11 - 12 - 2019
آغاز گام دوم
«جهانصنعت»- امروز ۱۶ تیرماه و پایان موعد ضربالاجل ایران به اروپاست.
۶۰ روز پیش بود که ایران با تعیین اولتیماتوم برای عمل به تعهدات برجامی اروپاییها، فرصتی دوماهه را به آنها داد تا این معاهده بینالمللی را که برای کاهش تنشهای منطقه بعد از چندین سال رایزنی حاصل شده بود همچنان برقرار نگه دارند اما اروپاییها نتوانستند در فرصت تعیین شده انتظارات ایران را برآورده کنند حتی تلاششان در حفظ برجام و اجرای تعهداتشان در وین نیز بیفایده بود و از نگاه ایران تنها درجا زدن اروپاییها تلقی شد. اما در کشوقوس قول لفاظیهای اروپایی و انتظارات تهران برای اجرایی شدن اینستکس، نفتکش ایران توسط انگلیس متوقف شد. این اقدام کافی بود که روابط ایران و اروپا نخنما، تمایل اروپا به سیاست واشنگتن انگشتنما و سایه ناامیدی از اروپا بر دستگاه سیاست خارجه تهران خودنما شود.
در این مدت ایران از طریق دیپلماتیک و با هشدارهای تهدیدآمیز خود به دنبال جلب همراهی اروپا بود و حتی خطر خروج برجام را به جان خرید اما با این حال هدف ایران که نگه داشتن اروپا بر سر برجام بود حاصل نشد البته اروپا در لفاظیهای خود همیشه بر حفظ توافق هستهای و حمایت از برجام و اجرای اینستکس مهارت کافی به خرج دادند اما در عمل ایران را بازی دادند. واقعیت آن است اروپا در اتخاذ مواضع خود به واشنگتن تمایل دارد از این رو با اقدام توقف نفتکش ایرانی، آب پاکی را روی دست مقامات تهران ریخت تا ایران با خیال راحت بر سر مواضع خود که همان کاهش تعهدات هستهای است بایستد هرچند این اقدام هدف اصلی تهران نبوده و نیست.اکنون با پایان ضربالاجل ایران، قرار است آژانس بینالمللی انرژی اتمی جلسهای در خصوص ایران برگزار کند. نکته جالب این است که پس از گام دوم ایران در این زمینه یعنی افزایش درصد غنیسازی اورانیوم، این جلسه برگزار میشود و جالبتر آنکه این جلسه به درخواست آمریکا برگزار خواهد شد، کشوری که از برجام خارج شده اما هنوز حرفش در جهان شنوا دارد.اما در خصوص علت پیشنهاد آمریکا برای برگزاری این جلسه باید گفت که خطر خروج ایران از برجام و افزایش سطح غنیسازی اورانیوم، ترامپ و کاخ سفید را به هول و ولا انداخته است. رییسجمهور آمریکا میداند که دیگر تهدید، هشدار، تحریم و حتی پیشنهاد مذاکره به ایران فایده ندارد چرا که هیچکدام از این اقدامات تاکنون او را به خواستهاش برای بازخوانی برجام نرسانده. او در این مدت اتهامات مختلفی به ایران وارد کرد از حمله به نفتکشهای ژاپنی گرفته تا متهم کردن ایران به نقش داشتن در خرابکاریهای فجیره و منطقه سبز بغداد. در این مدت حتی برای برگزاری جلسههای ضد ایرانی با کمک عربستان و اسراییل تلاش قابل توجهی کرد اما هیچکدام از این اقدامات ایران را تسلیم خواسته واشنگتن نکرد بلکه ایران سیاست مقابلهبهمثل را پیش گرفت. اقدام ایران در خصوص سقوط پهپاد آمریکایی و عبور از سقف تعیین شده اورانیوم در مرحله اول نشان داد که مقامات تهران بر سر مواضع خود به جد ایستادند هرچند تصمیم ایران در خصوص افزایش سقف اورانیوم غنیسازی شده و تاکید بر اجرایی شدن کاهش تعهدات هستهای در مرحله دوم هشدارها را نسبت به ایران افزایش داد و حتی نوعی هماهنگی جامعه جهانی علیه ایران ایجاد کرد اما ایران از ضربالاجل خود کوتاه نیامد و حالا با پایان مهلت ۶۰ روزه ایران به دولتهای حاضر در توافق هستهای، احتمالا مقامات ایرانی تصمیم به تولید میزان بیشتری از اورانیوم غنی شده و آب سنگین میگیرند و بر تعداد سانتریفیوژهای خود در دو پایگاه نطنز و فردو میافزایند تا به این شکل پیام واضحی را به واشنگتن و دولتهای اروپایی برسانند مبنی بر اینکه حفظ توافق و اثرگذاری آن، یک مسوولیت جمعی است که از دروازه پایبندی دولتهای امضاکننده توافق عبور میکند و فشارهای آمریکا و ایجاد تنش در منطقه باعث نمیشود ایران به طرح مسائل جدید برای امضای توافق تازه، روی آورد حتی اگر گزینه نظامی اقدام بعدی آمریکا باشد.
طنز تلخ تاریخ
اکنون در شرایطی که ایران تاکید دارد تحولات اخیر پیرامون برجام ارتباطی با پادمانهای آژانس و همچنین وظایف شورای حکام آژانس ندارد، آژانس بینالمللی انرژی اتمی یک نشست ویژه درباره ایران برگزار میکند. فارغ از آنکه کاهش تعهدات هستهای از جانب ایران چه خطراتی به دنبال دارد این موضوع قابل اهمیت است که رفتار جمهوری اسلامی ایران در چارچوب برجام هست یا نه؟
موضوعی که وزیر امور خارجه کشورمان بهطور شفاف و در واکنش به آژانس اتمی مطرح کرد. طبق گفته ظریف اقدام ایران دقیقا منطبق با بندهای ۲۶ و ۳۶ این توافقنامه و براساس قواعد و ضوابط بینالمللی است. آژانس بینالمللی انرژی اتمی هفته گذشته نیز در بیانیهای اعلام کرد که یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس به اطلاع شورای حکام رسانده است که آژانس بینالمللی انرژی اتمی در یکم ژوئیه عبور ذخایر اورانیوم غنیسازی شده ایران از محدوده توافق هستهای را تایید میکند. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در پیامی توئیتری با تاکید بر اینکه ایران برجام را نقض نکرده است، در تبیین علت این امر به پاراگراف ۳۶ این توافق اشاره کرده است.
ظریف با اشاره به خروج آمریکا از برجام و استناد ایران به پاراگراف ۳۶ در به جریان انداختن ادامه مسیر نوشت: ما ضمن محفوظ بودن حقوقمان، به کشورهای E۳+۲ (سه کشور اروپایی، چین و روسیه) چند هفته فرصت دادیم. ما پس از ۶۰ هفته در نهایت دست به اقدام زدیم. وی در ادامه تصریح کرد: به محض آنکه کشورهای اروپایی به تعهدات خود عمل کنند، ایران نیز بهطور متقابل اقدامات معکوس به عمل خواهد آورد. طبق بند ۲۶ برجام، در صورت عدم پایبندی طرف مقابل به تعهداتش، ایران حق دارد اجرای تعهدات خود را به شکل کلی یا جزئی متوقف کند.براساس بند ۳۶ برجام اگر موضوع اختلافی با طی مراحل این بند فیصله نیافت شاکی میتواند این امر را به عنوان مبنای توقف کلی و یا جزئی اجرای تعهداتش وفق برجام قلمداد کند و یا به شورای امنیت سازمان ملل ابلاغ کند که معتقد است موضوع مصداق «عدم پایبندی اساسی» به شمار میآید.
