24 - 04 - 2024
آغاز فصل سفر به کاشان
نادر نینوایی- اردیبهشت ماه که فرا میرسد، گویی عطر گل و گلاب کاشان را هم با خود میآورد. تاریخ کاشان و شهرها و روستاهای اطراف آن از دیرباز با گل و گلاب پیوند خورده است و حتی میتوان نقش گلهای سرخ این منطقه را بر تن اشیای باستانی یافتشده از منطقه سیلک دید.
جاذبه و اهمیت آیین باستانی گلابگیری به حدی بوده که این آیین سنتی بدل به یکی از ویژگیهای منحصربهفرد کاشان شده و قرار است این آیین به نام کاشان، ثبت جهانی شود.
هرساله بسیاری از گردشگران و مسافران از سراسر جهان برای تماشای آیین سنتی گلابگیری به کاشان سفر میکنند و این سنت دیرینه به رونق اقتصادی اهالی قمصر، کاشان، اردهال و سایر شهرهای این منطقه کمک شایانی کرده است.
وسعت بالای گلستانهای گل محمدی، آیینهای گلابگیری سنتی و اهمیت این رویداد در حوزه توریسم همچنین موجب ثبت این رویداد در تقویم گردشگری کشور شده است تا اهمیت و جایگاه شاخص مراسم گلابگیری بیش از پیش برایمان آشکار شود.
زمان و مکان برگزاری مراسم گلابگیری
از اردیبهشت ماه تا اواخر خرداد زمان رسیدن گلهای محمدی و برپاشدن آیین گلابگیری در کاشان است.
با رسیدن فصل گلهای محمدی پای مسافران به کاشان و شهرهای اطراف آن باز میشود و گردشگری منطقه گویی از خواب زمستانی بر میخیزد.
تماشای مزارع گل کاشان و قمصر که با گلهای سرخ مفروش شدهاند و بازدید از آیین سنتی گلابگیری و نظاره شیوه سنتی تولید عرقیجات، از جمله جاذبههای فراموشناشدنی هستند که مسافران این فصل، از کاشان و شهرهای اطراف آن به یادگار میبرند.
در سالهای اخیر تورهای متعدد گلابگیری از مبداء شهرهای مختلف کشور برگزار میشود اما اگر دوست داشته باشید میتوانید با خودروی شخصی و خارج از تور هم راهی سفر به پایتخت گل و گلاب شوید.
کم و کیف برگزاری مراسم
در روش سنتی گلابگیری، گلچینها، پیش از طلوع آفتاب، کار گلچینی را انجام میدهند. اگر در قالب تور گلابگیری به کاشان سفر کرده باشید، این فرصت را خواهید داشت که سر مزرعه رفته و شخصا تجربه چیدن گل را داشته باشید.
توجه داشته باشید که برای تولید گلاب، معمولا از گل محمدی استفاده میشود. برای این مراسم گل محمدی را با یک آیین و مراسم خاص که از گذشتههای دور وجود داشته، میچینند و پس از فرستادن صلوات به محض رویت گل، آنها را برای مرحله بعدی آماده میکنند. پس از اتمام فرآیند گلچینی، طی یک فرآیند چهار تا هفتساعته تقطیر گلاب انجام میشود. برای تهیه گلاب از یک دیگ مسی بزرگ ۱۲۰ تا ۱۵۰لیتری استفاده میشود. نی، پارچ یا قرابه، تغار مسی (درپوش)، حوض آب و اجاق از دیگر ملزومات اجرای گلابگیری هستند که هریک گوشهای از صحنه نمایش گلابگیری را میآرایند و امکان تماشای این نمایش آیینی را به بازدیدکنندگان میدهند.
در مراسم سنتی گلابگیری ابتدا دیگ مسی را روی حرارت قرار میدهند و تقریبا ۳۰کیلوگرم از گلهای محمدی چیدهشده را در داخل هر دیگ میریزند و ۸۰لیتر آب به آن اضافه میکنند و سپس روی آن درپوش مسی میگذارند. وزنهای هم با هدف کنترل فشار بهوجودآمده از بخار روی آن قرار میدهند و درنهایت با استفاده از مقداری پوشاننده مخصوص که معمولا مخلوطی از تفاله گل و آرد نان است، فاصله بین دیگ و درپوش مسی را پر میکنند. این کار باعث میشود بخار کمتری هدر برود.
پس از اینکه نقطه جوش به حدی مناسب رسید، گلاب و بخار به حدی در لوله بالا میآیند که بخار گلاب به سمت پارچ میرود. بعد از آن هم محیط داخلی پارچ باعث سرد و گرم شدن میشود و مایع گلاب بهوجود میآید.
گلاب تولیدشده را پس از سرد شدن در شیشهای میریزند و بعد از بستن درب آن، دور آن را روغن گل محمدی میمالند تا بوی آن را بگیرد.
انواع گلاب سنتی
توجه داشته باشید که گلاب بسته به شکل تهیه آن انواع مختلفی دارد که شامل گلاب سنگین، گلاب سبک، گلاب دوآتیشه، گلاب سهآتیشه و گلاب پساب است.
گلاب سنگین یا گلاب ممتاز، نوعی گلاب درجه یک است که از تقطیر بین ۳۰ تا ۳۵کیلوگرم گل محمدی به همراه ۸۰لیتر آب به دست میآید. برای تهیه گلاب سبک اما از حدود ۱۵ تا ۲۰کیلوگرم گل محمدی استفاده میشود. به دلیل کاهش مقدار گل محمدی، گلاب سبک قیمت کمتری نسبت به گلاب ممتاز دارد.
چنانچه پس از یکبار انجام فرآیند گلابگیری، مجددا به گلاب بهدست آمده گل محمدی اضافه و فرآیند تقطیر دوباره روی آن تکرار شود، گلاب دوآتیشه به دست میآید. غلظت گلاب دوآتیشه بسیار بالاست و طعم تلخی دارد. از این نوع گلاب در مصارف خانگی
استفاده نمیشود.
اگر فرآیند گلابگیری برای بار سوم انجام شود، گلاب سهآتیشه بهدست میآید که معمولا به مقدار بسیار کم تولید شده و برای مصارف خاص از آن استفاده میشود.
در صورتی که بعد از فرآیند گلابگیری، روی تفالههای گل محمدی آب بریزیم و عمل تقطیر را مجددا انجام دهیم، گلاب رقیقی به نام پساب تولید میشود که کیفیت پایین و عطر کمی دارد.
شهرهای میزبان مراسم گلابگیری
شهرهای کاشان نظیر قمصر، نیاسر و مشهداردهال از جمله مهمترین اماکن برای تماشای مراسم گلابگیری هستند. شهرستان کاشان، بیشترین سهم گل محمدی را دارد و از مهمترین تامینکنندههای گلاب کشور است. با وجود این، در فصل گلابگیری این شهر به سبب حضور گسترده گردشگران با ازدحام روبهرو میشود و انتخاب مقاصد جایگزین برای تماشای مراسم گلابگیری، اقدام هوشمندانهای محسوب میشود.
اگر دوست ندارید در ترافیک و ازدحام شهر کاشان گرفتار شوید، میتوانید برای تماشای مراسم گلابگیری به شهرها و روستاهای اطراف سر بزنید. شهرهایی چون قمصر، نیاسر، برزُک و روستاهایی چون ون، سار، وادقان، خاوه، مشهداردهال، قالهر، مرق، ویدوج، آذران و کامو از جمله اماکنی است که گلابگیری در آن انجام میشود.
مراسم گلابگیری در شهرهای داراب، نطنز، سمنان و شهر بادرود نیز انجام میشود.
توجه داشته باشید که شکفتن گلها و رسیدن آنها تابع شرایط اقلیمی و آبوهوایی است که مزرعه در آنها قرار دارد. معمولا شکفتن گلها از مناطق گرمتر نظیر ابوزیدآباد و یزدل آغاز میشود و سپس به شهرهای نیاسر، مشهداردهال، قمصر، ۳ده ویدوج و ازوار و بعد از آن برزک میرسد. در نهایت هم روستاهای آذران و ورکان و قالهر و جوینان گلهایشان رسیده و آماده برگزاری مراسم گلابگیری میشوند.
چنانچه امکان و فرصت سفر به کاشان و مناطق اطراف آن را ندارید، میتوانید برای تماشای مراسم در تهران به مکانهایی نظیر پارک آب و آتش، باملند یا سیتیر بروید که در این سالها میزبان این مراسم بودهاند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد