عبور از قله‌ای دیگر

گروه بورس- روز گذشته، بازار سرمایه یکی از متفاوت‌ترین روزهای معاملاتی خود را تجربه و با ثبت رکورد تازه‌ای در حجم و ارزش معاملات، از قله‌ای دیگر عبور کرد اما این دستاورد با افزایش فشار عرضه در نمادهای مختلف همراه شد و در ساعات پایانی، به تشکیل صف‌های فروش در بسیاری از سهم‌ها انجامید. اگرچه کنترل عرضه در نمادهایی مانند «شپنا» و برخی دیگر از سهم‌های بزرگ مانع از منفی شدن کامل شاخص شد اما فضای کلی بازار، روزی پرعرضه و پرتنش را رقم زد.
باتوجه به شرایط فعلی، این سوال پیش می‌آید که چرا عرضه‌ها در بازار افزایش یافته است و چه آینده‌ای می‌توان برای بازار متصور بود. نکته‌ای که باید در نظر داشت، طبیعی بودن عرضه در این مقطع است. بازار در آستانه پایان سال مالی برخی شرکت‌های حقوقی قرار دارد و بسیاری از این نهادها برای شناسایی سود، اقدام به فروش سهام می‌کنند. علاوه بر آن، رشد قیمتی در روزهای اخیر، برخی از سهامداران خرد را نیز به ذخیره سود در این محدوده‌ها ترغیب کرده است.
با این حال، آیا این شرایط جای نگرانی دارد؟ تحلیل روند فعلی نشان می‌دهد که حتی اگر بازار چند روزی درجا بزند یا با افت حجم معاملات مواجه شود، نگرانی چندانی وجود ندارد؛ مگر اینکه یک رویداد غیرمنتظره یا خبر منفی مهمی بر فضای کلی تاثیر بگذارد. در حال حاضر، تحولات و اخبار موجود، حمایت از روند مثبت بازار را نشان می‌دهد. اگرچه ممکن است سرعت رشد شاخص کاهش یابد اما این اتفاق فرصتی برای اصلاح، جابه‌جایی سهام و آماده شدن بازار برای حرکت بعدی خواهد بود.
تحلیل رفتار خریداران و فروشندگان
دیروز، رفتار فعالان بازار تغییرات محسوسی داشت. خریداران که در روزهای گذشته با عطش بیشتری وارد معاملات می‌شدند، با احتیاط بیشتری اقدام به خرید کردند. در مقابل، فروشندگان با قدرت بیشتری ظاهر شدند و تمایل بیشتری به فروش سهام از خود نشان دادند. این تغییر رفتار، ناشی از ترکیب عوامل مختلفی است که ازجمله آنها می‌توان به شناسایی سود توسط برخی حقوقی‌ها و همچنین نگرانی‌های برخی فعالان بازار نسبت به سرعت رشد شاخص اشاره کرد.
رشد شاخص و نگرانی‌ها از سرعت حرکت بازار
در روزهای اخیر، برخی از فعالان بازار نسبت به سرعت رشد شاخص ابراز نگرانی کرده‌اند. این نگرانی‌ها در حالی مطرح می‌شود که در دوران ریزش‌های شدید سال‌های گذشته، همین گروه‌ها نسبت به حرکت نزولی بازار اظهارات مشابهی داشتند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که ریزش‌های قبلی، به‌‌طور غیرمنطقی و با سرعتی بسیار بالا رخ داد و باعث انباشت انرژی در بازار شد. اکنون که بازار از وضعیت رکود و فشار خارج شده است، طبیعی است که این انرژی آزاد شود و شاهد بازگشتی سریع باشیم.
علاوه‌بر این، مجموعه‌ای از عوامل مثبت اقتصادی و سیاسی به تقویت روند بازار کمک کرده است. ازجمله این عوامل می‌توان به چشم‌انداز مثبت سودآوری شرکت‌ها، افزایش نرخ ارز نیما، کاهش ریسک‌های سیاسی و تحولات مثبت منطقه‌ای اشاره کرد. نکته جالب توجه این است که از مهرماه امسال تاکنون، نرخ ارز حدود ۳۰‌درصد رشد داشته است اما شاخص بازار سرمایه، باوجود رشدهای اخیر، هنوز نسبت به این افزایش فاصله دارد.
تحلیل فنی و سناریوهای احتمالی
در مورد آینده بازار، تحلیل‌های متفاوتی وجود دارد. برخی معتقدند که بازار پس از لمس قله حجم معاملات، مدتی درجا می‌زند تا سهم‌ها بین سرمایه‌گذاران جابه‌جا شوند و سپس حرکت صعودی جدیدی آغاز می‌شود. این گروه بر این باورند که شاخص به محدوده سقف قبلی خود که اکنون به‌عنوان یک حمایت قوی عمل می‌کند، بازمی‌گردد و پس از آن، با قدرت بیشتری به روند صعودی ادامه خواهد داد.
از سوی دیگر، برخی تحلیلگران به سناریوی دیگری اشاره می‌کنند و احتمال می‌دهند که بازار برای چند هفته در محدوده فعلی معامله شود و حجم معاملات به‌‌صورت متعادل باقی بماند. این وضعیت، اگرچه ممکن است باعث کند شدن رشد شاخص شود اما در نهایت به تقویت بازار و آماده شدن برای حرکت‌های بزرگ‌تر کمک خواهد کرد.
تجربه‌های گذشته و چشم‌انداز بازار
آنچه در این میان اهمیت دارد، بررسی تجربه‌های گذشته بازار است. ریزش‌های سال‌های گذشته نشان داد که عوامل بنیادین و ارزش‌های واقعی سهم‌ها در مقاطعی نادیده گرفته می‌شوند و بازار تحت‌تاثیر هیجانات کوتاه‌مدت قرار می‌گیرد. این موضوع به وضوح در دوران افت شاخص مشهود بود، زمانی که سطح قیمت‌ها به شکلی غیرمنطقی پایین آمد و فنر بازار به شدت فشرده شد. اکنون که این فنر آزاد شده است، نباید اجازه داد نگرانی‌های بی‌مورد مانع از رشد بازار شود. البته لازم است توجه داشت که بازار برای حفظ این روند صعودی نیازمند مدیریت صحیح و پرهیز از هیجانات است. همچنین، حفظ ثبات اقتصادی، کنترل ریسک‌های سیاسی و اجرای سیاست‌های حمایتی می‌تواند به تقویت این روند کمک کند.
در مجموع، شرایط فعلی بازار سرمایه باوجود نوسانات و افت‌های احتمالی، چشم‌اندازی مثبت دارد. افت‌های مقطعی می‌توانند فرصتی برای سرمایه‌گذاران تازه‌نفس فراهم کنند تا وارد بازار شوند و زمینه‌ساز رشد پایدارتر شاخص در آینده شوند.
عبور از فرازها، پرهیز از هیجانات و تاثیر تحولات اقتصادی
بازار سرمایه در حالی روز گذشته را پشت‌سر گذاشت که نه‌تنها سودآوری چشمگیری در دل خود ساخته، بلکه طی شش‌ماه اخیر تحت سنگین‌ترین ریسک‌های موجود قرار داشته است. با این وجود، هنوز بسیاری از تحلیل‌های عددی نظیر نسبت‌های پی به‌ای (P/‏E) و پی به‌اس (P/‏S) نشان از نگرانی جدی در بازار ندارند. حتی در صورت کاهش ۵ تا ۱۰درصدی قیمت‌ها، تقاضا برای خرید سهام در همین سطوح به وجود خواهد آمد و سهم‌ها بار دیگر طرفداران خود را پیدا خواهند کرد.
سرعت رشد بازار و نیاز به تحلیل منطقی
سرعت رشد بازار را نمی‌توان بدون در نظر گرفتن وضعیت گذشته و شرایط فعلی آن قضاوت کرد. برخی افراد بدون تحلیل دقیق و بررسی داده‌های آماری، نظراتی ارائه می‌کنند که پایه و اساسی ندارد. این امر می‌تواند فضای بازار را تحت‌تاثیر قرار دهد. تقاضا داریم که قبل از هرگونه اظهارنظر درباره بازار، بررسی‌های دقیق انجام شود و از بیان تحلیل‌های شتاب‌زده پرهیز شود.
تناقض رشد شاخص و وضعیت پورتفوی سهامداران
یکی از نکات قابل‌تامل این است که با وجود رشدهای اخیر شاخص، پورتفوی بسیاری از سهامداران نتوانسته به تناسب این رشد پیش برود. حتی در روزهایی که بخش عمده بازار با صف خرید همراه بوده، بازدهی پورتفوی‌ها معمولا با شاخص کل همخوانی نداشته است. این موضوع نشان می‌دهد که شاخص ممکن است در سطح سقف خود باشد اما قیمت‌ها و بازدهی بسیاری از سهم‌ها هنوز در سطح کف باقی مانده‌اند. همچنین باید در نظر داشت که صندوق‌های اهرمی، هرچند در روزهای اخیر بازدهی بهتری داشته‌اند اما در ماه‌های گذشته افت‌های شدیدی را تجربه کرده بودند.
پرهیز از دخالت‌های بی‌جا در بازار
تجربه‌های گذشته، به‌ ویژه دخالت‌های بی‌مورد در بازار در اردیبهشت‌ماه، به ‌وضوح نشان داده است که سیاستگذاری‌های غیرمنطقی می‌تواند تاثیری مخرب بر فضای بازار بگذارد. از همین رو، به نظر می‌رسد لازم است سیاستگذاران اجازه دهند بازار به ‌طور طبیعی مسیر خود را طی و از هرگونه دخالت بی‌جا پرهیز کند. خوشبختانه، در حال حاضر حقوقی‌ها و صندوق‌هایی که نیاز به نقدینگی دارند، در بازار فعالند و به تنظیم عرضه و تقاضا کمک می‌کنند. بنابراین، نگرانی درباره هیجانات مقطعی در بازار بی‌مورد است.
خبرهای مثبت و کاهش نرخ بهره
در کنار تحولات اخیر، یکی از موضوعاتی که بازار را تحت‌تاثیر قرار داده است، شایعاتی مبنی‌بر کاهش نرخ بهره است. طی روزهای گذشته، گمانه‌زنی‌هایی درباره کاهش نرخ بهره اوراق به ۲۵ تا ۲۶‌درصد مطرح شده که می‌تواند تاثیر مثبتی بر بازار سرمایه داشته باشد. اگرچه نرخ بهره فعلی شاید به‌تنهایی حائز اهمیت نباشد، اما پیام سیاستگذار مبنی‌بر عدم تمایل به افزایش نرخ بهره، چراغ سبز روشنی برای بازار است و می‌تواند به‌عنوان یک عامل تقویتی عمل کند.
پاسخ به نگرانی‌ها درباره سرعت رشد
سوالی که این روزها بارها مطرح شده این است که آیا باید از سرعت رشد بازار نگران بود یا خیر؟ پاسخ به این پرسش، همچنان مانند هفته‌های گذشته، منفی است. بسیاری از دلایل این اطمینان در بالا توضیح داده شد اما می‌توان به نکات دیگری نیز اشاره کرد. سیاستگذار نه تنها از ایجاد اخبار منفی جلوگیری کرده، بلکه با انتشار اخبار مثبت، روند بازار را تقویت می‌کند. کاهش ریسک‌های سیاسی، اخبار مثبت اقتصادی و شرایط مطلوب صنایع، همگی در جهت حمایت از بازار عمل کرده‌اند. البته چالش‌هایی نظیر قطعی برق و گاز همچنان وجود دارند اما هنوز خبری که بتواند روند صعودی بازار را متوقف کند یا نوار پیروزی‌های آن را پاره کند، دیده نمی‌شود.
بازار از دید آمار
بازار سرمایه در روز دوشنبه 26 آذرماه، عملکردی متفاوت را به نمایش گذاشت. شاخص کل بورس با رشد 3293423‌واحدی معادل 24/‏1‌درصد، در سطح 26863526واحد تثبیت شد و روزی مثبت را به پایان رساند. در مقابل، شاخص هم‌وزن با افت 178154واحدی معادل 21/‏0‌درصد، به سطح 84415188واحد رسید و وضعیت متفاوتی نسبت به شاخص کل نشان داد.
بازار در بخش ارزش معاملات، روز شلوغ و پرترافیکی را پشت‌سر گذاشت. ارزش کل معاملات بازار به 305035میلیارد تومان رسید. در این میان، خروج نقدینگی حقیقی به‌‌طور محسوسی ادامه داشت و مجموع خروج پول در بازار به 11479میلیارد تومان رسید. سهام و حق‌تقدم، با ارزش معاملات 186785میلیارد تومان، شاهد خروج 2/‏268‌میلیارد تومان نقدینگی بود. صندوق‌های سهامی و مختلط نیز با ارزش معاملات 54481میلیارد تومان، خروج 1/‏134‌میلیارد تومان نقدینگی را ثبت کردند. همچنین صندوق‌های درآمد ثابت با ارزش معاملات 118258میلیارد تومان خروج سنگین 879/7 میلیارد تومان را تجربه کردند.
در این میان، 50 شرکت بزرگ و صندوق‌های کالایی وضعیت متفاوتی داشتند. 50 شرکت بزرگ با ارزش معاملات 6/549/5میلیارد تومان، ورود نقدینگی 1/‏120‌میلیارد تومان را ثبت کردند. صندوق‌های کالایی نیز با ارزش معاملات 31074میلیارد تومان، ورود 6/‏679میلیارد تومان نقدینگی را تجربه کردند که نشان از اقبال برخی سرمایه‌گذاران به این بخش‌ها داشت.