2 - 05 - 2021
آثار دلار تکنرخی بر بورس
اثرگذاری نرخ دلار بر فعالیتهای تولیدی و تجاری کشور انکارناپذیر است. ارزی که اکنون بر اساس چندین نرخ قیمتگذاری میشود موجب سردرگمی فعالان اقتصادی شده است. در این میان اقتصاددانان نیز همواره تاکید کردهاند که چندنرخی بودن ارز فسادزا و یکی از عوامل اصلی عقبگرد و رکود اقتصادی است. دلار در همین حال از مسیر اثرگذاری و تولید، تجارت و صادرات به عنوان یکی از متغیرهای موثر بر بازار سرمایه شناسایی میشود و نوسانات آن نیز به سرعت آثار خود را در بورس نشان میدهد. از سوی دیگر از سال گذشته بدین سو، آثار روانی این متغیر بر بازار نیز تقویت شده و در کنار آثار اقتصادی آن، در جهتدهی معاملات نقش ایفا کرده است. حال این سوال مطرح است که تکنرخی شدن دلار ممکن است چه تاثیری در روند بازار سرمایه داشته باشد و آیا میتواند آن را از رکود نجات دهد؟
نظام چندنرخی ارز فسادزاست
فرهنگ حسینی کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش بیان کرد: در حال حاضر نرخهای ارز چندگانه در اقتصاد و بورس ایران وجود دارد؛ دارو و کالاهای اساسی از جمله روغن خوراکی و خوراک دام با دلار ۴۲۰۰ تومانی و تسعیر ارز بانکها با دلار ۱۱۰۰۰ تومانی و نرخ دلار پتروشیمیها اندکی پایینتر از نرخ آزاد وجود دارد، وجود نظام چندگانه نرخ ارز عملا فسادزا بوده و موجب رانت گسترده میشود. وی افزود: چندگانه بودن نرخ ارز در بازار سرمایه مشکلات فراوانی را به وجود آورده است و همانطور که مشاهده میکنیم، نفعی برای مردم عادی نداشته است، در اولین سطح به دلیل محدودیت دسترسی به کالاهای مبتنی بر ارز ۴۲۰۰ تومانی، شاهد کمبود، کاهش تولید و توقف تولید در برخی شرکتهای وابسته به ارز ۴۲۰۰ تومانی مانند صنعت روغن خوراکی و دامی و طیور و دارویی و حتی غذایی هستیم، از سوی دیگر این موضوع سبب کاهش سود این شرکتها به دلیل اعمال حاشیه سود مبتنی بر قیمت دلار ۴۲۰۰ تومانی شده است، در حالی که هزینه سرمایه و جایگزینی مبتنی بر ارز آزاد یا نیمایی است. این کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: در نظام بانکی، وضعیت بدتر است، بانک مرکزی که بخشی از مجموعه اقتصادی دولت است، قیمت ارزی برای تسعیر ارز بانکها تعیین میکند، قیمت دلار تعیین شده، کمتر از نصف قیمت ارز نیمایی است، این در حالی است که شورای عالی مالیاتی که بخش دیگری از مجموعه اقتصادی دولت است، رای به محاسبه بر مبنای ارز نیما برای محاسبه و اخذ مالیات میدهد.
سهامداران گرفتار اختلافات تیم اقتصادی دولت
حسینی بیان کرد: بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان مالیات از بانکها بابت تسعیر ارز فقط از سال ۱۳۹۷ مطالبه شده است، بدین ترتیب سهامداران بین اختلاف تیم اقتصادی دولت گیر افتاده و متضرر شدهاند. در نظام بانکی، وضعیت بدتر است؛ بانک مرکزی که بخشی از مجموعه اقتصادی دولت است، قیمت ارزی برای تسعیر ارز بانکها تعیین میکند. قیمت دلار تعیین شده، کمتر از نصف قیمت ارز نیما است، این در حالی است که شورای عالی مالیاتی که بخش دیگری از مجموعه اقتصادی دولت است، رای به محاسبه بر مبنای ارز نیما برای محاسبه و اخذ مالیات میدهد.
این کارشناس بازار سرمایه گفت: در گروه فلزی، معدنی، پتروشیمی و پالایشی وضعیت به مراتب بهتر است، مبنای مبادلات ارزی داخلی این شرکتها و همچنین فروش ارز صادراتی آنها، قیمتی نزدیک به قیمت ارز آزاد است که گاه به دلیل تفاوت ماهیت ارز در دسترس، نرخ منطقی است، اما ریسک دیگر بازار که این روزها به شدت افزایش یافته است، نرخ دلار است، اظهارنظرهای مختلف سیاسیون، مدیران اقتصادی دولت و فعالان حوزه کسبوکار و اقتصاد، در خصوص قیمت ارز یک چندگانگی گسترده را ایجاد کرده است. وی افزود: بسیاری از سهامداران نگران کاهش شدید قیمت دلار در ماههای آتی و پس از افزایش صادرات و درآمدهای نفتی هستند و اثرات آن را در ارزشگذاری سهام شرکتهای صادراتمحور بورسی به وضوح میتوان دید.
شوک انتظار کاهش نرخ ارز
حسینی بیان کرد: انتظار برای کاهش قیمت ارز، سبب شوک به سرمایهگذاریها در بخش واقعی اقتصاد نیز شده است که میتواند اثر منفی بر رشد اقتصادی داشته باشد، البته که رشد شدید قیمت ارز نیز به همین میزان میتواند اثر منفی داشته باشد، عملا نوسانات شدید در هر بازاری عامل ریسک آن بازار و احتیاط بیشتر فعالان آن خواهد شد. بازار ارز نیازمند سیاستگذاری با ثبات و تعدیلی در تعیین و تغییر مستمر قیمت ارز براساس شرایط تورم و قدرت برابری است. قابل پیشبینی بودن و انطباق با روند و اصول اقتصادی میتواند قدرت رقابتی شرکتهای تولیدی و صنعتی داخلی را حفظ و در عین حال از شوک به شرکتها جلوگیری کند. وی در پاسخ به این پرسش که اگر اقتصاد به سمت نرخ ارز شناور مدیریت شده حرکت کند چه ثمراتی برای بازار سرمایهدارد؟ تشریح کرد: تجارب قبلی در مدیریت شناور ارزی، عملا به معنای کنترل قیمت و سرکوب آن و بالا نگه داشتن تصنعی ارزش در مقایسه با ارزش واقعی آن بوده است که عملا منجر به ایجاد شوکهای اقتصادی در سالهای بعد از آن همزمان با ایجاد محدودیت در درآمدهای ارزی شده است، با این حال، در صورتی که این سیاست با یک استراتژیک و برنامه تبیین شده مبتنی بر واقعیتهای تورم و رشد اقتصادی تبیین و به دقت اجرا شود، میتواند ضمن جلوگیری از تکرار شوکهای ارزی و آثار اقتصادی ناشی از آن، به ثبات اقتصادی و کاهش ریسکها کمک شایانی کند.
نرخ ثابت ارز عامل ایجاد رانت
هومن عمیدی دیگر کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که چندنرخی بودن ارز در بازار سرمایه چه معایب و مزایایی دارد، بیان کرد: ارز تکنرخی همیشه عامل رانت و فساد است، به این علت که نمیتوانیم قیمت یک متغییر همیشه در حال تغییر را با یک عدد ثابت کنیم. وی توضیح داد: شاید در یک نقطه بتوانیم بگوییم قیمت ارز در کشور ما این مقدار است؛ ولی این عدد نمیتواند همیشگی باشد چون متغییرهای زیادی تغییر میکنند و قیمت افزایش یا کاهش پیدا میکند. حال اگر در حالت خرد بخواهیم صحبت بکنیم برای تامین نیازهای دارویی و ضروری با حالت سوبسیدی مواجیم؛ به همین دلیل در شرایط خاص از ارز سوبسیدی استفاده میکنیم و به همین علت نمیتوانیم برای ارز یک نرخ ثابت در نظر بگیریم. عمیدی در گفتوگو با باشگاه خبرنگاران جوان افزود: مساله مهم در این ماجرا رانتی است که پیش میآید وقتی میگوییم نرخ ارز فلان مقدار است، تقاضای اضافی برای تعدادی از کالاها به وجود میآید، وقتی نرخی را اعلام میکنیم بین نرخ دولتی و آزاد است و افرادی که داشتند کالا با نرخ ارز وارد میکردند، همه متقاضی این نرخ جدید میشوند و دوباره ما دچار رانت و فساد میشویم. این کارشناس بازار سرمایه افزود: مسالهای که مهم است این است که با وضعیت اقتصادی متفاوت بازار ارز همیشه قیمتهای شناور متفاوتی را تجربه میکند، مثلا با بهتر شدن اوضاع سیاسی یا آمار تولید و فروش صادرات و اینکه نرخ ارز به خاطر اینکه بتواند دلار بهتر معامله شود ارز پایین میآید، ولی برعکس زمانی که تحریمها وجود دارند و مسائل سیاسی به بنبست میخورند یا آمار فروش و تولید و صادرات پایین میآید، قیمت ارز بالا میرود. عمیدی تشریح کرد: به هر حال تکنرخی به عنوان یک جمله نمیتواند به صورت کامل، گویای واقعیت اقتصادی ما باشد، با چندنرخی بودن مخالف هستم، ولی با نرخ ارز شناور مدیریت شده موافق هستم، از نظر من نرخ ارز باید در مکانیسمهای عرضه و تقاضا و واقعیت اقتصاد تعریف شود. این کارشناس بازار سرمایه در رابطه با نرخ ارز شناور مدیریت شده بیان کرد: ما نمیتوانیم ارز را در یک یا چند قیمت محدود کنیم، ما ۱۰ عدد نرخ تعریف کردیم که با این کار سرگردانی برای همه ایجاد شده است، چه اشکالی دارد ما بگوییم نرخ ارز در کل کشور نرخ آزاد است، بانک مرکزی اگر میخواهد قیمت ارز پایین بیاید دلارهای خود را در بازار بیاورد و عرضه کند، درکل نرخ ارز شناور مدیریت شده میتواند بهترین مکانیسم باشد و اینکه بازار هم خودش را با نرخ ارز هماهنگ میکند و آینده بازار به وسیله تحلیلگران با توجه به نرخ ارز مورد تحلیل قرار میگیرد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد