12 - 03 - 2020
آمریکا بازنده نهایی
گروه انرژی- پس از آنکه روسها درخواست سعودیها برای کاهش میزان تولید نفت را نپذیرفتند، عربستان آتش به جان بازار انداخت و بهای این ماده سیاه را به پستترین جایگاه در دهههای اخیر کشاند. اما مسکو مرعوب اقدام انتحاری ریاض نشد بلکه نفت شیل آمریکا بود که وادار به عقبنشینی و فرار از این نزاع ویرانگر شد.
عربستان هنگامی که با پاسخ منفی روسیه برای کاهش میزان تولید نفت مواجه شد، برنامه افزایش عرضه نفت و لحاظ کردن تخفیف ویژه برای مشتریان خود را در پیش گرفت تا نشان دهد که همچنان یک بازیگر بزرگ در بازار نفت است.
بهای نفت پس از استراتژی تازه عربستان و نیروی اخلالگر کرونا هفته جاری سقوط کمسابقهای را تجربه کرد اما روز چهارشنبه اندکی افزایش یافت و برای دومین روز متوالی روند صعودی خود را ادامه داد.
قیمت نفت که دوشنبه یکباره حدود ۳۰ درصد کاهش یافت سهشنبه هشت درصد بالا رفت و پس از آن در روز چهارشنبه هر بشکه نفتخام برنت با افزایشی ۷/۳ درصدی (معادل ۳۸/۱ دلار) به ۳۸ دلار و ۶۰ سنت رسید. نفتخام «وستتگزاس اینترمدییت» هم ۸/۲ درصد (معادل ۹۷/۰ دلار) افزایش یافته و به ۳۸ دلار و ۳۳ سنت در هر بشکه رسید.
تحلیلگران میگویند احتمالا کاهش تولید نفت شیل آمریکا باعث شده است که خوشبینی بازار به افزایش بهای نفت تقویت شده و به تدریج صعودی شود. روز چهارشنبه برخی بازارهای بورس دنیا نیز که به دلیل شیوع کرونا در وضع قرمز قرار گرفته بودند، روند رشد را دوباره از سر گرفتند یا دستکم سقوط شدید را تجربه نکردند. وضع بازارهای بورس به طور عمده تحت تاثیر کرونا بود و بحران در بازار نفت اساسا ناشی از رقابت روسیه و عربستان. اما رقابت بر سر چه؟
عربستان بهای نفت را کاهش داد تا روسیه را از درآمدهای نفتی بیبهره کند اما نکته اینجاست که در چنین شرایطی مسکو بیش از هر تولیدکننده دیگری قابلیت انعطاف با این بازار کمسود را دارد.
روسیه نخواست تولید نفت را کاهش دهد چون نمیخواست سهم خود از بازار این ماده سیاه را به نفت شیل آمریکا واگذار کند.
تولید نفت آمریکا از سال ۲۰۰۹ و بر پایه نفت شیل افزایش یافت. تولید نفت شیل آمریکا در سال ۲۰۱۹ به ۷/۷ میلیون بشکه در روز رسید. «متیو اشمیت» استاد علوم سیاسی و امنیتی در دانشگاه «نیو هون» آمریکا معتقد است که مسکو تلاش میکند تا تولیدکنندگان شیل را به عقب براند. بسیاری از تحلیلگران میگویند که عربستان سعودی و روسیه جنگ بر سر تعیین قیمت نفت را آغاز کردهاند اما به نظر میرسد این نزاع نفتی بیش از آنکه جدال بر سر قیمت باشد، نبردی برای حفظ سهم از بازار است. هر دو کشور تبعات کاهش بهای نفت را فعلا پذیرفتهاند، با این حال، حاضر نیستند که از تولید خود بکاهند و سهم خود از این بازار را از دست بدهند.
اما کدامیک آستانه تحمل بالایی دارد و شانس بیشتری برای پیروزی دارد؟ عربستان برای آنکه بتواند بودجه را متوازن نگه دارد باید هر بشکه نفت را به بهای ۸۰ دلار بفروشد اما این رقم برای روسیه ۴۵ دلار است.
در واقع روسیه در موقعیت مطلوبی برای تحمل ضربه به قیمت نفت قرار دارد و در عوض، عربستان و سایر اعضای اوپک یا غیراوپک زیان اقتصادی شدیدتری خواهند دید.
زیان متحدان و همکاران
بیپولی تولیدکنندگان در بودجه آنها انعکاس خواهد یافت و متحدان عربستان بیش از دیگران تحت فشار قرار میگیرند. به نوشته فایننشالتایمز، در صورتی که هر بشکه نفت در حدود ۳۰ دلار معامله شود، کشورهای عربی حوزه خلیجفارس با کسری بودجه ۱۴۰ میلیارد دلاری مواجه میشوند.
در نتیجه این کشورها مجبور به اتخاذ اقدامات دردناکی مانند استقراض و کاهش هزینهها میشوند. اگر قیمت نفت پایین بماند تولیدکنندگان نفت ممکن است مجبور شوند برای جبران کسی بودجه از ذخایر ارزی خود برداشت کنند.
کویت، قطر و امارات تابآوری بیشتری در مقابل بحران در بازار نفت دارند اما کشوری مانند بحرین آسیبپذیرین در میان این کشورهاست. عمان نیز ممکن است شدیدترین کسری بودجه را تجربه کند.
در آفریقا، نیجریه که سال ۲۰۱۴ به دلیل کاهش بهای نفت با رکود سنگینی دست به گریبان شد این بار امیدوار بود تا هر بشکه نفت به ۵۷ دلار رسیده و اندکی دیگر از بحران خارج شود.
آنگولا نیز که جزو اعضای اوپک است به نفت ارزان علاقهای ندارد و شاید در نهایت مجبور شود از صندوق بینالمللی پول وام دریافت کند. الجزایر نیز بودجه خود را با نفت ۶۰ دلاری بسته است و در بحبوحه تزلزل سیاسی، بحران مالی و نفتی را هم پیشروی خود میبیند.
زیکاردو فابین، مدیر بخش شمال آفریقا در «گروه بینالمللی بحران» میگویند: اگر این وضع یک یا دو ماه ادامه پیدا کند الجزایر باید تدابیر ریاضتی اتخاذ کند.
در آمریکای لاتین این ونزوئلاست که به دلیل تحریمهای شدید آمریکا با چالشهای فراوانی روبهرو شده است و در وضعیت فعلی با بیشترین فشار مواجه خواهد شد. اکوادور نیز ممکن است دیگر نتواند بدهی خارجیاش را پرداخت کند.
شیل قربانی میشود
نزاع دومین تولیدکننده نفت (عربستان) و سومین تولیدکننده بزرگ (روسیه) خود آنها و دیگران را نگران کرده اما واشنگتن پست در سرمقاله چهارشنبه خود نوشت: بازنده نهایی جنگ قیمتی نفت، آمریکاست.
به نوشته این روزنامه، جنگ قیمت نفت که روند اقتصاد جهان را مختل کرده، در لایه سطحی جنگی است میان دومین و سومین تولیدکنندگان نفت در جهان یعنی به ترتیب عربستان و روسیه. اما هدف اصلی نشانه گرفته شده در این جنگ، اولین تولیدکننده نفت در جهان یعنی آمریکاست. از این رو آمریکا، بازنده نهایی این جنگ قیمت نفت است.
انتقام مسکو
واشنگتنپست در ادامه با اشاره به وضعیت تولید نفت شیل آمریکا نوشت: سالیان درازی بود که صنعت تولید نفت شیل آمریکا جوانه زد و رشد کرد و بالنده شد. اما در همان مدت سهم روسیه در بازار جهانی نفت رو به افول گذاشت؛ علت هم این بود که آمریکا، صنعت نفت روسیه را به دلیل رفتارهای نادرست مسکو در عرصه بینالملل تحریم کرده است.
ولادیمیر پوتین هم تصمیم گرفت تلافی کند و انتقام سختی از آمریکا گرفته و بیاید بیرویه نفت تولید کند و با این شگرد، شرکتهای نفتی آمریکا را زمین بزند.
در پس زمینه این حرکت پوتین رکود مصرف جهانی نفت است. همهگیری جهانی ویروس کرونا موجب شده تا تقاضای جهانی برای نفت به شدت افت کند. عربستان به عنوان رییس بالفعل «سازمان کشورهای صادرکننده نفت» موسوم به «اوپک» سعی کرد پوتین را راضی کند با این کارتل نفتی هماهنگ و برای بالا رفتن قیمت نفت تولید را پایین بیاورد. اما پوتین زیر بار نرفت و شاهزاده «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان هم برای آنکه جواب دندان شکنی به روسیه داده باشد اعلام کرد که عربستان برای آینده قابل پیشبینی تا حداکثر ظرفیت نفت تولید خواهد کرد.
اما روسیه به هر حال زیر بار نرفت چون روسیه توان آن را دارد که بودجه خودش را با نفت نسبتا ارزان هم ببندد اما عربستان اینطور نیست و حتما باید با نفت گران بودجهاش را تنظیم کند. در نتیجه عیان میشود که نشانه روی اصلی پوتین، عربستان نبوده بلکه آمریکا بوده است.
اما در مورد دو کشور ایران و ونزوئلا که شرکای صدور نفت روسیه هستند، طبیعی است که جنگ قیمت نفت بلایی مضاعف است. ایران و ونزوئلا هر دو گرفتار مشکلات عدیده سیاسی و اجتماعی هستند. ایران درگیر اپیدمی کروناست و ونزوئلا هم با ناآرامیهای سیاسی گلاویز است. اما در هر حال این دو کشور هم مدنظر این سیاست پوتین نبودهاند.
در آمریکا، ترامپ پایین آمدن قیمت نفت را جشن گرفت. در آمریکا، زمانی نفت ارزان میشود این به مثابه آن است که مالیاتها پایین آمده است.
البته درست است که نفت ارزان در آمریکا معادل بنزین ارزان است و سبب بالا رفتن قدرت خرید مردم میشود. اما موضوع این است که نفت ارزان، ثبات نظام مالی آمریکا را بر هم میزند و خسارت آن به مراتب سنگینتر از مزیت بالا رفتن قدرت خرید مردم است. این وصله پینههای موقتی قیمت نفت، مشکلاتی را بر بستانکاران و سهامداران «والاستریت» تحمیل میکند.
نفت ارزان مشکلاتی را هم بر محیطزیست تحمیل میکند. زمانی که نفت ارزان میشود، مصرف آن بالا میرود. در نتیجه میزان انتشار گازهای گلخانهای در جو کره زمین هم سیر تصاعدی پیدا میکند. اما وقتی تولید در میادین نفتی آمریکا پایین میآید، از انتشار این گازها در جو کم میشود.
آمریکا در آینده قابل پیشبینی، هم یک مصرفکننده عظیم نفت است و هم یک تولیدکننده بزرگ آن. در نتیجه در دو سوی این تجارت عظیم جهانی قرار دارد یعنی هم فروشنده است و هم خریدار. هم اقتصادش بهشدت وابسته به این تجارت عظیم جهانی است و هم محیط زیستش.
مالیات بستن بر انتشار کربن بر جو کره زمین، میتواند به سهم خود از مشکلات تغییرات جوی پیشگیری کند فارغ از اینکه بازار نفت به کدام سو حرکت میکند.
اما در این شرایط جدید که کارزار نفتی ریاض-مسکو به بار آورده است، ترامپ باید این نگاه ژئوپولیتیکی را داشته باشد و این درس را بگیرد که رییسجمهور روسیه هیچوقت دوست آمریکا نیست. بلکه پوتین یک حکمران مستبد و خودکامه است که فقط میخواهد بیرحمانه و ظالمانه بر ضد منافع حیاتی آمریکا بازی کند.
ولیعهد عربستان نیز به نوبه خود ثابت کرده است که هرگز نمیتواند در عرصه بینالملل یک بازیگر قابل اعتماد باشد.
او هر جا که لازم باشد اقتصاد آمریکا را به خطر میاندازد. جالب است که آمریکا کمکهای نظامی در اختیار عربستان قرار میدهد. در لفاظی هم که شده، دولت ترامپ از یک چنین رژیم بی رحمی این همه حمایت کرده است.
در این برهه که کل دنیا با هجمه مرگبار یک ویروس کشنده روبه رو است که سلامت تکتک آحاد بشر را نشانه رفته است، در یک چنین شرایطی نیاز به همدلی هرچه بیشتر کشورهاست. اما گویا این دو رییس جمهور هیچ توجهی به این بلای جهانی ندارند و هرکدام دارند سنگ خودشان را بر سینه میکوبند و نمکی بر این زخم جهانی میپاشند.
تحلیلگران گلدمن ساکس هشدار دادهاند نبرد قیمتها اگر کشدار باشد بهای طلای سیاه به ۲۰ دلار در بشکه سقوط خواهد کرد. نفت ۲۰ دلاری فشار و استرس مالی ایجاد خواهد کرد و حتی آمریکا را وادار خواهد کرد که تولید شیل را در سالهای ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ به شدت کاهش دهد.
موسسه انرژی اینتلیجنس هم معتقد است عربستان سعودی یک بازی به راه انداخته که طی آن قیمت نفت میتواند تا بین ۱۲ و ۲۰ دلار در هر بشکه سقوط کند و حتی در بدترین حالت به زیر ۱۰ دلار در هر بشکه برسد.
روسیه میگوید میتواند ۶ تا ۱۰ سال با قیمت نفت حدود ۲۵ تا ۳۰ دلار در هر بشکه دوام بیاورد. به نظر میرسد هیچکدام قصد تسلیم شدن ندارند.
در نتیجه این اقدامات، اولین قربانی صنعت شیل آمریکا خواهد بود. این بانک سرمایهگذاری اعلام کرد: وقتی تولیدکنندگان نفت عملا چاهها را ببندند، قیمت نفت هم بهبود خواهد یافت.
با سقوط ارزش سهام، تعداد شرکتهای شیل که اعلام کردهاند بودجه خود را کاهش میدهند در آغاز هفته جاری چندین برابر شده است.
شرکتهای دیاموندبک انرژی و پارسلی انرژی فورا طرحهای خود را برای کاهش هزینهها و پایین آوردن فعالیتهای حفاری اعلام کردند.
کارشناسان معتقدند هدف اصلی پوتین و بن سلمان عقب راندن شیل آمریکایی، حفظ سهم خود از بازار و تعیین بهای نفت است. البته هر دو طرف برای آنکه به این هدف برسند مجبور شدند بهای آن را که همانا کاهش ارزش جهانی نفت است، بپذیرند و برای پر کردن جای خالی نفت شیل کمین کنند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد