23 - 12 - 2020
چرخش اروپا و امیدهای تازه به احیای برجام
دکتر صلاحالدین هرسنی*
اخیرا روزنامه گاردین خبر داد که وزرای خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا موافقت دارند از اینکه «تهران و واشنگتن بخواهند و بتوانند بدون نیاز به ایجاد تغییرات در برجام و همچنین بدون آنکه بخواهند پیششرطهای جدیدی را از ایران مطالبه کنند، به توافق هستهای پایبند باشند.» در نگاه نخست به نظر میرسد که اعلام مواضع جدید کشورهای عضو اتحادیه اروپا تحت تاثیر تغییر سیاست در آمریکا و فضای عصر پساترامپ طراحی شده است. در این ارتباط کشورهای عضو اتحادیه اروپا بر این باورند که عصر پساترامپ نهتنها فرصتی برای احیای برجام و حفظ آن بلکه فرصتی برای خود آنها در مناسبات سیاسی و اقتصادی با واشنگتن خواهد بود. تحت این شرایط ضرورتی ندارد که عصر پساترامپ تکرار شرایط و اوضاع عصر ترامپ باشد. از طرف دیگر اعلام مواضع صریح اعضای کشورهای اتحادیه اروپا متاثر از شرایط موجود بر فعالیتهای جدید هستهای ایران نیز هست به ویژه آنکه فعالیتهای اخیر هستهای ایران به ویژه فعالیتهای هستهای در فردو حامل پیام خوبی برای اروپا نیست و از طرف دیگر مصوبه اخیر مجلس ایران بابت لغو تحریمها و پروتکلهای الحاقی باید از طرف دولت اجرا شود. در واقع این فعالیتهای اخیر برای اروپا یادآور شرایط پیشابرجام است. در این ارتباط آسوشیتدپرس به عکسهایی ماهوارهای دست یافته که از فعالیت تازه ایران در سایت هستهای فردو حکایت دارند. آژانس بینالمللی انرژی اتمی به تازگی از توسعه فعالیت غنیسازی ایران خبر داده بود و حتی رافائل گروسی مدیر کل آژانس هستهای خبر داده بود میزان تخلفات تهران در فعالیتهای هستهای به گونهای است که اجازه نمیدهد تروئیکای اروپایی برجام و واشنگتن بدون پیششرط به برجام بازگردند.
حال اگرچه این موضع اعلامی اخیر اروپا را باید تلاشی بابت ترغیب ایران به حفظ برجام و پایبندی به آن دانست اما آنگونه که مشخص است چنین مواضعی، انعکاس مواضع کشورهای عضو اتحادیه اروپاست و مختص سه عضو مطرح اروپا یا همان تروئیکای اروپایی برجام یعنی لندن، پاریس و برلین نیست. هر گونه امید به احیای برجام فقط و فقط باید از رهگذر تلاشهای سه کشور اروپایی برجام یعنی لندن، پاریس و برلین باشد و صرف امید بستن به اظهار مواضع کشورهای عضو اتحادیه اروپا آن هم بابت قضیه پرمناقشهای چون برجام واقعبینانه نیست. اگرچه ممکن است موافقت تلاشهای کشورهای عضو اتحادیه اروپا عاملی شتابزا باشد ولی قطعا کافی نیست. در صورتی تلاشهای برجامی کشورهای عضو اتحادیه اروپا میتواند معطوف به نتیجه باشد که اولا کشورهای عضو اتحادیه اروپا بخواهند سه کشور اروپایی برجام را متقاعد کنند که گرفتار تصمیمات واشنگتن نشوند و لااقل تحت فشارهای واشنگتن نخواهند در زمینی که واشنگتن برای آنها طراحی کرده است، بازی کنند. دوم آنکه کشورهای عضو اتحادیه اروپا باید به سه عضو اروپایی برجام متذکر شوند که در نتیجه بیعملی یا بدعملی اروپا بوده که ایران در مسیر کاهش تعهدات برجامی قرار گرفت. به عبارت دیگر قرار گرفتن تهران در مسیر کاهش تعهدات برجامی نتیجه بیعملی و بدعملی تروئیکای اروپایی برجام در قبال تعهدات برجامی بوده است. سوم آنکه کشورهای عضو اتحادیه اروپا، تروئیکای اروپایی برجام را به تعهدات برجامی نظیر راهاندازی و تراکنش اینستکس ملزم کنند؛ اینکه ایده راهاندازی سامانه مالی اینستکس را از روی کاغذ خارج و به یک راهکار عملی و موثر برای تهران تبدیل کنند.
* کارشناس مسائل بینالملل
S.Harsani.k@gmail.com
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد