30 - 11 - 2022
مرکز مبادلات بماند یا برود
گروه بازرگانی – نوسانات نرخ ارز مهمترین عامل افزایش قیمت کالاهای اساسی عنوان میشود، در واقع با کوچکترین تغییری در بازار ارز میبینیم که قیمت کالاهای پرمصرف نیز با افزایش مواجه میشود به همین دلیل تا وقتی بازار ارز آشفته است، بازار کالاهای اساسی هم رنگ آرامش را نخواهد دید. اگرچه دولت برای پایان دادن به دعوای ارزی، مرکز مبادلات ارزی را راه انداخت اما در هویت این مرکز آنقدر ابهام وجود دارد که این گزینه نیز درحال حاضر نتوانسته به داد گرانی برسد. در حقیقت منظور دولت از راهاندازی این مرکز دستیابی به دو هدف اصلی بود؛ هدف اول جلوگیری از نوسانات ارز از طریق فروش ارز بر مبنای دو درصد زیر قیمت بازار آزاد ارز و هدف دوم نیز تامین ارز متقاضیان واقعی ارز و واردکنندگان کالا و خدمات بود. در پی این تصمیم، در نخستین روز گشایش این مرکز قیمت دلار برای کالاهای گروه ۳ مبلغ ۲۴۰۴ تومان تعیین شد که حدودا دو درصد از نرخ بازار آزاد در روزقبل آن پایینتر بود.
اما در طول نخستین روز عملکرد این مرکز، نرخ ارز در بازار آزاد رو به افزایش گذاشت و با ۵۰ تومان افزایش به ۲۵۰۵ تومان رسید. روز بعد یعنی سهشنبه چهارم مهرماه، نرخ دلار در مرکز مبادلات ارزی ۲۳۶۲ تومان اعلام شد که بیش از پنج درصد کمتر از نرخ دلار آزاد در روز قبل بود.
با این همه در روز دوم کار مرکز مبادلات ارزی نیز نرخ ارز در بازار آزاد رو به افزایش گذاشت و با آهنگی سریع خود را به ۲۶۰۰ تومان رساند.
در روزهای بعدی هم نرخ ارز در مرکز مبادلات ارزی به ترتیب ۲۳۸۶ و ۲/۲۳۹۷ تومان تعیین شد که در هر دو مورد با نرخ بازار آزاد تفاوت قابل توجهی داشتند اما باز هم دلار آزاد به روند صعودی خود ادامه داد.
در روزها و ماههای بعد روند صعودی نرخ ارز در بازار آزاد ادامه پیدا کرد و حتی تا چهار هزار تومان نیز رسید.
از سویی دیگر نرخ ارز در مرکز مبادلات ارزی نتوانست به تبع بازار آزاد ارز افزایش داشته باشد و با دامنه نوسانات دو تا چهار درصد در حدود ۲۵۰۰ تومان تعیین شد.
جهش دوباره قیمتها؟
بررسی عملکرد مرکز مبادلات ارزی نشان میدهد که با راهاندازی مرکز مبادلات ارزی، دولت در کنترل و تثبیت نوسانات بازار آزاد موفقیتی کسب نکرد اما برخی کارشناسان معتقدند که اگر این مرکز ایجاد نمیشد ممکن بود نوسانات بازار آزاد ارز بیشتر شود و گرانیها نیز افزایش یابد. در حال حاضر بیشتر کالاهای پرمصرف خانوار با افزایش قیمت مواجه شده است. برنج، روغن، گوشت و… چند محصول دیگر نیز در آستانه گرانی هستند و احتمالا با تغییر قیمت ارز آنها هم دستخوش تغییر قیمت خواهند شد با این حال برخی وجود مرکز مبادلات ارزی را غنیمت شمرده و بودنش را به نبودنش ترجیح میدهند.
در همین راستا سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس به «جهانصنعت» گفت: تا وقتی که ارز تکنرخی نشود وجود این مرکز موثرخواهد بود چراکه اگر این مرکز منحل شود شاهد گرانیهای جدیدی خواهیم بود.
محمد علیپور افزود: تکنرخی شدن ارز در حال حاضر امکانپذیر نیست و دولت نباید در این مقطع بیگدار به آب بزند.
این نماینده مجلس با بیان اینکه در برخی فعالیتهای مرکز مبادلات ارزی ابهام وجود دارد، تصریح کرد: بهتر است این مرکز با همکاری بانک مرکزی و وزارت صنعت و معدن اداره شود تا تجار با مشکل ارزی برخورد نکنند.
علیپور اظهار داشت: با توجه به اینکه واردکنندهها با وزارت صنعت سر و کار دارند نمیتوان نقش وزارتخانه را در تصمیمات مرکز مبادلات ارزی نادیده گرفت اما باید این را هم در نظر گرفت که وزارت صنعت ارزی ندارد که بخواهد یکه تاز مرکز باشد بنابراین دعوای این دو ارگان نباید صورت مساله را از بین ببرد.
سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: اگر این مرکز تا قبل از تکنرخی شدن ارز منحل شود مشکلات اقتصادی بیشتر میشود.نصرالله برزنی، کارشناس حوزه اقتصادی و بازار اوراق بهادار با اشاره به اخبار منتشر شده درخصوص انحلال مرکز مبادلات ارزی و تاثیر آن در کشور و بازار گفت: اگر مرکز مبادلات ارزی منحل شود و دیگر ارز مرجع در کشور نداشته باشیم،قطعا قیمت کالاها بهطور چشمگیری افزایش خواهد یافت؛ به عبارتی ما شاهد جهش قیمتهای کالاهای اساسی از جمله کالاهای سبد خانواده مانند گوشت، مرغ، روغن، شیر و… خواهیم بود.
وی ادامه داد: البته این موضوع از دو جهت قابل بررسی است در بخش اول اینکه اگر قیمت دلار دو هزار تومان شود و مرکز مبادلات ارزی هم منحل شود، این سوال پیش میآید که آیا بانک مرکزی به اندازه کافی ارز دارد که تقاضای تمامی مصرفکنندهها را تامین کند؟
برزنی خاطرنشان کرد: اگر بانک مرکزی واقعا بتواند ارز تمامی مصرفکنندهها را تامین کند میتوان به آینده بازار امیدوار بود و شاید در مجموع اتفاق خوبی بیفتد.
برزنی ادامه داد: ولی باید دانست که هماکنون هم بسیاری از واردکنندگان از ارز مرجع استفاده نمیکنند و مجبور هستند کالاهای خود را باکمک ارز آزاد و با قیمت سه هزار و ۲۰۰ تومان وارد کنند بنابراین من بعید میدانم بانک مرکزی بتواند جوابگوی همه تقاضاهای ارزی در کشور باشد.
برزنی افزود: ما بعد از این شاهد ارزی خواهیم بود که قیمتش روزبهروز افزایش پیدا خواهد کرد بنابراین اگر مرکز مبادلات ارزی منحل شود فشار تورمی بسیار زیادی را شاهد خواهیم بود.
تعیین تکلیف مرکز
با توجه به اینکه در هویت این مرکز حرف و حدیث زیاد است برخی وجود این مرکز را یکی از دلایل آشفتگی بازار کالاهای اساسی میدانند در همین رابطه عضو هیات نمایندگان اتاق ایران و تهران گفت: مرکز مبادلات ارزی کاربرد مناسبی نداشت.
محسن بهرامی ارض اقدس، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران و تهران با بیان اینکه با راهاندازی مرکز مبادلات ارزی کلاه گشادی بر سر وزارت صنعت، معدن و تجارت رفت، اظهار داشت: در شرایطی که مشکلات عدیدهای درخصوص تخصیص ارز در کشور وجود داشت مرکز مبادلات ارزی راهاندازی شد هر چند در ابتدا این مرکز توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت بنا شد اما در عمل بانک مرکزی آن را اداره کرد و در نتیجه تمام نارساییها و انتقادات در تخصیص ارز متوجه وزارت صنعت شد.
وی افزود: باوجود پیگیریهای فراوان اتاق بازرگانی تاکنون ابهامات بانک مرکزی برطرف نشده و بانک مرکزی هیچ گزارشی از عملکرد این مرکز درخصوص چگونگی تخصیص ارز ارایه نداده است.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران خاطرنشان کرد: مشخص نیست که این ارز به چه میزانی و برای چه اشخاصی و چه کالاهایی ارایه شده است.
بهرامی ارض اقدس خاطرنشان کرد: عدم شفافیت این مرکز عملا باعث کمبود کالا در کشور شد و وزارت صنعت، معدن و تجارت هم مدعی است براساس سیاستهای این وزارتخانه ارز تخصیص نیافته است.
وی گفت: با توجه به ناکارآمد بودن این مرکز باید هر چه زودتر تکلیف آن
مشخص شود.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد