25 - 04 - 2021
صنعت برق بیرمق ایران
هر ساله با شروع فصل گرما هشدارها درباره الگوی مصرف، کمبود ذخایر برقی و مدیریت مصرف آغاز میشود؛ اگرچه امسال زمستان هم درگیر خاموشی بودیم.
پیشبینیها حاکی از آن است که امسال نیز سه هزار مگاوات کمبود برق خواهیم داشت؛ اگر چه مصطفی رجبیمشهدی، سخنگوی صنعت برق کشور میگوید: از هم اکنون نیازمند مدیریت مصرف مشترکان هستیم تا بتوانیم پیک را بدون خاموشی پشت سر بگذاریم. اما کارشناسان معتقدند که در کنار رشد بالای مصرف، عدم توانایی دولت در افزایش تولید برق است که دامنگیر ایران شده است.
شاید در نگاه اول، خصوصا با توجه به اظهارات مقامات دولتی و مقصر جلوه دادن مردم، به نظر برسد که بخش خانگی عامل رشد مصرف برق کشور است. اما بر اساس آمارهای وزارت نیرو، بخش خانگی حتی یک سوم برق تولیدی کشور را نیز مصرف نمیکند. سال گذشته، رشد مصرف خانگی برق تنها ۶/۲ درصد بود که در میان دیگر بخشها، ازجمله بخش عمومی، صنایع و غیره، کمترین میزان رشد را داشته است. مهمترین بخش مصرفکننده برق در ایران، بخش صنایع است و در دومین رتبه بخش خانگی و بعد از آن بخش کشاورزی، بخش عمومی و روشنایی معابر قرار میگیرد. معمولا مقامات ایران در زمان پیک مصرف برق و کمبود آن، مردم را مقصر معرفی میکنند، اما چنانچه گفته شد، ایران برای جلوگیری از خاموشیها اولا باید نیروگاههای جدید بیشتری بسازد و ثانیا برای افزایش راندمان نیروگاههای حرارتی برنامه داشته باشد. در کنار اینها، نزدیک ۱۰ درصد برق تولیدی ایران در مرحله انتقال و توزیع تلف میشود که رقم چشمگیری است.
به گزارش دویچهوله، دولت برای افزایش تولید برق، توانایی و برنامه ندارد. محمدحسن متولیزاده مدیرعامل شرکت تولید، انتقال و توزیع نیروی برق ایران اخیرا اعلام کرد مصرف برق در ماه فروردین رشد «بیسابقه» ۲۲ درصدی را تجربه کرده است.
او گرمای زودرس را عامل جهش مصرف برق عنوان کرد و گفت: کاهش ۴۰ درصدی حجم آب در مخازن سدهایی برق آبی، تابستان خیلی حساسی را برای صنعت برق رقم زده که شرایط تامین برق را با مشکل همراه خواهد کرد. سال گذشته، حتی در پاییز نیز به خاطر کمبود گاز مصرفی نیروگاههای حرارتی و افت چشمگیر تولید برق آبی، بسیاری نقاط ایران با خاموشیها مواجه شدند.
بر اساس آمارهای جدید وزارت نیرو که هفته گذشته منتشر شد، تولید برق آبی ایران در سال گذشته ۲۹ درصد افت کرد. همچنین پارسال واردات برق رشدی ۱۰۳ درصدی را تجربه کرد؛ یعنی بیش از دو برابر سال ۹۸ شد. البته صادرات برق هم افزایشی ۱۹ درصدی داشته است. ایران معمولا در فصول سرد سال صادرات برق را افزایش میدهد و در فصول گرم سال بیشتر واردکننده برق است.
تحقق نازل برنامههای افزایش تولید برق
مصرف برق ایران سالانه حدود ۵ درصد افزایش مییابد. بدین ترتیب حداقل تولید برق این کشور نیز باید به همین میزان رشد داشته باشد. پارسال دولت رشد ۴۸۰۰ مگاواتی ظرفیت تولید برق کشور را هدفگذاری کرده بود، اما در عمل تنها ۱۸۶۸ مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور اضافه شد. سال ۹۸ نیز کمتر از نصف اهداف رشد تولید برق کشور محقق شد. جزئیات آمارهای وزارت نیرو نشان میدهد در سال ۹۹ هیچ نیروگاه جدید آبی در ایران راهاندازی نشده و سهم انرژیهای تجدیدپذیر در نیروگاههای جدید تنها ۵ درصد بوده است. بدینترتیب تقریبا همه نیروگاههای جدید راهاندازی شده، حرارتی بودهاند که با گاز، مازوت و گازوئیل کار میکنند و یکی از عوامل اصلی آلودگی هوا در ایران هستند.
این در حالی است که ایران بهطور متوسط هر سال ۳۰۰ روز آفتابی دارد و مناطق بادگیر کوهستانی و سواحل دریاها پتانسیل قابل توجهی برای تولید برق بادی دارند. سهم انرژیهای تجدیدپذیر از کل تولید برق ایران حدود یک درصد است، در حالی که این رقم برای نمونه در ترکیه حدود ۴۸ درصد است.
از طرفی تنها در سال گذشته ترکیه ۴۵۰۰ مگاوات به تولید برق از منابع تجدیدپذیر خود افزوده که بیش از دو برابر کل رشد تولید برق ایران از همه منابع در سال ۹۹ است. ایران بر اساس توافق اقلیمی پاریس، ملزم به کاهش چهار درصدی گازهای گلخانهای تا سال ۲۰۳۰ است، در حالی که طی پنج سال گذشته نه تنها تولید گازهای گلخانهای ایران کاهش نیافته، بلکه بر اساس آمارهای «موسسه کربن جهانی» تولید گازهای گلخانهای ایران از ۶۴۱ میلیون تن در سال ۲۰۱۵ به بالای ۷۸۰ میلیون تن رسیده است. گازهای گلخانهای مهمترین عامل گرمایش زمین است. ایران جایگاه ششمین تولیدکننده بزرگ گازهای گلخانهای در جهان را دارد.
جمهوری اسلامی در نظر داشت تا سال ۱۴۰۰ ظرفیت تولید برق از منابع تجدیدپذیر را هفت هزار مگاوات افزایش دهد و تا سال پایان دهه جاری این رقم را به ۱۲ هزار مگاوات برساند، اما تاکنون حتی ۱۰ درصد از اهداف رشد تولید برق برای پنج سال گذشته محقق نشده است. آمارهای وزارت نیرو همچنین نشان میدهد سهم برق هستهای از کل ظرفیت تولید برق کمی بیش از یک درصد است.
نیروگاههایی با راندمان اندک
نیروگاههای حرارتی ایران که سهمی بالای ۸۴ درصدی در کل تولید برق کشور دارند، عمدتا راندمان پایینی دارند. متوسط راندمان نیروگاهای حرارتی ایران در سال ۹۸ حدود ۳۷ درصد بود، اما وزارت نیرو مدعی شده که این رقم در سال گذشته به ۳۹ درصد رسیده است. ایران برای بالا بردن بازدهی نیروگاههای حرارتی، باید آنها را به نوع «چرخه ترکیبی» تبدیل کند که راندمانی بین ۴۵ تا ۵۰ درصد دارند، اما طی سالهای گذشته پروژه تبدیل نیروگاههای قدیمی بسته به نوع چرخه ترکیبی پیشرفت اندکی داشته است.
آخرین بررسیهای صورت گرفته در مرکز پژوهشهای اتاق تهران و نیز سندیکای صنعت برق کشور نشانگر آن است که ایران شانزدهمین تولیدکننده و نیز هجدهمین مصرفکننده برق جهان است. اما به دلایل مختلف همچنان صنعت برق ایران وضعیت نامساعدی را سپری میکند تا جایی که دسترسی به موقع به برق به یکی از چالشهای فضای کسب و کار تبدیل شده است.
بخش خصوصی راهبردهای اصلاح صنعت برق را اصلاح نظام قیمتگذاری، سرمایهگذاری و تامین مالی، تسویه مطالبات بخش خصوصی، صلاح رژیم حقوقی پیمانها، اجرای قراردادهای تیپ مورد توافق، خرید محصولات ساخت داخل و بهویژه محصولات دانشبنیان، کاهش هزینه تامین مواد اولیه از صنایع بالادستی، رفع موانع صادرات برق و خدمات مهندسی و بهینهسازی و کاهش تلفات و توسعه تجدیدپذیرها میداند؛ راهبردهایی که در عمل خیلی به آن توجه نمیشود.
آنچه مشخص است اینکه خاموشیها بار دیگر در کمین صنعت برق است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد