غفلت از ظرفیت صادرات سنگ
جهان صنعت– صنعت سنگ ایران با وجود پتانسیل عظیمی که در اختیار دارد، هنوز نتوانسته جایگاه واقعی خود را در بازارهای جهانی پیدا کند.
براساس آمارها حدود ۶۵درصد از معادن کشور به دلایل مختلفی ازجمله ناکارآمدی‌های مدیریتی، بی‌برنامگی‌ها و مشکلات اقتصادی تعطیل شده‌اند؛ وضعیتی که بیشترین آسیب را به صنعت سنگ وارد کرده است. در حالی که صنعت سنگ میتواند به یک منبع مهم ارزآوری برای کشور تبدیل شود اما مشکلاتی همچون افزایش حقوق دولتی، محدودیت‌های ارزی، قیمت‌گذاری دستوری، عدم واردات ماشینآلات مورد نیاز و… مانع رشد و توسعه این صنعت شده است.
امروز صنعت سنگ به عنوان یکی از سبزترین و پایدارترین صنایع، توانایی ایجاد اشتغال و صادرات قابل توجهی را میتواند به خود اختصاص دهد. گفته می‌شود صنعت سنگ ایران میتواند سالانه تا ۴میلیارد دلار ارزآوری داشته باشد. این رقم وقتی جالب می‌شود که بدانیم صنعت فولاد نهایتا ۸میلیارد دلار در سال صادرات دارد! بدین ترتیب اگر از این ظرفیت به درستی بهره‌مند شویم، می‌توان به اشتغالزایی و توسعه اقتصادی در مناطق مختلف کشور کمک بهینه‌ای کرد.
همانطور که اشاره شد یکی از مشکلات همین ناکارآمدی مدیریتی و بی‌برنامگی‌هاست. به طور مثال بخشنامه اخیر وزیر کشور مبنی بر قطع برق صنایع برای مدت ۱۵روز یک ابرچالش حساب می‌شود و بسیاری آن را تیر خلاص به صنعت خوانده‌اند. این در حالی است که اگر سیاستگذاری‌ها و تصمیمات لازم با مشورت فعالان اقتصادی و بخش خصوصی صورت گیرد، بسیاری از مشکلات حل خواهد شد.
همه اینها در شرایطی مطرح می‌شود که بدانیم بدون تغییر در سیاست‌ها، رسیدن به رشد ۸درصدی در صنعت و ۱۳درصدی در بخش معدن غیرممکن است. بنابراین از مسوولان تقاضا می‌شود در تصمیم‌‌گیری‌‌های خود به نظر فعالان اقتصادی گوش فرا دهند و برای حذف موانع تولیدی اقدام کنند. اگرچه صنعت سنگ ایران دارای ظرفیتهای بالقوه بالایی است اما برای شکوفایی آن نیازمند اصلاحات اساسی در سیاست‌های اقتصادی و محیطی کشور هستیم. تلاش برای تسهیل واردات ماشینآلات، کاهش بوروکراسی‌های پیچیده و بهبود شرایط صادرات میتواند راهگشای مشکلات موجود باشد و صنعت سنگ ایران را به جایگاه واقعی خود در بازار جهانی برساند.
تعطیلی گسترده معادن
رییس انجمن صنعت سنگ ایران در این خصوص گفت: حدود ۶۵درصد معادن کشور تعطیل هستند که بخش عمده‌ای از این تعطیلی‌ها مربوط به صنعت سنگ است.
بهرام شکوری بیان کرد: ناکارآمدی‌ها و بی‌برنامگی که در داخل کشور وجود دارد به صنعت ضربه زده است. به عنوان نمونه، همین بخشنامه‌ای که وزیر کشور صادر کرده و طبق آن برق صنایع در سراسر کشور به مدت ۱۵روز تعطیل می‌شود، عملا تیر خلاص به صنعت است.
وی افزود: در مورد صنعت سنگ هم وضعیت بهتر نیست. حدود ۶۵درصد معادن کشور تعطیل هستند و بخش عمده‌ای از این تعطیلی‌ها مربوط به صنعت سنگ است. حداقل ۳۰درصد از این معادن تعطیل‌شده، متعلق به صنعت سنگ است.
وی ادامه داد: حقوق دولتی که از معادن گرفته می‌شود، یکی از عوامل اصلی این وضعیت است. قرار شده به جای افزایش حقوق دولتی، استخراج واقعی ملاک قرار گیرد.
رییس انجمن صنعت سنگ ایران تصریح کرد: ماجرای تقسیط حقوق دولتی هنوز در بسیاری از استان‌ها حل‌نشده باقی مانده است. یک فعال معدنی که نتوانسته محصولش را بفروشد، چطور میتواند حقوق دولتی را پرداخت کند؟ اگر هم فروخته و پولش را نگرفته، باز هم نمی‌تواند این هزینه را بپردازد.
مصائب عدم واردات ماشینآلات
شکوری گفت: در بحث واردات ماشینآلات هم خیلی از فعالان به خاطر واردات ماشینآلات دچار مشکل شده‌اند و حتی برای‌شان پرونده‌های قضایی تشکیل داده‌اند، چرا اجازه نمی‌دهید ماشینآلات آزادانه وارد شود؟
او توضیح داد: در صنعت سنگ با بقیه صنایع متفاوت هستیم. مثلا در معدن سنگ، اگر لودر استفاده می‌شود، این لودر ۲۴ساعته کار نمی‌کند، شاید در طول شبانه‌روز فقط سه تا پنج ساعت کار کند، بنابراین حتی دستگاهی که ۳۰سال از ساختش گذشته، میتواند اینجا کارایی داشته باشد. در حالی که در معادن آهن، لودر باید ۲۴ساعته کار کند، پس مشخص است که آنجا ماشین باید نو یا زیر ۱۰سال ساخت باشد.
به گفته وی، دولت باید به عقل فعالان اقتصادی اعتماد کند چراکه آنها بهتر از هر کسی می‌دانند چه ماشینی برای معدن‌شان مناسب است اما حالا که فعالان حوزه ماشینآلات وارد کرده‌اند، می‌گویند ماشین بالای ۱۰سال ساخت نباید باشد. این در حالی است که واردات ماشین نو با قیمت‌های فعلی اصلا صرفه اقتصادی ندارد و در نهایت به تعطیلی معدن منجر می‌شود.
شکوری گفت: اگر تصمیم‌گیری‌ها با مشورت فعالان حوزه صورت بگیرد، بسیاری از مشکلات فعلی حل خواهد شد. بخشی از مسائل را وزارت صمت باید با بخشنامه حل کند، بخشی نیازمند قانونگذاری است که باید مجلس کمک کند و بخشی هم سیاستگذاری‌هایی است که دولت میتواند در همین ستادها آنها را انجام دهد.
وی همچنین گفت: اگر واقعا می‌خواهند قیمت‌گذاری دستوری را حذف کنند، باید ارز را شناور و این همه بوروکراسی زائد را حذف کنند، باید پای تصمیمات‌شان بایستند و اگر هم نمی‌توانند، باید شجاعت استعفا داشته باشند.
وی گفت: در چنین شرایطی که با چالش‌های متعددی مواجه هستیم، سرمایه‌گذاری از کجا تامین می‌شود؟ اگر قرار است محصولات خود را در داخل بفروشیم، قیمت‌گذاری دستوری اجازه سود نمی‌دهد. اگر بخواهیم صادر کنیم، محدودیت‌های ارزی مانع می‌شود.
رشد ۸ درصدی چگونه حاصل می‌شود؟
شکوری گفت: از رشد ۸درصدی در صنعت و ۱۳درصدی در بخش معدن صحبت می‌کنید. این رشد قرار است چطور محقق شود؟ آیا منابع آن را در برنامه هفتم توسعه دیده‌اید؟ آیا سیاست‌های موجود ما را به آن رشد می‌رساند؟
شکوری گفت: اگر تحریم‌ها برداشته نشود، خارجی‌ها نمی‌آیند. اگر دولت کوچک نشود، کسری بودجه همچنان پابرجاست و مدام دست در جیب مردم و صندوق توسعه ملی خواهند کرد، بنابراین با این مدل حکمرانی، اتفاق خاصی نمی‌افتد.
احمد پروین، رییس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی بیرجند نیز با اشاره به مباحث محیط‌زیستی که در حوزه صنایع مطرح است، بیان کرد: آلایندگی موضوع کم‌اهمیتی نیست و سنگ در مقایسه با تمام متریال دیگر به شدت سبز است و سنگ سبزترین متریال موجود بوده که در عمق زمین ایجاد شده و جایگزین تمام مواد نرم شده است.
پروین افزود: هیچ موادی قابل جایگزین با سنگ نیست. نمی‌توانیم جدول مقاومی با سیمان بسازیم و به مرور شاهد ریزش این جدول‌ها و تخریب آن و ورود به طبیعت باشیم، در حالی که به جز سنگ، هیچ متریالی به طبیعت تعلق ندارد.
پروین با بیان اینکه صنعت فولاد با این همه مصرف آب و انرژی در نهایت ۸میلیارد دلار در سال صادرات دارد، گفت: این در حالی است که صنعت سنگ میتواند به ۴میلیارد دلار صادرات در سال برسد و با ایجاد اشتغال در معادن سنگ می‌توانیم منافع بسیاری ایجاد کنیم.
