صنعت توریسم کوبا چگونه مختل شد؟

کوبا کشوری است با تاریخ پرماجرا، ماشین‌های عتیقه، قرارگرفته در سواحل کارائیب و یکی از امن‌ترین مقاصد در قاره آمریکا: بنابراین به‌طور تئوریک صنعت گردشگری کوبا باید رونق داشته باشد.
شمار بازدیدکنندگان سالانه از کشور جزیره‌ای کوبا در 6 سال اخیر تقریبا نصف شده و از 7/4‌میلیون در سال 2017 به 4/2‌میلیون در سال گذشته کاهش یافته است. پس از قطعی شبکه برق که باعث خاموشی چهارروزه در سراسر کشور در ماه گذشته شد، گردانندگان تورهای گردشگری اعلام کردند که با لغو مسافرت شمار قابل‌توجهی از گردشگران نگران که قرار بود در فصل مسافرتی (که از نوامبر تا مارس طول می‌کشد)‌ به این جزیره بیایند، روبه‌رو شده‌اند.
گردشگری سومین منبع بزرگ ارزهای خارجی کمیاب کوبا و یکی از پایه‌های اصلی اقتصادی است که بیش از شش دهه به‌دلیل تحریم آمریکا و موج جدیدی از تحریم‌های شدید اعمال‌شده از سال 2017 منکوب شده است. گردشگری سال گذشته 3/1‌میلیارد دلار از مجموع درآمد ارزی 4/8‌میلیارد دلاری کوبا را به ارمغان آورد که بسیار کمتر از 4/4‌میلیارد دلاری است که کوبا از صادرات کارکنان دولتی خود، عمدتا پزشکان، با عقد قرارداد به کشورهای دوست به دست آورده است.
شرکت‌های گردشگری اروپایی و آمریکایی اعلام کردند که قطع برق منظم ناشی از کمبود پول برای واردات نفت، تنها بخشی از مجموعه‌ای از مشکلات تدارکاتی است که کار در جزیره را دشوارتر می‌کند.
رکوردشکنی مهاجرت به خارج، نیروی کار ماهر را در بخش گردشگری از بین برده است، وضعیت بد اقتصادی گردانندگان تورهای گردشگری در یافتن محل‌های اقامت مناسب که آب جاری، بنزین برای حمل‌ونقل، اقلام اولیه غذایی و نوشیدنی برای گردشگران فراهم کند، دچار مشکل شده‌اند. آنها می‌گویند هتل‌های دولتی اغلب از خرید از بخش خصوصی منع می‌شوند و مجبورند کالاهای مورد نیازشان را از تامین‌کنندگان دولتی بخرند که از عهده این کار برنمی‌آیند.
وضعیت بد فعلی در تضاد با نقطه اوج گردشگری کوبا در هفت‌سال پیش قرار می‌گیرد که به‌دنبال عادی‌سازی روابط کوبا و آمریکا در دوره رییس‌جمهور اوباما رخ داد. در آن هنگام پس از بازسازی کشتی‌های کروز و برقراری پروازهای تجاری بین دو کشور برای اولین‌بار در بیش از نیم‌قرن گذشته، سیل گردشگران آمریکایی به این جزیره که مدت‌ها سفر به آن ممنوع بود، سرازیر شد.
شرکت ایربی‌ان‌بی (Air BnB) بازارگاه مجازی برای عرضه کوتاه‌مدت و درازمدت محل‌های اقامت در کشورهای گوناگون جهان- جواز فعالیت در کوبا را در سال ۲۰۱۵ به دست آورد. ماریوت نخستین هتلش را در سال بعد در کوبا افتتاح کرد و ‌هاوانا پایتخت کوبا آن‌قدر محبوب شد که پیدا کردن اتاق در آن کار سختی شده بود.
پس از آن، اولین دولت ترامپ، تحت فشار لابی آمریکایی‌های کوبایی‌تبار برای اتخاذ رویکرد سختگیرانه‌تر، در سال2017 سیاست تنش‌زایی اوباما را کنار گذاشت و دسترسی به بازار آمریکا را برای کوبا قطع کرد. آمریکایی‌ها از اقامت در هتل‌های مرتبط با ارتش کوبا منع شدند، پروازها متوقف شد و کشتی‌های کروز ممنوع شدند.
موج گسترده‌تر تحریم‌ها دردسرهای بیشتری را برای صنعت گردشگری به ارمغان آورد که بیشتر آن توسط هلدینگ نظامی کوبا GAESA کنترل می‌شود. در دوران دولت بایدن سفر بدون روادید به آمریکا برای اتباع ده‌ها کشور ازجمله شهروندان اتحادیه اروپا که از کوبا بازدید کرده بودند، لغو شد.
آبشار تحریم‌ها کسب‌وکارهای گردانندگان تورهای آمریکایی و اروپایی را مختل کرده است و برخی از آنها با بسته‌شدن حساب‌های بانکی‌شان روبه‌رو شده‌اند. بازدیدکنندگان نیز خوشحال نیستند. یک راهنمای تور در یک اقامت کوتاه در یکی از هتل‌های جدید پایتخت پس از طوفان اخیر گفت: «تمام شب آب نبود. پس از آن آب امروز صبح برای مدت کوتاهی وصل شد. قفل‌های درهای اتاق‌ها خراب است و تهویه مطبوع به درستی کار نمی‌کند.»
درعین‌حال، سایر کشورهای حوزه کارائیب در حال به دست آوردن سهم در بازار هستند. جمهوری دومینیکن برای اولین بار سال گذشته پذیرای بیش از 10‌میلیون گردشگر بود که چهار برابر کوبا بود. وضعیت گردشگری در پورتوریکو و جامائیکا نیز پس از همه‌گیری کرونا به شدت بهبود یافته است.
پائولو اسپادونی، اقتصاددان سیاسی در دانشگاه آگوستا گفت گردشگری در کوبا تا زمان شیوع کووید-19 «شکوفا شده بود» اما پس از پایان اوج‌گیری کووید از لحاظ بازیابی گردشگری وضعیت کوبا در منطقه کارائیب بدتر از همه است. اگر مارکو روبیو، سناتور کوبایی‌تبار را برای مقام وزیر امور خارجه بعدی آمریکا تایید کند، صنعت متزلزل گردشگری این جزیره احتمالا با تهدیدهای بزرگتری مواجه خواهد شد.
از منظر تجاری، کار در سایر نقاط جهان – حتی موگادیشو پایتخت سومالی- بسیار پردرآمدتر و بسیار کمتر دردسر است! مدیر یک شرکت گردشگری اروپایی گفت: «این فقط یک عشق شخصی به کوبا است که باعث می‌شود بازدیدکنندگان را به این جزیره بیاوریم.»
منبع: Financial Times