20 - 11 - 2019
آتشفشان خاموش
گروه جامعه – واقعیت آن است که اکنون در کنار فقر مطلق یا محرومیت مطلق که زندگی تعداد قابل توجهی از افراد را تحت تاثیر قرار داده است باید از رواج فقر نسبی و دلایل و نتایج آن صحبت کرد. هنگام رواج محرومیت نسبی، اکثر افراد جامعه با مقایسه موقعیت اقتصادی و اجتماعی خویش با دیگران و از جمله ثروتمندان احساس فقر و محرومیت میکنند. آنها در رقابتی اجتماعی شرکت دارند که هدف از آن شبیهسازی سبک زندگی خود به شیوه زندگی ثروتمندان و تظاهر به برخورداری از چنین زندگیای است.
در این شرایط مصرف نمایشی و مظاهر مختلف آن با وضوح هر چه بیشتر به چشم میآیند. مالها و مراکز خرید متنوع، کالاهای مصرفی گوناگون و برندهای متعدد تمام شهر را پر میکنند به نحوی که خرید کالاهای برند از مالهای پرزرق و برق به یکی از مهمترین نیازهای اکثر افراد جامعه تبدیل میشود.
اکنون بسیاری از اعضای طبقه بالای اجتماعی به منظور نمایش سبک زندگی خویش و متمایز ساختن خود از دیگران در تلاش هستند و فضای مجازی و شبکههای مختلف اجتماعی نیز در این راه به کمک آنها آمدهاند به نحوی که اعضای دیگر طبقات اجتماعی در هر گوشه شهر میتوانند شاهد نمایش سبک زندگی تجملاتی آنها باشند.
همچنین برخی در طبقه متوسط نیز که هدفی جز تظاهر به برخورداری از سبک زندگی تجملاتی و تقلید از آن ندارند فضای مجازی را به نمایشگاهی از سبک زندگی متظاهرانه خویش تبدیل کردهاند. در نتیجه این وضعیت، عموم افراد جامعه با مشاهده مظاهر زندگی ثروتمندان و مقلدان آنها در فضای واقعی یا مجازی خود را فقیر و محروم میدانند و بر نارضایتی آنها از شرایط اجتماعی افزوده میشود. آنها با مقایسه موقعیت خویش با ثروتمندان و عدم توانایی به منظور رقابت در چنین کارزار نابرابری احساس فقر و محرومیت میکنند.
هنگامی که هدف از مصرف انبوه کالاهای مختلف نمایش و به رخ کشیدن سبک زندگی متمایز خویش باشد تعداد فراوانی از افراد با احساس فقر و محرومیت مواجه خواهند شد. آنها خشونتی را تجربه میکنند که در نتیجه ناتوانی در خرید کالاهای مختلف و احساس محرومیت بر آنها روا داشته میشود. بنابراین در تحلیل علل نارضایتی اجتماعی باید در کنار عواملی چون فقر مطلق، بیکاری و فساد، بر فقر و محرومیت نسبی تاکید کرد و به جای دامن زدن به شرایط اجتماعی- فرهنگی ایجاد آن از گسترش چنین محرومیتی جلوگیری کرد.
این مسائل اما در حالی است که سعید باستانی، نماینده مردم تربت حیدریه در مجلس چندی پیش در خبرگزارس خانه ملت با اشاره به حساسیتها و انتظارات عمومی از مسوولان کشور، گفت: شاخصهای حساسیت و علل بیاعتمادی مردم به مسوولان مشتمل بر ناکارآمدیها و بهرهوری پایین، باندبازیها و فساد اداری و اقتصادی، عزل و نصبهای مدیریتی، بیعدالتی و بیتفاوتی در برخورد با مفاسد، فقدان سیستمها و سامانههای جامع اداری و اطاله دادرسی در دستگاه قضایی است.
این عضو کمیسیون صنایعومعادن مجلس نارضایتی مردم و دوری سرمایه اجتماعی از مسوولان کشور و شفاف و صادق نبودن مسوولان با جامعه را در تداوم نابسامانیها موثر دانست و افزود: تداوم این چرخه مانع از اعتماد جامعه به مسوولان و ناتوانی مسوولان برای آرام کردن شرایط کشور میشود. قوای سهگانه باید با آسیبشناسی زیرمجموعههای خود دلایل ایجاد مشکلات و چالش و ناکارآمدیها را برای مردم تشریح کرده و از برنامههای قوه خود برای اصلاح فرآیندها بگویند.
