روایتی از فقر، فقر و باز هم فقر در استان‌های جنوبی
جهان‌صنعت- نشست رونمایی و بررسی کتاب «در معیت پرزیدنت» که سفرنامه‌ای است به قلم یک روزنامه‌نگار که در دوران ریاست‌جمهوری حسن روحانی، همراه با شخص رییس‌جمهور به چند سفر استانی رفته بود، روز گذشته در حاشیه برگزاری نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد و در آن علاوه بر سیدعبدالجواد موسوی که به‌عنوان نویسنده این کتاب به بیان نقطه‌نظرهای خود درباره نگارش این کتاب پرداخت، حسام‌الدین آشنا، مشاور فرهنگی حسن روحانی و رییس مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست‌جمهوری در دولت اعتدال و همچنین صادق زیباکلام، تحلیلگر و استاد علوم سیاسی دانشگاه و فعال سیاسی اصلاح‌طلب نیز حضور داشتند.
رضا امیرخانی، نویسنده‌ای که در ابتدای سخنانش در این نشست، خود را از رفقای چندین و چند ساله نویسنده کتاب «در معیت پرزیدنت» معرفی کرد نیز از دیگر شرکت‌کنندگان در این نشست بود. با این همه اما آنچه در متن و حاشیه این نشست و نیز در سطور و بین‌سطور سخنرانان مطرح شد، از صرف یک بحث کارشناسی در حوزه نقد ادبی و تحلیل و بررسی یک کتاب تازه فراتر رفت. بحثی که دست‌کم در برخی فرازها گویای بعضی از مهم‌ترین مسائل سیاست و سیاست‌ورزی ایرانی بود.
نشستی که عبدالجواد موسوی به‌عنوان نویسنده کتاب به دفعات از یک عادت نه‌چندان پسندیده در جامعه مدنی ایران سخن گفت و بر اهمیت پذیرش مسوولیت انتخاب‌های سیاسی و آرایی که شهروندان در انتخابات مختلف به صندوق رای می‌اندازند، تاکید کرد و در عین حال درباره برخی مشکلاتی که در چاپ این کتاب با آن دست‌وپنجه نرم کرده، توضیح داد.
حسام‌الدین آشنا که به‌تعبیری به عنوان یک چهره نزدیک و حامی حسن روحانی به این نشست دعوت شده بود، در جای‌جای سخنانش تلاش کرد که از مصائب و مشکلاتی بگوید که روسای جمهور و مشخصا حسن روحانی در آن ۸ سالی که رییس‌جمهور ایران بود، با آن دست به گریبان بود.
رضا امیرخانی گاه از دشواری‌های کار رفیق نویسنده‌اش در نگارش این کتاب و آثاری از این دست سخن گفت و گاه سعی کرد به اقدامات مثبت حسن روحانی در دوران ریاست‌جمهوری اشاره کند و بالاخره صادق زیباکلام با آن صراحت کلام همیشگی خود، هم به نقد کتاب و انگیزه‌های به باور او، نه‌چندان روشن نویسنده در این مسیر پرداخت و هم البته به انتقاد نسبت به عملکرد حسن روحانی در سال‌هایی که رییس‌جمهور ایران بود.
روایت نویسنده از مصائب نگارش «در معیت پرزیدنت»
سیدعبدالجواد موسوی که به‌عنوان نویسنده کتاب مورد بحث، پیش از دیگر مهمانان این نشست، پشت تریبون رفت، ابتدا درباره زمان آغاز این پروژه که بر ۳ سفر رییس‌جمهور به استان‌های خوزستان، هرمزگان و سیستان‌وبلوچستان در همان سال نخست ریاست‌جمهوری روحانی می‌پردازد، توضیح داد و در ادامه از این گفت که باتوجه به آنکه ناخواسته کارتی که برای همراهی با رییس‌جمهور در اختیارش قرار گرفته را گم کرده، ناگزیر به سمت نوعی «شخصی‌نویسی» رفته و در نتیجه وقتی کار نگارش این کتاب به پایان رسید، به تعبیر او، «کسی حاضر نبود این کتاب را گردن بگیرد!»
نقد صریح و دقیق زیباکلام
دومین سخنران این نشست صادق زیباکلام بود و پس از اتمام سخنان این استاد علوم سیاسی، بحث ادامه یافت اما واقعیت آن است که تا انتهای این نشست نیز کماکان مهم‌ترین مطالب مطرح شده در این نشست، همان نکاتی بود که زیباکلام در ابتدای نشست به آن اشاره کرده بود.
این تحلیلگر سیاسی با اشاره به اینکه شناختش از نویسنده کتاب به حدود ۲۰ سال پیش بازمی‌گردد، گفت: «این کتاب هیچ چیزی نه درمورد خوزستان به مخاطب می‌گوید و نه هرمزگان و نه سیستان‌وبلوچستان به‌جز فقر و فقر و باز هم فقر!» این استاد علوم سیاسی دانشگاه اضافه کرد: «من بعد از خواندن این کتاب متوجه نشدم که ایشان در این سفر چه کاره بوده و سمت و شغلش چه بوده و نیز، اگر نبود، چه می‌شد و حالا که هست، چه می‌شود؟!»
او که معتقد است «انشای خوب کتاب» به‌نحوی یکی از معدود نکات مثبت آن است، دراین‌باره گفت: «انشای کتاب بسیار جالب است؛ یعنی به گونه‌ای نویسنده دارد با خودش صحبت می‌کند. جالب است که با مخاطب صحبت نمی‌کند.» زیباکلام که معتقد است کتاب «در معیت پرزیدنت»، بیشتر «شرح احولات نویسنده» و «خاطراتی» است، فاقد «جنبه سیاسی و اجتماعی» و «معرفی مناطق»، گفته است: «نکته‌ای که من درمورد کتاب متوجه نشدم، این است که آقای موسوی کتاب را در مرحله اول ریاست‌جمهوری آقای روحانی یعنی در سال ۹۲ نوشته اما بعد از ۱۱ سال آن را منتشر کرده و هیچ توضیحی هم درباره علت تاخیر در انتشار کتاب نمی‌دهد؛ بلکه فقط از روایتش با علی میرفتاح درباره هدف انتشار کتاب نوشته است اما من حدس می‌زنم ایشان به همان اپیدمی که ما دچارش هستیم، مبتلا شده‌اند. ما در جامعه به خاطر رای به روحانی آبرویی نداریم؛ من از رایی که به روحانی دادم، پشیمان نیستم اما بسیاری از رای دادن به او پشیمان شدند چرا که آقای روحانی مخصوصا در دوره دوم ریاست‌جمهوری طور دیگری رفتار کرد و انگار نه‌انگار که ۲۴میلیون نفر به او رای دادند و انتظاراتی داشتند.» او اضافه کرد: «رفتار روحانی طوری بود که انگار می‌گفت می‌خواستید رای ندهید و شاید همین باعث شده آقای موسوی صبر کند تا آبرو و حیثیتش نرود و کمی صبر کند و بعدا آن را چاپ کند!»
این استاد دانشگاه با بیان اینکه «روحانی بعد از ۲۵ سال به خوزستان رفته بود»، گفت: «کاش آقای روحانی توضیح می‌داد که چرا لایروبی اروند در این ۲۵ سال اتفاق نیفتاد؟!» او در ادامه با اشاره به سفر روحانی به بشاگرد هرمزگان گفت: «بشاگرد مظهر فقر، فقر و فقر است. یکی از نویسندگان و شخصیت‌ها درباره میزان محرومیت بشاگرد نوشته بود. آقای روحانی بعد از گذشت ۳۵سال از انقلاب تازه به این منطقه رفته بود. نویسنده می‌گوید: آدم درمورد اینجا گریه‌اش می‌گیرد اما آیا در این ۳۵ سال نباید اتفاقی می‌افتاد؟!»
زیباکلام همچنین در ارتباط با سفر روحانی به زاهدان گفت: «قرار بود مولوی عبدالحمید در این سفر سخنرانی کند اما جلوی سخنرانی او گرفته شد؛ البته ایشان بعدا سخنرانی کردند اما جالب است که هیچ اتفاقی نمی‌افتد.» او اضافه کرد: «آدم وقتی کتاب را می‌خواند متوجه می‌شود نویسنده چقدر در رنج بوده که با روحانی همسفر شده! آدم می‌تواند به ایشان بگوید مگر مجبور بودی؟!» زیباکلام در پایان این بخش از سخنانش تصریح کرد: «با وجود آنکه کتاب چیز زیادی برای گفتن از خوزستان و … به آدم نمی‌دهد اما نثر آقای موسوی نقطه قوت کتاب است.»
توضیحات آشنا درباره دلایل عدم انتشار کتاب در این سال‌ها
حسام‌الدین آشنا که پیش از ریاست‌جمهوری حسن روحانی، همچون او بیشتر به‌عنوان یک چهره امنیتی شناخته می‌شد و وقتی روحانی به ریاست‌جمهوری رسید، باتوجه به دوستی دیرینه به او، به‌عنوان مشاور فرهنگی رییس‌جمهور به عضویت دولت اعتدال درآمد، با تاکید بر اینکه «اینگونه سفرها یک روی پرده دارد، یک پرده، یک زیر پرده و البته یک پشت پرده»، اضافه کرد: «روی پرده همانی است که از آن سفر در رسانه‌های عمومی منعکس می‌شود. پرده آن چیزی از سفر است که افراد حاضر در آن محل و همراهان درک می‌کنند. راجع به زیرپرده هم خیلی حرفی نمی‌زنم، بیشتر همراهان درک می‌کنند. پشت پرده را نیز شاید تا سال‌ها خود آن رییس‌جمهور هم نفهمد چه بود.»
حسام‌الدین آشنا با تاکید بر اینکه «غایب بزرگ در این کتاب، خود رییس‌جمهور است» و «عبدالجواد موسوی سفرنامه خودش را نوشته»، گفت: «ایشان سلوک درونی خودش را برای ما نوشته و آنچه با خود واگویه کرده است. او کلا منتقدی است در این سفر که به نمایندگی از مردم عادی، روشنفکران و محققان اجتماعی یک سفر را بازخوانی می‌کند به همین دلیل این کتاب قابل چاپ در دوران روحانی نبوده و باید از آن دوره فاصله می‌گرفتیم و آشنایی‌زدایی صورت می‌گرفت. این کتاب در دوره رییسی هم قابل چاپ نبود.»
