آشنایی با ۲ معیار ریسک و سرمایه‌گذاری
جهان‌صنعت – در فضای مدیریت سرمایه و تحلیل ریسک، دو مفهوم کلیدی «کاهش سرمایه» (Drawdown) و «ارزش در معرض ریسک» یا «ارزش در ریسک» (Value at Risk – VaR) نقش اساسی در سنجش عملکرد و میزان ریسک‌پذیری یک پرتفوی یا استراتژی سرمایه‌گذاری دارند. این دو شاخص هرچند از جهات مختلفی به ارزیابی ریسک می‌پردازند اما ترکیب آنها در تحلیل دقیق‌تر ریسک، ابزار قدرتمندی در اختیار تحلیلگران و مدیران سرمایه قرار می‌دهد.
کاهش سرمایه یا دراوداون به زبان ساده، به بیشترین میزان افت یک دارایی یا پرتفوی از سقف قبلی تا کف بعدی اشاره دارد. به‌عبارت دیگر این شاخص نشان می‌دهد که یک سرمایه‌گذار در بدترین حالت، چه مقدار از ارزش دارایی خود را در یک دوره مشخص از دست داده است، پیش از آنکه ارزش آن مجدد افزایش یابد.
برای مثال اگر ارزش پرتفوی از ۱۰۰میلیون تومان به ۷۰میلیون تومان کاهش یابد و سپس مجددا رشد کند، کاهش سرمایه ۳۰درصدی رخ داده است. کاهش سرمایه هم می‌تواند به صورت عددی بیان شود (مثلا ۳۰میلیون تومان) و هم به صورت درصدی.
اهمیت این شاخص در آن است که نه‌تنها میزان ضرر را در یک دوره نشان می‌دهد بلکه اطلاعاتی درباره رفتار استراتژی سرمایه‌گذاری در شرایط بحرانی و نوسان‌پذیر ارائه می‌کند.
در کنار کاهش سرمایه، مفهوم ارزش در معرض ریسک یا ارزش در ریسک (Value at Risk – VaR)، یک رویکرد آماری برای اندازه‌گیری زیان‌های احتمالی است.
به زبان ساده، ارزش در ریسک پیش‌بینی می‌کند که در یک بازه زمانی مشخص (مثلاً یک روز، یک هفته یا یک ماه) و با سطح اطمینان معین (مثلا ۹۵درصد یا ۹۹درصد)، حداکثر زیانی که ممکن است رخ دهد چقدر خواهد بود.
برای مثال، اگر گفته شود که ارزش در ریسک یک پرتفوی ۱۰میلیارد تومانی برابر با ۵۰۰میلیون تومان با سطح اطمینان ۹۵درصد در بازه یک‌روزه است، به این معناست که تنها در ۵درصد موارد ممکن است زیانی بیش از ۵۰۰میلیون تومان در یک روز اتفاق بیفتد.
روش‌های مختلفی برای محاسبه ارزش در ریسک وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به روش تاریخی، روش پارامتریک (براساس توزیع نرمال) و شبیه‌سازی مونت‌کارلو اشاره کرد.
تفاوت اصلی بین کاهش سرمایه و ارزش در ریسک در نوع نگاه آنها به ریسک است.
کاهش سرمایه بیشتر نگاهی تاریخی دارد و زیان واقعی اتفاق‌افتاده را بازگو می‌کند در حالی که ارزش در ریسک یک معیار پیش‌نگرانه است و براساس توزیع احتمالات، زیان بالقوه را تخمین می‌زند. کاهش سرمایه تمرکز بر حداکثر افت تجربه‌شده دارد و اغلب در ارزیابی عملکرد گذشته صندوق‌ها یا استراتژی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد در حالی که ارزش در ریسک برای سنجش ریسک روزانه پرتفوی و تعیین نیاز سرمایه برای پوشش زیان‌های محتمل کاربرد دارد.
استفاده همزمان از کاهش سرمایه و ارزش در ریسک دیدی کامل‌تر از ریسک فراهم می‌آورد. کاهش سرمایه کمک می‌کند تا میزان تحمل‌پذیری سرمایه‌گذار نسبت به نوسانات بررسی و مشخص شود که آیا استراتژی معاملاتی با روحیه سرمایه‌گذار همخوانی دارد یا نه.
از سوی دیگر ارزش در ریسک ابزار تصمیم‌گیری مناسبی برای مدیران ریسک، بانک‌ها و نهادهای مالی است که نیاز به برآورد زیان‌های محتمل و تخصیص سرمایه براساس آن دارند. آشنایی و درک صحیح از این دو شاخص، برای هر سرمایه‌گذار حرفه‌ای یا تحلیلگر مالی، الزامی و غیرقابل چشم‌پوشی است.
