دوره محدودی از وسیلهای که چندان هم کارآمد نیست استفاده شود. با در نظر گرفتن مختصات فرهنگی ایران کمتر بیماری را سراغ دارم که حتی در صورت استفاده از این دستگاه راضی بوده باشد.
امروزه کارخانههای مختلفی در سراسر دنیا تحت نام وسایل مکنده به تولید دستگاههایی مشغولند که در اساس یک کار واحد را انجام میدهند.
دستگاه «ErecAid» نظیر نوع ابتدایی آن از محفظهای تشکیل شده که به تلمبه دستی ظریفی متصل است. انتهای باز آن طوری طراحی شده است که با قرار گرفتن روی قاعده آلت به طور جزمی از ورود هوا جلوگیری میکند. طرح این محفظه استوانهای به ترتیبی است که نوار لاستیکی به راحتی دور قاعده آلت قرار میگیرد و سبب نگهداری خون درون اجسام غاری میشود. در واقع دستگاه با ایجاد فشار منفی در محفظه استوانهای سبب هجوم خون به درون اجسام غاری میشود و نعوظ را به وجود میآورد.
تزریق مواد محرک به داخل اجسام غاری
بیش از یک دهه پیش دانشمندان به طور کاملا اتفاقی متوجه اثر نعوظی بعضی از داروها شدند، یعنی اگر مواد خاصی را داخل اجسام غاری تزریق کنیم، سبب بروز نعوظ میشوند. این مشاهده نهتنها از نظر تشخیص پربهاست که از نقطهنظر درمانی نیز کاربرد زیادی پیدا کرده است؛ طوری که امروزه پرکاربردترین شیوه درمان ناتوانی محسوب میشود.
در صورتی که تزریق تحت نظارت پزشکی آگاه انجام شود، بیعارضه است و میتواند بهعنوان وسیلهای دمدست برای درمان ناتوانی مورد استفاده قرار گیرد. در حال حاضر در ایالات متحده هزاران بیمار درمان «تزریق به خود» را انجام میدهند. با عنایت به عرضه داروهای بیعارضهای نظیر ویاگرا یا آپریما امروزه کمتر درمانگری را سراغ دارم که از برنامه تزریق خود برای بیمار ناتوانش استفاده کند.
در تجربه بالینی خود من ۵۰ بیمار موجودند که در گذشته روی این شیوه درمان قرار گرفته و با توجه به شرایط زمانی ویژه بسیار راضی نیز بودند.
مناسبترین ترکیب دارویی برای تزریق داخل غاری از «پاپاورین»، «فنتولامین» و «پرستاگلاندین» تشکیل یافته است. در ایران با عنایت به مشکلات زیادی که در تهیه پرستاگلاندین وجود دارد، بهتر است برای برنامه «تزریق به خود» از ترکیب پاپاورین- فنتولامین که هم ارزانتر است و هم راحتتر تهیه میشود، استفاده شود.
تنها بیماران خاصی را میتوان در برنامه تزریق به خود قرار داد. ظرایف و نکات مهم در انتخاب بیماران مناسب این شیوه درمانی در حوصله بحث فعلی نیست. توجه داشته باشید که این شیوه درمان در صورتی که تحت نظارت کاملا آگاهانه و محتاطانه انجام نگیرد، میتواند عوارض غیرقابل جبرانی به بار آورد. خطرناکترین عارضه این تزریقات، نعوظهای طولانی است که حتی میتواند منجر به مرگ شود. مجددا تاکید میشود که «تزریق به خود» باید تحت نظارت دقیق و مسوولانه یک اورلژیست مجرب و آگاه انجام و مستمرا پیگیری شود.
میزان موفقیت این نوع درمان حدود ۷۰ درصد است. بهترین بیماران برای این شیوه درمان، قطع نخاعیها (ناتوانی عصبی) و بدترین آنها مبتلایان به نارسایی وریدی هستند. افرادی که مبتلا به تصلب شرائن «ایلیاک» (Iliac) هستند بهطور طبیعی پاسخ خوبی به این شیوه درمانی نمیدهند.
پروتزهای آلت
دهه ۷۰ میلادی متعلق به پروتزهاست. از آن زمان تاکنون نیز پروتزها دستخوش تغییرات زیادی شده و بسیار کاملتر گردیدهاند.
مهمترین عارضه پروتز «عفونت» است ولی بعضا سبب پارگی سر آلت یا دستخوش خوردگی و استحاله نیز میشوند. عارضه اخیر در پروتزهای جدید بسیار نادر است.
پروتزها انواع گوناگون دارند. بعضی از آنها ساختار بسیار سادهای دارند و تنها از دو استوانه قابل انعطاف تشکیل شدهاند. به این پروتزها «نیمه سخت» میگویند. بعضی از آنها بادکنکی هستند و گروه دیگر مکانیکی عمل میکنند. با توجه به اینکه بعد از کارگذاری پروتز دیگر هیچ امیدی برای برگشت باقی نمیماند باید آن را آخرین اقدام درمانی به حساب آورد.
انواع پروتزها را میتوان به صورت زیر دستهبندی کرد:
۳۵ درصد- نیمه سخت
۴۵ درصد- بادکنکی چند قسمتی
۲۰ درصد- بادکنکی تک واحدی
پروتزهای نیمه سخت انعطافپذیر
این پروتز از دو استوانه شبیه به هم تشکیل شده است. قسمت میانی اغلب این پروتزها از «سیمهای ضدزنگ فلزی» قابل انعطاف تشکیل میشود که در پوششی از «سیلیکون» قرار میگیرند.
از نظر ظاهری این پروتزها شکل صددرصد طبیعی ندارند، یعنی آلت همواره در حالت سفت قرار دارد و تنها زاویه قرارگیری آن تفاوت میکند گو اینکه بیمار کمکم و به مرور زمان به شرایط جدید عادت کرده و شکل طبیعی را اینچنین میبیند.
عفونت مهمترین عارضه این نوع پروتز به حساب میآید که در اکثر موارد سبب خروج پروتز میشود. اندازهگیری غلط پروتز نیز مشکلاتی به بار خواهد آورد، یعنی اگر پروتز زیاد بزرگ باشد سبب پارگی سرآلت میشود یا درد ایجاد میکند. پروتز در صورت کوتاه بودن کارایی نخواهد داشت.
در مجموع میتوان گفت که پروتزهای «نیمه سخت» ارزان، کم عارضه و کارا هستند و با عنایت به ساختار بسیار سادهای که دارند در ایران بیشتر میتوانند مورد توجه و استفاده قرار گیرند. عیب آنها در «کاملا طبیعی نبودن» و مشکلاتی است که بیمار در «لباس پوشیدن» پیدا میکند. اندازهگیری دقیق شماره مناسب آن نیز از کارهای دشواری است که اورلژیست انجام میدهد. نظیر هر پروتز دیگر، بعد از کارگذاری بیمار قادر به استفاده از طرق دیگر درمان نیست.
پروتز بادکنکی چند قسمتی
این نوع پروتز از چند قسمت تشکیل شده است که با لولههای پلاستیکی به هم متصل میشوند. ساختار آن پیچیده و شامل دو استوانه بادکنک شکل، یک مخزن، یک تلمبه و لولههای ارتباطی پلاستیکی است. هر یک از استوانههای بادکنکی را در یک جسم غاری، تلمبه دستگاه را داخل کیسه بیضه و مخزن را زیر شکم و روی مثانه جاسازی میکنند.
در اثر فشار تلمبه، مایع از مخزن به درون استوانههای بادکنکی راه مییابد و سبب سفتی آنها میشود. نسل جدید این پروتزها از نظر ظاهری بسیار مقبولیت دارد زیرا در قیاس با انواع «نیمه سخت» طبیعیتر عمل میکند. با وارد آمدن فشار ممتد بر روی تلمبه دستگاه، مایع از استوانهها به مخزن برمیگردد و پروتز شل میشود.
عیب این پروتزها «گرانی و پرعارضه بودن» آنهاست. قیمت پروتز بسته به کارخانه سازنده متفاوت است ولی به طور متوسط به هزاران دلار بالغ میشود. به علاوه صرفنظر از عارضه عفونت، اشکالات مکانیکی زیادی ممکن است ایجاد شود که بیمار را به زحمت میاندازد. مثلا ممکن است مایع به دلایلی نشت کند، یا لولههای ارتباطی دچار پیچخوردگی شوند. پرپیداست که در صورت بروز چنین عوارضی دستگاه کارایی خود را از دست خواهد داد.
خلاصه اینکه این نوع پروتزها به دلیل انطباق با شرایط طبیعی بیشتر مورد پسند بیمار واقع میشوند ولی همانطور که گفته شد در پنج درصد موارد در عرض پنج سال در دستگاه عارضهای ساختاری بروز پیدا خواهد کرد. در این نوع پروتز عفونت همچنان مهمترین عارضه است و بهخصوص در افراد مبتلا به قند نمود بیشتری دارد. گرانی فوقالعاده زیاد دستگاه با شرایط ایران سازگار نیست و به خصوص از آن جهت که شرکتهای عرضهکننده از ارایه خدمات پس از فروش عاجزند، کارگذاری آنها در صورت عارضهدار شدن مشکلاتی را به بار خواهد آورد. این نوع پروتز نظیر هر پروتز دیگری بعد از کارگذاری بیمار را از استفاده از هر شیوه درمانی دیگر محروم میسازد.
پروتزهای بادکنکی تک واحدی
از نظر ساختاری این پروتزها شبیه به انواع چند قسمتی عمل میکنند، یعنی در اثر فعال کردن دریچهای، مایع از درون فضایی به فضای دیگر رانده شده و سبب سختی دستگاه میشود. ساختمان این پروتز بسیار پیچیده و ظریف است در حدی که تمام اجزا در یک استوانه واحد جاسازی شدهاند که قابل کارگذاری در دورن جسم غاری است.
بیمار معمولا با فشار روی سر آلت دستگاه را سفت میکند و در اثر خم کردن بیش از ۶۰ درجه سبب شلی آن میشود.
عوارض مکانیکی این نوع پروتز بسیار کمتر از انواع «چند واحدی» است ولی همچنان بیشتر از پروتزهای «نیمه سخت» است. ظاهر طبیعی دستگاه و هزینه کمتر آن در قیاس با انواع چند قسمتی از مزایای بارز این نوع پروتز محسوب میشود.
عفونت به عنوان یک عارضه همچنان حرف اول را به خصوص در بیماران قندی میزند. در این نوع پروتز در حین سفتی قطر دستگاه زیاد نمیشود. نظیر هر پروتز دیگری باید بهعنوان آخرین امید بیمار تلقی شود و مورد استفاده قرار گیرد.
پروتزهای مکانیکی تک واحدی
این پروتزها از نظر ظاهری بسیار شبیه انواع بادکنکی تک واحدی هستند با این تفاوت که خاصیت انعطافپذیری فعال آنها کاملا مکانیکی و نه هیدرولیکی است. سازنده اصلی این نوع پروتزها شرکت «داکومد» در مینهسوتاست.
در اثر خم کردن پروتز، سیم میانی دستگاه کوتاه میشود و سفتی را به وجود میآورد. اگر پروتز را دوباره خم کنید در اثر شلی، سیم میانی به حالت اول برمیگردد.عوارض مکانیکی این نوع پروتز زیاد است. اندازهگیری دقیق پروتز بسیار مشکل است و به صرف وقت و دقت زیاد جراح نیاز دارد. عارضه عفونت نیز همچنان زیاد است و دستگاه در قیاس با انواع نیمه سخت گرانتر تمام میشود. در این حالت نیز با کارگذاری پروتز راه برگشتی وجود ندارد.
در مجموع از میان انواع پروتزها آنچه در ایران با در نظرگیری شرایط کنونی متناسبتر و کاراتر به نظر میرسد، «نوع نیمه سخت» آنهاست. کارگذاری این نوع کمخرجتر است و مراقبتهای بعد از عمل نیز دمدستتر و سادهتر انجام میگیرد.
بازسازی عروق
همانگونه که در قلب «بای پس» (bypass) انجام میگیرد، در آلت نیز میتوان نقیصههای شریانی را بازسازی کرد. وجود خونرسانی کافی از الزامات قطعی در کسب نعوظ محسوب میشود.
در صورتی که بررسی آلت به خصوص آرتریوگرافی، نشاندهنده شرائن معیوب باشد، با جراحی میتوان آن را ترمیم کرد. این عمل بسیار مشکل و گران است. در صورتی که ناتوانی بیمار به دلیل فرار سریع خون از وریدها باشد با عمل جراحی میتوان وریدها را بست. باید توجه داشت که برای تن دادن به اینگونه جراحیها انجام مطالعات دقیق و اصولی از الزامات است که باید در نهایت دقت و وسواس دنبال شود.
این عملها معمولا به کمک میکروسکوپ انجام میشوند و جزو سختترین جراحیهای عروقی به شمار میآیند. با عنایت به پیچیدگی و سنگینی عمل طبعا عوارضی نیز بر آن مترتب است که البته در دستهای ورزیده بروز آنها به حداقل میرسد.
جلسات مشاوره روانی
زمانی که احتمال علل جسمی ناتوانی رد شود و شواهدی دال به وجود معضلات روحی- روانی در دست باشد، این جلسات درمانی مورد پیدا میکنند.
نکته مهم نهتنها در این شیوه درمانی بلکه در تمام مراحل دیگر تشخیص و درمان، شرکت همیارانه «همسر بیمار» در ملاقاتهای حضوری است. توجه داشته باشید که ناتوانی مشکلی ارتباطی است و در واقع سبب بروز اختلال در روابط زوجین میشود.
اصول اولیه مورد استفاده در این جلسات همچنان بر مطالعات وسیع «ماسترز و جانسن» در دهه ۷۰ میلادی استوار است. هدف اصلی «حذف اضطراب» و «برگرداندن مجدد حس باور به خویش» در بیمار است که باید با جدیت دنبال شود.
اهداف این نوع درمان در چهار مقوله زیر خلاصه میشود:
۱- القا و تقویت حس همکاری مشترک بین زوجین
۲- آموزش در حد کفایت زوجین در زمینه رفتار جنسی
۳- حذف افکار خرافی که بعضا در کودکی بیمار ریشه دارند.
۴- برخورد اصولی درمانی با مشکل ارتباطی زوجین و کاهش تزاحمات و دغدغههای درون خانواده
نتایج این شیوه درمان با میزان کارایی، ورزیدگی و تجربه درمانگر ارتباط مستقیم دارد، چیزی که به خصوص در ایران کمبود آن حس میشود و نیازمند اقداماتی جهت پر کردن خلاء موجود است.
ادامه مطلب را در شماره بعد بخوانید
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد