25 - 05 - 2022
۳۰ درصد اکتشاف از ۱۱۷ پهنه معدنی کشور
دکتر محمد یزدی*
اول خرداد معادل ۲۱ ماه می میلادی مصادف با روز جهانی معدن بود و همچنان هفته معدن ادامه دارد. این مناسبت فرصت خوبی است برای اینکه به یکی از مهمترین پیشرانهای اقتصاد یعنی بخش صنعت و معدن پرداخته شود. این بخش دارای فرصتها و چالشهایی به شرح زیر است:
۱- سهم بسیار کم و یک درصدی با بازدهی پایین بخش معدن در ارزش تولید کشور با وجود داشتن یک درصد جمعیت جهان، هفت درصد ذخایر معدنی جهان (۳۷ میلیارد تن ذخایر قطعی و ۵۷ میلیارد تن ذخایر احتمالی و ۶۷ نوع ماده معدنی). به منظور ارتقای سهم این بخش باید اقدامات اساسی زیر صورت گیرد تا این سهم به سه تا پنج درصد ارزش تولید کشور برسد.
۲- طبق گزارش مرکز پژوهشهای مجلس در سال ۱۴۰۰ چالشهای بخش معدن شامل موارد زیر است. ۴۴ درصد مربوط به قوانین و دولت و نبود یک راهبرد طولانی و مشخص معدنی، ۳۳ درصد مربوط به سوءمدیریت و مشکلات معدنداران، ۱۳ درصد مربوط به معضلات محیطزیستی و منابع طبیعی و ۱۰ درصد هم مربوط به مشکلات بینالمللی است. اقداماتی نظیر تغییرات مدیریتی درست و اصولی، مصوب کردن راهبرد معدنی، رفع ناهماهنگی با قوانین بالادستی و رفع تداخلات قانونی باعث حل حدود ۷۵ درصد مشکلات این چالش خواهد شد.
۳- اشتغالزایی متلاطم این بخش و چالشهای کارگری زیاد از جمله چالشهای دیگر این بخش محسوب میشود. رعایت استانداردهای لازم در زمینه دستمزد و تعیین شرایط حقوقی و قانونی و منصفانه دستمزد کار باعث حل این چالش خواهد شد.
۴- نگرانی عمومی نسبت به سوءاستفاده و رانتخواری عدهای خاص و تاراج اموال عمومی در بخش معدن از دیگر چالشهای این بخش محسوب میشود. شفاف کردن کسبوکار در معادن و واگذاری درست مالکیت معادن میتواند به حل مشکلات این بخش کمک کند.
۵- چالشهای محیطزیستی و منابع طبیعی معادن از مهمترین چالشهای بینبخشی معدن محسوب میشود. بازنگری در قوانین موجود و اقدامات اجرایی برای حفظ محیطزیست و منابع طبیعی طبق اصول علمی و تجارب بینالمللی راهحل این بخش از چالشها است.
۶- خامفروشی و صادرات مواد خام معدنی با بهرهوری کم یکی از چالشهای فعلی معدن است. متوقف کردن سیاستهای جزیرهای و رانتی صادراتی خامفروشی و ایجاد واحدهای فرآوری و بهرهبرداری روزآمد میتواند به رفع این مشکل کمک کند.
۷- عدم توجه کافی به کاربرد فناوریهای نوین در اکتشاف، استخراج، فرآوری و بهرهبرداری از منابع معدنی از مشکلات پیشروی معدن محسوب میشود. کاربرد فناوریهای نانو، زیستی و روباتیک و هوش مصنوعی به منظور افزایش بهرهوری و روزآمدی این بخش از ضروریات افزایش بهرهوری معادن بهویژه با توجه به رویکرد راهبردی توسعه اقتصاد دانشبنیان است.
۸- از ۱۱۷ پهنه معدنی با وسعتی حدود ۴۶۲ هزار کیلومتر مربع (یکچهارم وسعت کشور) فقط حدود ۳۰ درصد اکتشافات سیستماتیک صورت گرفته است. برای رفع این مشکل لازم است نسبت به افزایش سرمایهگذاری، تغییر ساختارها، تقویت جدی سازمان زمینشناسی برای انجام اکتشافات سیستماتیک در کل این پهنهها به منظور کشف ذخایر جدید معدنی اقدام شود.
* استاد دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد