18 - 07 - 2024
کارگروه انتخاب وزیر زیر تیغ منتقدان
نادر نینوایی- اعضای کارگروه انتخاب وزیر میراث فرهنگی و گردشگری دولت چهاردهم مشخص شدند و قرار است این کارگروه براساس مصادیق ارائهشده، وزیر میراث فرهنگی و گردشگری را به رییسجمهور معرفی کند. انتشار لیست اعضای کارگروه مذکور اما با انتقادهای جدی خصوصا از سوی فعالان میراث فرهنگی کشور مواجه شده است. وجود برخی افراد با تخصصهای نامرتبط و نیز چهرههایی که اگرچه در دورهای در حوزه میراث فعال بودهاند اما کارنامه فعالیت آنها با نقدهای جدی روبهرو است، باعث شده موجی از انتقادها برانگیخته شود.
جای خالی باستانشناسان، مرمتگران و فعالان صنایعدستی که فارغ از نزاعها بر سر پست و مقام صرفا به دنبال اعتلای فرهنگ، هنر و تاریخ ایران هستند، در لیست اعضای کارگروه انتخاب وزیر میراث فرهنگی دیده میشود. به عبارت دیگر لیست اعضای کنونی مجموعهای از مدیران اسبق و کنونی حوزههای سهگانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی است و نگاه آنها نه لزوما نظر کارشناسی بیطرف، بلکه دیدگاه مقام سابقی است که احتمالا به دنبال دفاع از عملکرد گذشته خود و گاردگیری در برابر مدیران بعدی است.
افزون بر این با توجه به این واقعیت که اعضای کارگروه هر یک گرایشهای خاص خود را داشته و به برخی گزینههای وزارت نزدیک یا دور هستند، احتمال آنکه جریان انتخاب وزیر در نهایت به سمت لابیگری کشیده شود، قوت میگیرد و باید دید که مسعود پزشکیان و اطرافیانش برای اجتناب از این چالشها چه برنامههایی دارند.
جای خالی کارشناسان در کارگروه
نگاهی به لیست اعضای کارگروه مشخص میکند که آنها قابل دستهبندی در چند بخش هستند؛ بخش نخست افرادی را شامل میشود که سابقه فعالیتها یا تحصیلات آنها چندان ارتباطی با حوزههای میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی ندارد. برخی دیگر اگرچه در حوزه میراث فرهنگی فعالیت داشتهاند اما کارنامه آنها با نقدهای جدی مواجه است و نحوه عمل آنها در مواجهه با بافتهای تاریخی شیراز، خمینیشهر و… محل نقد است. در آخر تعداد محدود افراد موثر و با عملکرد مثبت هم در این جمع، احتمالا نخواهند توانست اثرگذاری بالایی در جریان انتخاب وزیر داشته باشند.
حمیدرضا ولیپور، عضو هیات علمی گروه باستانشناسی دانشگاه شهیدبهشتی در یادداشتی که در نقد شیوه انتخاب کارگروه انتخاب وزیر منتشر کرده، نوشته است: اعضای کارگروه انتخاب وزیر میراث فرهنگی را باید در درجه نخست افرادی از اصحاب علم و فرهنگ بهویژه متخصصان این حوزه و دغدغهمندان فرهنگ و میراث ایران شامل باستانشناسان، مرمتگران، فعالان صنایعدستی و گردشگری انتخاب کنند. چنانچه مدیران سابق حوزه میراث فرهنگی طرف مشورت قرار گیرند، امید چندانی به تحول در این حوزه وجود نخواهد داشت، زیرا هیچیک از ایشان دانش تخصصی مرتبط با حوزه میراث فرهنگی ایران نداشته و ندارند و در جامعه علمی نیز مرجعیت علمی و مدیریتی نداشته و مورد پذیرش نبودهاند. بنابراین اعضای کارگروه را از افراد ناآگاه، نامتخصص و بعضا خطرناک در حوزه میراث فرهنگی که در سالیان گذشته این حیاطخلوت ریاستجمهوری را جولانگاه فعالیتهای سیاسی یا کاسبکارانه خود کردهاند، انتخاب نکنید.
وی خاطرنشان کرد: از انجمنهای علمی کشور نظیر «انجمن علمی باستانشناسی ایران» برای حضور در این کارگروه دعوت به عمل آورید و از ایشان برای معرفی گزینه مناسب وزارت نظرخواهی کنید. از گروههای علمی معتبر در دانشگاههای کشور نظیر گروههای باستانشناسی، مرمت، صنایعدستی و گردشگری و زبانشناسی دانشگاههای کشور برای معرفی وزیر شایسته نظرخواهی شود یا نمایندگانی از ایشان در این کارگروهها حضور داشته باشند. نمایندهای از گروهها و تشکلات خوشنام مردمنهاد که در قالب دوستداران میراث فرهنگی ایران فعالیت میکنند و طی سالهای گذشته بارها با جهد و تلاش فراوان در مقابل تصمیمات زیانبار در حوزه میراث فرهنگی سکوت نکرده و بدون هرگونه چشمداشتی در این عرصه فعالیت کردهاند، در این کارگروه دعوت به عمل آورید یا نقطهنظرات ایشان را جویا شوید.
این عضو هیات علمی گروه باستانشناسی دانشگاه شهید بهشتی، همچنین ضمن تاکید بر اهمیت تخصصگرایی در حوزه میراث نوشت: اگر در راس وزارت بهداشت پزشک مجرب و آگاه را به کار میگیرید، لطفا حوزه میراث فرهنگی را هم به اهلش بسپارید که دامنه و گستره آن به پهنای حوزه تمدنی ایرانی و در ازای آن به صدها هزار سال میرسد. در این حوزه، فرهنگها و تمدنهای هزاران ساله این سرزمین توسط پژوهشگران و متخصصان آن مجددا زنده میشوند. فعالیت در حوزه شناسایی، پژوهش و پاسداشت هویت ملی، باستانی و تاریخی پربار این سرزمین محل آزمون و خطای مدیران سیاسی و ناآگاه نیست. اگر پزشکان جان زندگان را حفظ میکنند، میراثبانان، باستانشناسان، مرمتگران و پژوهشگران حوزه میراث فرهنگی فرهنگها، تمدنها و جوامع مرده را عمر دوباره میبخشند و پیکرهای خسته و زخمی آنها را مداوا و مراقبت میکنند.
گلایه از نادیده گرفتن صنایعدستی
نقدهای فعالان میراث فرهنگی به کارگروه انتخاب وزیر بسیار زیاد بوده اما نقدهای مطرحشده صرفا محدود به دغدغهمندان این حوزه نیست و فعالان صنایعدستی نیز در این خصوص نظراتی داشتهاند.
حجتالله مرادخانی، پژوهشگر حوزه صنایعدستی ضمن توصیف شرایط کنونی صنایعدستی کشور میگوید: صنایعدستی یکی از سه معاونت میدانی وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایعدستی است که شوربختانه در سالهای اخیر به مرور در مناسبات این وزارتخانه، به حاشیه رفته و بر اثر این سوءمدیریت، خسرانهای بزرگی بر پیکره این عرصه حیاتی از صنایع فرهنگی و میراث ناملموس ایران وارد آمده است. متاسفانه سکوت تبهکارانه مطلعان و محافظهکاری کشنده فعالان این عرصه سبب شده تا هر کسی که عنان مدیریت صنایعدستی را در دولتهای اخیر به دست گرفت، هر کاری که دلش خواسته در مسیر تضعیف و اضمحلال این هنر صنعت کهن ایرانی انجام داده است. مدیریت فعلی هم با تهدید کارشناسان شاغل در ستاد و استانها، بر تمام کوتاهیها و قصور خود سرپوش جهالت گذاشته و با انتصابات دور از شایستگی اندک نفسهای صنایعدستی ایران را به شماره انداخته است. از بد حادثه نه نهاد نظارتی ورود میکند و نه کسی میپرسد که در این معاونت چه خبر است.
وی میافزاید: «این وضعیت اما به نظر میرسد در دولت نوظهور هم ادامه داشته باشد و ظاهرا در کمیته انتخاب وزیر میراث فرهنگی هم چندان توجهی به عرصه صنایعدستی نمیشود. تا جایی که در پست محمدجواد ظریف رییس شورای راهبری دوره انتقال دولت چهاردهم که جدول کمیتههای مشورتی انتخاب کابینه را منتشر کرد، اسم وزارت میراث فرهنگی و گردشگری آمده و خیلی ظریف، نام صنایعدستی از عنوان این وزارتخانه حذف شده است. حال پرسش مهم این است که این کمیته مملو از انواع و گونههای مختلف نخبگان و شیفتگان خدمت، چطور نتوانسته شورای راهبری را توجیه کند که نام این وزارتخانه سهبخش یعنی میراث فرهنگی گردشگری و صنایعدستی است؟»
باز بودن مسیر اصلاح
باید پذیرفت که اگر نام هر شخص دیگری در لیست اعضای کارگروه انتخاب وزیر میراث فرهنگی مطرح میشد احتمالا باز هم با واکنشها و نقدهایی مواجه میشد، چراکه نقد و انتقاد ریشه در فرهنگ ایران و ایرانی دارد و اتفاقا نیز وجود همین نقدهاست که میتواند زمینه را برای بهبود شرایط و اصلاح امور فراهم کند.
از سوی دیگر اما از این موضوع نیز نمیتوان گذشت که برخی مدیران حاضر در کارگروه در دوران مدیریتشان عملکرد موفقی نداشتهاند. حضور و اثرگذاری برخی دیگر از اعضای این کارگروه در روند انتخاب وزیر نیز میتواند به معنای تکرار مدیریت دولتهای گذشته در وزارت میراث فرهنگی کنونی یا سازمان میراث فرهنگی سابق باشد و مانع بروز تغییرات راهگشا حوزه شود.
با این تفاسیر جا داشت در انتخاب اعضای کارگروه انتخاب وزیر میراث فرهنگی، دقتنظر بیشتری اعمال میشد. در واقع توجه بیشتر به بهرهگیری از کارشناسانی که به اصطلاح خارج از گود پست و مقام بوده و صرفا نظر تخصصی داشتند، میتوانست موجب بالابردن سطح کیفی کارگروه و در نتیجه انتخاب وزیری شایستهتر شود.
در نهایت باید توجه داشت که هنوز هم چندان دیر نشده و در نهایت رییسجمهور میتواند برای انتخاب وزیر میراث فرهنگی افزون بر نظرات کارگروه انتخابی، از نظرات کارشناسان و دلسوزان خارج از گود نیز بهره بگیرد تا انتخاب شایستهتری برای پست حساس و با اهمیت وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی داشته باشد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد