دوقطبی لاریجانی- جلیلی
عملیات انتخاباتی چهره امنیتی زیر نور موضعی!
با این همه اما اگر نگوییم مهم‌ترین، بی‌تردید عجیب‌ترین خبری که در این ۳روز در ارتباط با کاندیداتوری چهره‌های مختلف سیاسی روی خروجی خبرگزاری‌ها رفته، خبری بود که دیروز منتشر شد؛ خبری که از نام‌نویسی وحید حقانیان به‌عنوان کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم حکایت داشت. حقانیان که در سال‌های گذشته صرفا به‌عنوان یک چهره امنیتی در بیت رهبری شناخته می‌شد، دیروز با حضور در محل نام‌نویسی کاندیداها، این بار خود را به‌عنوان یک چهره سیاسی مطرح کرد و در بخشی از نطقی که پس از تکمیل روند ثبت‌نامش ایراد کرد نیز با تاکید بر اینکه «به تصمیم شخصی» وارد این عرصه شده، علت این تصمیم شخصی را «شرایط مهم ایران و جهان در این مقطع کنونی» عنوان کرد. او که تاکید داشت «در دوران ۴۵ساله خدمت خود در نهاد ریاست‌جمهوری و دفتر مقام معظم رهبری، با ارتباط نزدیک با کلیه بزرگان نظام، همه روسای سه‌قوه، وزیران و استانداران و سفیران، شهرداران و سایر مسوولان میانی کشور، تبادل‌نظر داشته و با مسائل کشور آشنایی کامل دارد»، همچنین گفت: «امروز بنا دارم در معرض و منظر شما ملت صبور و فهیم قرار بگیرم و از بطن هفتم و آخرین لایه مغز نظام به پوسته مهم اول و ظاهری گذر کنم!» اما همزمان با اعلام کاندیداتوری حقانیان که او خود از آن به عملیات «گذر از لایه مغز نظام به پوسته مهم اول و ظاهری» تعبیر کرد، اتفاقاتی افتاد که از جهاتی از نفس حضور او در صحنه نیز جالب‌تر بود. چه آنکه درست وقتی او مشغول صحبت درباره این عملیات انتخاباتی بود، برق سالن محل نام‌نویسی کاندیداها قطع شد و درنتیجه، انگار فضای ستاد انتخابات نیز به بهترین شکل ممکن برای انجام این عملیات نورپردازی شد!
در نقد کاندیداتوری ناشناس‌های کم‌تجربه
به هر تفسیر در حالی سومین روز از مهلت پنج روزه نام‌نویسی کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری را پشت‌سر گذاشتیم که بسیاری از ناظران معتقدند اغلب چهره‌هایی که دست‌کم تاکنون وارد صحنه شده‌اند، از توانایی کافی برای اداره مملکت برخوردار نیستند. نکته‌ای که یک نماینده پیشین مجلس نیز در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» بر آن انگشت گذاشت و با انتقاد نسبت‌به اعلام کاندیداتوری این افراد کم‌تجربه در سه‌‌روز گذشته، گفت: «این افرادی که بدون هرگونه پشتوانه سیاسی و اجتماعی وارد عرصه شده و نام‌نویسی می‌کنند، آیا اساسا به این فکر می‌کنند که اگر بر فرض محال موفق شدید از سد نظارت استصوابی شورای نگهبان عبور کنید و به اصطلاح تایید صلاحیت شدید و حتی در انتخابات نیز موفق شدید، آنگاه چگونه می‌خواهند کشور را اداره کنند؟!» جلال میرزایی که معتقد است «نه‌تنها موفقیت این افراد در جلب آرای مردم غیرممکن است، بلکه حتی اینکه موفق به تایید صلاحیت شوند نیز بسیار بعید به نظر می‌رسد»، می‌گوید: «تمامی این افرادی که شناسنامه به دست می‌گیرند و برای نام‌نویسی در انتخابات ریاست‌جمهوری راهی وزارت کشور می‌شوند، باید به این پرسش پاسخ دهند که اگر بر فرض محال، تایید صلاحیت و پس از آن نیز به‌عنوان رییس‌جمهوری انتخاب شدند، قادر به اداره کشور خواهند بود یا نه! این افراد باید دست‌کم از خود بپرسند که با کدام پشتوانه و کدام تشکیلات می‌خواهند مملکت را اداره کنند؟!»
جالب آنکه همزمان با حضور این افراد عمدتا کم‌تجربه در عرصه انتخابات ریاست‌جمهوری، شاهد یک پدیده عجیب دیگر نیز در فضای سیاسی ایران هستیم و آن، تمایل عجیبی است که برخی مسوولان به کاندیداتوری دارند. این در حالی است که به فاصله کمتر از یک‌هفته از برگزاری انتخابات هیات رییسه مجلس دوازدهم که با ابقای محمدباقر قالیباف در قامت رییس مجلس همراه بود، روز گذشته برخی منابع خبری از تمایل این چهره سیاسی اصولگرا برای حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری خبر دادند. جالب آنکه همزمان رییس فراکسیون اکثریت مجلس نیز در یک اظهارنظر مطبوعاتی از این سخن گفت که حدود ۱۶۰نفر از نمایندگان مجلس نیز در نامه‌ای از قالیباف خواسته‌اند که در انتخابات ریاست‌جمهوری نام‌نویسی کند! اخباری که جلال میرزایی با لحنی مطایبه‌آمیز به آن واکنش نشان داد و در واکنش به پرسش خبرنگار «جهان‌صنعت» در این رابطه گفت: «اتفاقا شاید هم بد نباشد. به‌ویژه باتوجه به اینکه همواره شاهد نوعی عدم هماهنگی میان مجلس و دولت وجود داشته، شاید بد نباشد ریاست هر دو قوه مجریه و مقننه را به قالیباف بسپارند تا هم دیگر شاهد اختلافات دولت و مجلس نباشیم، هم قالیباف به کرسی ریاست‌جمهوری برسد!»
چالش‌های انتخاباتی لاریجانی، قالیباف و جلیلی
این استاد علوم‌سیاسی دانشگاه اما در ادامه در واکنش به کاندیداتوری سعید جلیلی در انتخابات و اقبال و شانس او در جلب آرای عمومی گفت: «واقعیت این است که آن ۲، ۳ میلیون رایی که معمولا در مورد سبد رای سعید جلیلی و جریان پایداری مطرح می‌شود، مربوط به سال‌های گذشته است و این جریان سیاسی در سال‌های گذشته باتوجه به امکاناتی که در اختیار داشته، به‌طور گسترده فعالیت کرده و در سراسر کشور شبکه‌سازی کرده است؛ درنتیجه فکر می‌کنم اگر سعید جلیلی تا روز انتخابات در صحنه بماند و همچون دوره گذشته، صرفا یک کاندیدای پوششی نباشد، ممکن است حتی حدود ۷ تا ۸میلیون رای داشته باشد.» او در عین حال با اشاره به احتمال کاندیداتوری مجدد قالیباف گفت: «حضور قالیباف می‌تواند منجربه شکستن این سبد رای شود. به این ترتیب که درصورت حضور قالیباف در صحنه، احتمالا او بخش اندکی از سبد رای جلیلی و بخش بزرگتری از آرای علی لاریجانی را به خود اختصاص دهد.»
این نماینده پیشین مجلس همچنین در واکنش به پرسشی درباره شانس علی لاریجانی در انتخابات گفت: «شاید مهم‌ترین مساله برای علی لاریجانی در انتخابات پیش‌رو این باشد که بتواند با حمایت اصلاح‌طلبان وارد صحنه شود. در واقع در صورتی که لاریجانی بتواند اصلاح‌طلبان را قانع کند که از کاندیداتوری‌اش در انتخابات حمایت کنند، احتمالا رقابت اصلی میان او و سعید جلیلی خواهد بود.»
رییس کمیته سیاسی فراکسیون امید مجلس دهم اضافه کرد: «نکته مهمی که در این رابطه درخصوص اقبال قالیباف باید به آن اشاره کنیم، این است که احتمالا او در مناظره‌ها قادر نخواهد بود آنطور که می‌پندارد نقش‌آفرینی کند. در واقع در شرایطی که مناظره‌ها به لحظات حساس و چالشی می‌رسد، دیگر نمی‌توان با حفظ موضع میانه‌رو میان دو دیدگاه و گفتمان لاریجانی و جلیلی، پیروز مناظره شد. به بیان دیگر تا آقای قالیباف بخواهد با تکرار شعارهایی که در مناظره‌ها می‌دهد، از آن سخن بگوید که یک اصولگرای کارآمد و توانمند است، علی لاریجانی و سعید جلیلی مناظره را به‌سمتی که می‌خواهند می‌برند و دیگر کسی به این حرف‌های قالیباف توجه نمی‌کند.»
طبقه متوسط نحیف؛ چه چپ چه راست!
این استاد علوم‌سیاسی دانشگاه همچنین با تاکید بر تضعیف طبقه متوسط در سال‌های گذشته، می‌گوید: «واقعیت این است که طبقه متوسط در این سال‌ها به‌شدت تحلیل رفته و نه‌تنها آن بخش بزرگ طبقه متوسط که معمولا در انتخابات ریاست‌جمهوری به کاندیداهای جریان اصلاحات رای می‌داد، بلکه حتی آن بخش کوچک‌تر طبقه متوسط وابسته به جناح راست که می‌توانست پایگاه اجتماعی چهره‌ای همچون قالیباف باشد، در این سال‌ها تضعیف شده و تحلیل رفته؛ درنتیجه فضای جامعه در هر دوسو، به‌شدت رادیکال شده است. بنابراین به نظر می‌رسد چهره‌ای همچون علی لاریجانی که ظاهرا سعی دارد با شعارهای تند و تیز، آرای بخش منتقد و مردد جامعه را جلب کند و در مقابل، چهره‌ای همچون سعید جلیلی که بر آرای بخش رادیکال جناح راست جامعه تمرکز دارد، رقبای اصلی انتخابات باشند.» او همچنین با تاکید بر اینکه «هنوز روشن نیست قالیباف می‌خواهد با چه گفتمانی وارد عرصه رقابت شود»، با لحنی کنایه‌آمیز اضافه کرد: «شاید هدف آقای قالیباف این است که با حضور در صحنه، فضایی ایجاد کند که افرادی همچون زاکانی و جلیلی بتوانند در مناظره‌ها با اشاره به بحث مفاسد اقتصادی به او طعنه بزنند!»
میرزایی همچنین در واکنش به این پرسش که به هر حال همزمان با سعید جلیلی، احتمالا برخی دیگر از اصولگرایان تندرو همچون علیرضا زاکانی نیز وارد صحنه خواهند شد و درنتیجه احتمالا بخشی از آرای این بخش از جامعه میان دو یا چند کاندیدای این جریان تقسیم خواهد شد، گفت: «باید دقت کنیم که اگر قالیباف واقعا وارد صحنه شود، برای ماندن می‌آید. ازطرفی بسیار بعید است که سعید جلیلی نیز بار دیگر حاضر شود به نفع یکی از کاندیداها کناره‌گیری کند.» او ادامه داد: «همانطور که لاریجانی اهل کناره‌گیری به‌نفع کاندیداهای دیگر نیست. در این شرایط حتی اگر برفرض چهره‌هایی همچون زاکانی وارد عرصه شوند و در نهایت نیز باز صرفا نقش پوششی خود را ایفا کنند و در دقیقه۹۰ کنار بروند، باز شاهد شکستن سبد رای اصولگرایان رادیکال خواهیم بود. در واقع در چنین شرایطی است که اگر لاریجانی بتواند حمایت اصلاح‌طلبان را جلب کند، می‌تواند دوقطبی اصلی انتخابات را در مقابل سعید جلیلی و گفتمان اصولگرایان تندرو یا همان پایداری‌ها تشکیل دهد.» میرزایی در عین حال تاکید کرد که در صورت عدم حمایت اصلاح‌طلبان از لاریجانی، ممکن است شاهد رقابتی نه‌چندان جدی میان سعید جلیلی و قالیباف باشیم.
اهداف رسانه‌ای احمدی‌نژاد از کاندیداتوری
رییس کمیته سیاسی فراکسیون امید مجلس دهم همچنین در واکنش به پرسشی درباره کاندیداتوری احتمالی محمود احمدی‌نژاد گفت: «فکر نمی‌کنم احمدی‌نژاد در توهم این باشد که قرار است دوباره رییس‌جمهو شود. فکر می‌کنم او صرفا می‌خواهد از فضای انتخاباتی برای اینکه چند روزی در بورس اخبار باشد، استفاده کند.» این نماینده پیشین مجلس که احتمال نام‌نویسی احمدی‌نژاد را بالا ارزیابی کرده، در عین حال معتقد است احتمال ردصلاحیت احمدی‌نژاد نیز بسیار بالاست و او نیز احتمالا می‌داند که قرار نیست تاییدصلاحیت شود. میرزایی گفت: «نکته مهم دیگر این است که احمدی‌نژاد در گذشته دو دوره پیاپی به‌مدت ۸ سال رییس‌جمهور بوده و طبیعتا اگر برنامه‌ای داشت، باید در همان مقطع اجرا می‌کرد. بنابراین اساسا منطقی نیست که بار دیگر سکان اداره قوه مجریه به فردی چون احمدی‌نژاد سپرده شود.»
احتمال حمایت طیفی از اصلاح‌طلبان از لاریجانی
میرزایی همچنین با اشاره به احتمال حمایت برخی گزینه‌های شاخص جریان اصلاحات و اعتدال از کاندیداتوری لاریجانی گفت: «به نظر می‌رسد در روزهای پیش‌رو محمدجواد ظریف نیز از لاریجانی حمایت کند و همانطور که محمدجواد آذری‌جهرمی آشکارا در حمایت از لاریجانی وارد صحنه شده، حمایت خود از کاندیداتوری و ریاست‌جمهوری لاریجانی را علنی کند.» او همچنین با تاکید بر اینکه احتمال تایید صلاحیت گزینه‌های جدی جریان اصلاحات بسیار اندک است، گفت: «در میان چهره‌های اصلاح‌طلب، شاید اگر چهره‌ای همچون محمد شریعتمداری وارد صحنه شود، بتواند موفق به عبور از سد نظارت استصوابی شورای نگهبان شود. چنانکه ممکن است عبدالناصر همتی نیز بار دیگر ازسوی شورای نگهبان تایید شود؛ به‌خصوص حالا که روشن شده در سطح جامعه رای چندانی ندارد.» میرزایی با اشاره به شنیده‌هایش مبنی‌بر اینکه «محمدرضا عارف هنوز درباره حضور در صحنه انتخابات به جمع‌بندی نهایی نرسیده»، تلویحا از این سخن گفت که باتوجه به زمان اندک باقیمانده، احتمال عدم کاندیداتوری عارف بیش از حضور او در صحنه است.
و سرانجام دوقطبی لاریجانی- جلیلی
میرزایی همچنین در تحلیل نهایی خود درباره صحنه انتخابات و رقابتی که در حال شکل‌گیری است، گفت: «باتوجه به چهره‌هایی که تاکنون وارد صحنه شده و چهره‌هایی که احتمالا در روزهای آینده وارد صحنه خواهند شد، به نظر می‌رسد رقابت اصلی میان گفتمان اعتدال و اصولگرایان میانه‌رو با کاندیداتوری علی لاریجانی است و تندروهای جناح راست که به احتمال زیاد در نهایت از جلیلی حمایت خواهند کرد. در این شرایط حتی اگر چهره‌های دیگری نیز در صحنه حضور داشته باشند، در جریان مناظره‌های انتخاباتی به حاشیه می‌روند و باز شاهد شکل‌گیری دوقطبی لاریجانی- جلیلی خواهیم بود.»