با وجود تاکید وزارت خارجه ایران که تصمیم ایران در خصوص کاهش تعهدات هستهای دقیقا در قالب مفاد و اختیارات اعطایی برجام و طبق بندهای ۲۶ و ۳۶ آن صورت خواهد گرفت اما در نهایت خبر برگزاری نشست ویژهای درباره کشورمان قبل از آغاز کاهش تعهدات هستهای در مرحله دوم رسانهای میشود تا شاید این موضوع و نگرانی از موضع شورای حکام منجر به عقبنشینی تهران شود اما بعید به نظر میرسد این اقدامات ایران را تسلیم کند حتی اگر منفعتش خویشتنداری در برابر مواضع اروپا و آمریکا باشد چرا که ایران تقریبا یک سال منتظر بود تا طرفهای مقابل تعهدات خود را انجام دهند اما خواستهاش اجابت نشد.
در این میان مشاور امنیت ملی آمریکا در اظهاراتی خصمانه با اشاره به برگزاری این نشست، خواستار افزایش فشار بر ایران شد. جان بولتون در پیامی در صفحه توئیتر نوشت که آژانس نشست ویژهای را برای بررسی فعالیتهای هستهای به ادعای وی غیرقانونی ایران برگزار میکند. بولتون در ادامه ادعاهای خود افزود: باتوجه به آرشیو تسلیحات هستهای مخفیانه ایران، این کشور باید برای کنار گذاشتن برنامههای هستهایاش تحت فشار قرار گیرد.البته نمایندگی ایران در آژانس در بیانیهای درخواست یک نشست ویژه شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی برای بحث درباره آخرین گزارش مدیر کل آژانس در مورد اجرای برجام را «طنزی تلخ» خواند.
در این بیانیه آمده است: «در واقع این یک طنز تلخ است که همان رژیمی که در عمل، برجام را بهواسطه خروج غیرقانونی و یکجانبه از این توافق نقض و به دیگران فشار وارد کرده است تا همین کار را انجام دهند و در نتیجه، اجرای آن توسط جامعه بینالمللی را از طریق اعمال همان ابزار قهرآمیز با مانع مواجه کرده است، حال نگرانی خود را در مورد اجرای همان توافق بیان میکند. این حقیقت که آمریکا به عنوان نقضکننده نخستین و اصلی برجام، چنین درخواستی را مطرح کرده، حاکی از انزوای آن به علت مخالفت با چندجانبهگرایی و حاکمیت قانون در امور بینالمللی است. تصمیم اخیر ایران در پاسخ به وضعیتی است که آمریکا مسبب آن بوده، به دنبال آن است تا توازن از بین رفته در این توافق را بازگرداند و کاملا در انطباق با مقررات این توافق، بهویژه بندهای ۲۶ و ۳۶ آن است. به علاوه، تحولات اخیر هیچ ارتباطی با مباحث مرتبط با پادمانهای آژانس و همچنین وظایف شورای حکام آژانس ندارد. موضوعات مرتبط با برجام، در مکانیسمهای تعیین شده مورد بحث و مشورت قرار خواهند گرفت.»به هر حال باید امروز منتظر اظهارات مقامات ایران در خصوص کاهش تعهدات هستهای بود. کاهش مرحله دوم اقدامات ایران در حالی است که روز چهارشنبه نیز نشست ویژهای درباره برنامه هستهای ایران برگزار میشود فارغ از نتیجه این جلسه باید اذعان داشت که تهران در این معاهده بینالمللی تقریبا به صورت یکطرفه تمامی تعهدات خود را تا پیش از این ۶۰ روز انجام داده بود، اما به دلیل کارشکنیهای متعدد طرفهای اروپایی مجبور شد بخشی از این تعهدات را کاهش دهد تا طرف مقابل هم به تعهدات خود در این معاهده عمل کند که عملا هیچ اتفاقی رخ نداد و شاید اگر ایران میدانست که هشدارهایش جواب نمیدهد این ضربالاجل را تعیین نمیکرد چراکه کاهش تعهدات هستهای و خروج از برجام از نگاه جهانی به نفع ایران نیست و کشور را در معرض دشمنی قرار میدهد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد