آزمون سخت برای پتروشیمی‌ها
جهان صنعت– در حالی که حسن عباس‌زاده، مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی، با افتخار اعلام کرد که صنعت پتروشیمی ۱۰۰درصد اهداف سال نخست برنامه هفتم توسعه را محقق و حتی مجلس هم این عملکرد را تایید کرده، واقعیت این است که این موفقیت فقط مانند خرید کیف و دفتر و آماده شدن برای اول مهر یک دانش آموز بوده است. درس‌های سخت، امتحان‌های پایان ترم و کنکور سنگین پنج‌ساله هنوز در پیش است و با شرایط فعلی تحریم، ناترازی ارزی و کمبود خوراک، بعید به نظر می‌رسد این دانش‌آموز تنبلِ دیروز بتواند معدل ۲۰ کل دوره را بیاورد.
گزارش نظارت مجلس بر اجرای برنامه هفتم که چند روز پیش منتشر شد، واقعا صنعت پتروشیمی را یکی از معدود دستگاه‌های «سبز» نشان می‌دهد چون تمام تکالیف سال۱۴۰۳ انجام شده است. کمیته تخصصی تشکیل، نقشه راه تکمیل زنجیره ارزش تدوین شد، طرح‌های نیمه‌تمام بازنگری شدند و برنامه بهره‌برداری از ۱۸ تا ۱۹طرح جدید برای سال۱۴۰۴ نهایی شد. ظرفیت‌های غیرفعال هم از حدود ۳۰درصد به زیر ۲۲درصد کاهش یافت. به زبان ساده، همه مشق‌های شب اول را نوشتیم و معلم هم تیک زد اما این فقط ۵درصد مسیر پنج‌ساله بود.
حالا اگرنگاهی به تکالیف اصلی بیندازیم که از سال۱۴۰۴ شروع می‌شود و تا پایان۱۴۰۷ باید تمام شود خواهیم دید که افزایش ظرفیت تولید پتروشیمی از حدود ۱۰۰میلیون تن فعلی به ۱۳۰تا۱۳۲ میلیون تن، تکمیل ۶۶طرح عظیم با نیاز به سرمایه‌گذاری ۴۰ تا ۴۵میلیارد دلاری، کاهش چشمگیر خام‌فروشی و توسعه واقعی پایین‌دستی، جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی واقعی و نه فقط با وام بانکی با نام خصوصی نیز باید شکل بگیرد. همین امسال قرار است فقط ۷ تا ۸میلیون تن ظرفیت جدید اضافه شود در حالی که برای رسیدن به هدف نهایی باید سالی حداقل ۸تا۱۰ میلیون تن ظرفیت جدید و پایدار ایجاد کنیم.
موضوع اینجاست که همان مشکلات قدیمی هنوز سر جایشان هستند و حتی شدیدتر هم شده‌اند. ناترازی گاز در زمستان باعث شد چندین مجتمع بزرگ ماه‌ها با ۵۰تا۶۰ درصد ظرفیت کار کنند. تامین ارز برای تجهیزات خارجی تقریبا قفل است و شرکت‌های چینی هم که قرار بود جایگزین شوند، به دلیل ترس از تحریم ثانویه عقب‌نشینی کرده‌اند.
هزینه‌های مالی پروژه‌ها به دلیل نرخ سود بانکی ۳۰ تا ۳۵درصدی عملا دو برابر شده و بخش خصوصی واقعی و نه هلدینگ‌های شبه‌دولتی جرات ورود به این توسعه را ندارد. حتی خوراک مایع که قرار بود جور گاز را بکشد، خودش با ناترازی پالایشگاهی روبه‌رو است.
سال گذشته فقط ۵/۳میلیون تن ظرفیت جدید به بهره‌برداری رسید، امسال هم اگر خوش‌بینانه نگاه کنیم حداکثر ۸میلیون تن محقق خواهد شد. این یعنی برای رسیدن به هدف ۱۳۲میلیون تنی باید در سه سال باقیمانده حدود ۲۶تا۲۸میلیون تن ظرفیت جدید ایجاد کنیم تا سالی ۹میلیون تنی شدن را به نمایش بگذاریم! این عدد در تاریخ صنعت پتروشیمی ایران بی‌سابقه است و با شرایط فعلی بیشتر به رویا شبیه است تا برنامه. البته ناامید شدن هم درست نیست. صنعت پتروشیمی ایران هنوز یکی از رقابتی‌ترین صنایع کشور است و اگر حتی نیمی از این اهداف محقق شود، تحول بزرگی خواهد بود. صداقت ایجاب می‌کند بگوییم موفقیت سال اول فقط «آماده‌سازی» بود، نه «موفقیت واقعی». مثل دانش‌آموزی که اول مهر با لباس نو و کیف پر از لوازم‌التحریر عکس یادگاری گرفته اما هنوز امتحان شیمی و ریاضی و فیزیک پیش رو دارد و معلوم نیست با غیبت‌های زیاد و بی‌پولی خانواده بتواند تا آخر سال درسش را بخواند. تا وقتی تحریم پابرجاست، ارز ۴۲۰۰ و نیمایی و آزاد همزمان وجود دارد، گاز در زمستان قطع می‌شود و سرمایه‌گذاری خارجی ممنوع است، نمی‌توانیم فقط به «نمره ۲۰سال اول» دل خوش کنیم. صنعت پتروشیمی نیاز به جراحی بزرگ دارد، نه فقط خرید مداد رنگی جدید. اگر همین روند ادامه پیدا کند، در سال ۱۴۰۸ دوباره خواهیم گفت: «خب، حداقل سال اول را خوب شروع کردیم … ! »
منبع: نفت خبر