به گفته نماینده مردم تربت حیدریه در مجلس، تبدیل شاخصهای نارضایتی جامعه به ارقام کمی قابل اندازهگیری را نشانهای مبنی بر عزم مسوولان برای بازگرداندن اعتماد از دست رفته سرمایه اجتماعی دانست و افزود: با تعریف فساد و شاخصهای آن گزارشهای واقعی از روند برخورد با مفسدان اداری و اقتصادی به مردم داده شود همچنین گزارشهای واقعی از نحوه و چگونگی شناسایی مفسدان و سازوکارهای بستن منافذ فساد و مجازات مفسدان به سرمایه اجتماعی داده شود. انتشار آمار و اطلاعات درست و واقعی از فساد و بستن راههای مفسدهانگیز تاثیر بسزایی در بازگرداندن اعتماد از دست رفته مردم به نظام دارد.
باستانی، صداقت مسوولان در ردههای مختلف مدیریتی با مردم را در جلب اعتماد جامعه به مسوولان تاثیرگذار دانست و افزود: در روابط مسوولان با مردم به جز مسائل امنیتی نباید هیچ مساله پنهانی وجود داشته باشد به عبارت روشنتر مسوولان باید مردم را در جریان ریزترین مسائل تحت مدیریت خود و برنامه دستگاه تحت مدیریتشان برای از بین بردن مشکلات و کاستیها بگذارند.
علاوه بر اعتراضات اجتماعی که چند روز اخیر شاهد آن بودیم، شکلگیری تجمعات اعتراضی که در زمستان سال گذشته به اوج خود رسید، برای بسیاری از صاحبنظران مسائل سیاسی و اجتماعی غیرقابل پیشبینی بود. این در حالی است که برخی میگفتند بخشی از جامعه ایران ناراضی است و در چنین شرایطی، اعتراضات خیابانی دور از انتظار نیست. این گروه پس از فروکش وقایع دیماه ۹۶، گفتند نارضایتیها همچون شعلهای به زیر خاکستر خزیده و بروز دوباره آن محتمل است.
شاهد این ادعا، مطالبهگری صنفی کامیونداران، کارگران و سایر اصناف است که جامعه شاهد آن بود. در این میان، طیفی از تحلیلگران ضمن تاکید بر ضرورت پاسخگویی و رسیدگی مسوولان میگویند بروز تجمعات اعتراضی و مطالبهگری در هر جامعهای وجود دارد و در این باره جای نگرانی نیست. بعد از شکلگیری این اعتراضات آنچه اهمیتی جدی دارد که نباید به ورطه فراموشی سپرده شود چیزی نیست مگر توجه جدی به مطالبات جامعه از سوی مسوولان. همین توجه شاید شکاف بین مردم و مسوولان را کمرنگ و کمرنگتر کند.
شکاف دولت و ملت
*حسن حسینی*- چند سالی است که جامعه با بحران اقتصادی قابل توجهی روبهرو شده است. شرایط در حال حاضر به گونهای است که کمدرآمدها و حقوقبگیرها و البته سرپرستان خانوار با استرس و فشار اجتماعی بسیار جدی مواجه میشوند. چنین استرسی برای جامعه شرایطی را فراهم میکند که منجر به افزایش میزان آسیب اجتماعی میشود.
اقشار ضعیف جامعه و در حقیقت دهکهای پایین در تعامل با جامعه در موقعیت فقر دچار مشکلاتی جدی میشوند. از همین رو مسوولان باید به مردم توجهی جدی داشته باشند. ارتباط خود را با مردم حفظ کنند و همواره گوش شنوای جامعه باشند. این گوش شنوا بودن به تنهایی اما هیچ گرهای را باز نمیکند. جامعه آسیبدیده نیازمند آن است که به شکل واضح تغییر شرایط اجتماعی در راستای بهبود موقعیت خود را تجربه کند.این واقعیت همچنان وجود دارد که جامعه در حال حاضر به مانند کودکی است که مطالبات خود را با جیغ و گریه بیان میکند. مردم تحت تاثیر بحرانهای اجتماعی همچنان تحت آموزش شیوههای کارای مطالبهگری قرار نگرفتهاند. تصور جامعه این است که توانایی دسترسی به خواستها و آرزوهای خود را ندارد. همین آینده مبهم نگرانی را چند برابر میکند. از همین رو مسوولان باید در مسیر رفع نیازهای جامعه گامی موثر بردارند.
* جامعهشناس
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد