شرایط بحرانی کشاورزی، دامداری و صادرات

«جهان‌صنعت»- کشاورزان، دامداران، مرغداران و صادرکنندگان محصولات کشاورزی این روزها در بحرانی‌ترین شرایط به سر می‌برند. تولیدکنندگان محصولات پروتئینی همچون گوشت، مرغ و لبنیات از یک سو با تبعات اقدام ناگهانی دولت درخصوص حذف ارز دولتی بدون آماده‌سازی زیرساخت‌ها مواجه هستند و از سوی دیگر در تامین نهاده‌های دامی و کشاورزی با کمبود، قیمت‌های بالا در بازار سیاه و مهمتر از آن انباشت این قبیل کالاها در گمرکات کشور دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. تا جایی که نمایندگان مجلس با انتقاد از انباشت میلیون‌ها تن نهاده‌ دامی و کشاورزی در گمرکات کشور، اعلام کرده‌اند که باید وزرای جهاد و تعاون نسبت به تامین منابع مالی برای ترخیص مواد اولیه انباشت‌شده در گمرکات ورود کنند.
دشواری تامین مواد اولیه برای دامداران و مرغداران در حالی است که دخالت‌های دستوری دولت نیز بلای جای آنها شده و کار را برای آنان سخت‌تر می‌کند. البته وعده‌وعیدهای بسیاری از سوی وزارت جهاد کشاورزی برای اعطای تسهیلات به دامداران داده شده است اما شواهد نشان می‌دهد که فعالان این حوزه همچنان نسبت به سوءمدیریت‌ها گلایه دارند و به سختی فعالیت می‌کنند.
این موضوع در حالی بازار مواد پروتئینی از جمله گوشت، مرغ، تخم‌مرغ، لبنیات و… را تحت تاثیر قرار داده و موجب افزایش قیمت این محصولات شده است که از سوی دیگر شاهد افزایش قیمت‌های جدید در بازار میوه و تره‌بار نیز هستیم. شواهد میدانی حاکی از آن است که قیمت پیاز و گوجه‌فرنگی نسبت به هفته‌های گذشته افزایش حدود ۴ تا ۵ هزار تومان را در هر کیلو تجربه کرده است. در این میان بررسی‌های میدانی از سطح شهر تهران و گزارش‌های رسیده نشان می‌دهد قیمت هر کیلو پیاز ۱۶ هزار تومان، سیب‌زمینی ۱۵ هزار تومان، گوجه‌فرنگی ۱۵ هزار و ۹۰۰ تا ۱۸ هزار تومان، خیار ۱۵ هزار و ۹۰۰ تومان، موز ۵۳ هزار تومان، انار ۲۳ تا ۳۹ هزار تومان، گلابی ۸۹ هزار تومان و کیوی ۳۸ هزار تومان است که البته در مناطق بالاتر شهر تهران این محصولات با قیمت‌های بالاتری عرضه می‌شوند.
از طرف دیگر با عرضه پرتقال‌های رنگ‌آوری شده در بازار روبه‌رو هستیم در حالی که این نوع پرتقال سلامت مردم را به خطر می‌اندازند اما وزارت کشاورزی به جای اینکه مانع عرضه این قبیل محصولات به بازار شود، اقدامی در این زمینه انجام نمی‌دهد.
از سوی دیگر عدم توجه به الگوی کشت و نبود برنامه‌ریزی مناسب در این زمینه از چالش‌هایی است که هر ساله باعث می‌شود بازار محصولات کشاورزی با کمبود و گرانی برخی محصولات و یا مازاد و از بین رفتن برخی دیگر از آنها روبه‌رو شود در حالی که هر دوی این اتفاق‌ها نه تنها کشاورزان را متحمل ضررهای زیادی می‌کند بلکه مصرف‌کنندگان و مردم را به شدت با مشکل مواجه می‌کند. همان‌طور که در فصول سرد سال نیز به دلایلی از این جنس و همچنین افزایش هزینه‌های حمل‌و‌نقل با گرانی هر چه بیشتر محصولات میوه و تره‌باری روبه‌رو هستیم.
بخشنامه‌های خلق‌الساعه و ممنوعیت‌های صادراتی به بهانه کنترل بازار داخل نیز از دیگر سیاست‌هایی است که صادرکنندگان محصولات کشاورزی را متحمل زیان کرده و بازار صادراتی محصولات کشاورزی ایران را از بین برده است، اما از آنجایی که مدیران و مسوولان مرتبط با این حوزه، راهکاری برای ساماندهی به بازار محصولات کشاورزی ندارند و تنها به مسکن‌های مقطعی تکیه می‌کنند، هر سال با چنین مشکلاتی روبه‌رو هستیم.
آنچه تاکنون گفته شد، تنها بخش کوچکی از مشکلات موجود در حوزه تحت اختیار وزارت جهاد کشاورزی است که متاسفانه تاکنون سر و سامانی به آنها داده نشده است. البته وزیر جهاد کشاورزی نیز همچون دیگر مسوولان قول‌های زیادی را برای ایجاد تحول در بخش کشاورزی و از بین رفتن چالش‌های قدیمی این بخش می‌دهد اما در عمل می‌بینیم که مشکلات و موانع همچنان سر جای خود هستند.
قول حمایت از دامداران با دستور رئیس‌جمهوری
با این حال وزیر کشاورزی همچنان در نشست‌ها و برنامه‌های گوناگون، وعده‌های جدیدی مطرح می‌کند. به عنوان مثال وزیر جهاد کشاورزی در جمع تشکل‌های کشاورزی استان قم اعلام کرده است که در آینده نزدیک با مصوبه دولت و حمایت‌های رئیس‌جمهوری، پشتیبانی از دامداران افزایش می‌یابد. سیدجواد ساداتی‌نژاد گفت: مشکلاتی که امروز کشاورزان و دامداران مطرح می‌کنند بحق است که تلاش می‌شود با همکاری دولت و کشاورزان این دغدغه‌ها برطرف شود. وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی در دولت سیزدهم افزود: در تولید جو رشد ۲۵ درصدی این محصول را داشتیم و بیشتر محصولات کشاورزی نیز روند افزایشی دارند. وی گفت: قیمت گندم رشد ۱۳۸ درصدی داشته که در دوره فعالیت دولت سیزدهم بالغ بر ۸۳ هزار میلیارد تومان به کشاورزان گندمکار پرداخت شده است. ساداتی‌نژاد با بیان اینکه قیمت کود کشاورزی تنها ۱۵ درصد افزایش داشته، افزود: این در حالی است که قیمت کود در جهان سه برابر افزایش داشته و ما ۳۰ درصد قیمت را از کشاورزان دریافت می‌کنیم و ۱۲ هزار میلیارد تومان برای این امر یارانه پرداخت می‌شود. وی عنوان کرد: در راستای اجرای طرح مردمی‌سازی یارانه‌ها فعالان در حوزه دام و طیور با مشکلاتی مواجه شدند که برای رفع مشکلات این شرایط سخت جلسات مختلفی برگزار می‌شود و رئیس‌جمهور نیز در این راستا دستور داده که بسته حمایتی در نظر گرفته شود. وزیر جهاد کشاورزی ادامه داد: بسته حمایتی ۱۰ هزار میلیارد تومان به منظور حمایت از حوزه دام در نظر گرفته شده است.
ساداتی‌نژاد با اشاره به مشکلات کشاورزان و دامداران برای دریافت تسهیلات گفت: بانک نباید مانعی برای پرداخت تسهیلات به این حوزه داشته باشد و تامین اعتبار تسهیلات برای این حوزه باید صورت گیرد.
ادعای نظارت بر بازار محصولات کشاورزی
وزیر جهاد کشاورزی همچنین در خصوص خریدهای تضمینی محصولات کشاورزی نیز بیان داشت: در این زمینه تامین مالی انجام پذیرفته است و در صورت امکان تهاتر نیز انجام می‌گیرد.
ساداتی‌نژاد در خصوص نظارت بر بازار محصولات کشاورزی نیز افزود: ابتدای فعالیت دولت سیزدهم نظارت در این بخش به جهاد کشاورزی سپرده شده است که تلاش‌ها در راستای تامین نظر تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان ادامه دارد و مدیریت لازم در این زمینه صورت می‌گیرد. وی همچنین در ادامه گفت: روستاها و شهرهای تولیدکننده محصولات کشاورزی با محوریت کشت‌های گلخانه‌ای و شیلات در کنار سواحل جنوبی کشور ایجاد می‌شود. در این شهرها، ساکنان به فعالیت‌های کشاورزی خواهند پرداخت و موضوع سکونت و تولید، همراه هم دنبال خواهد شد. ساداتی‌نژاد افزود: در این روستاها و شهرهای مدرن تمامی مراحل تولید محصولات کشاورزی تا فرآوری و عرضه آن به بازار توسط خود مردم ساکن در این شهرها انجام‌ می‌شود. وی ادامه داد: در مرحله نخست، این طرح در سواحل جنوبی کشور اجرا خواهد شد و پس از ارزیابی‌های لازم، اجرای آن در سایر سواحل و مناطق کشور نیز دنبال خواهد شد.
ساداتی‌نژاد گفت: در بحث تغییر الگوی کشت نیز پیشرفت‌های خوبی داشته‌ایم و براساس ابلاغی که صورت گرفته است مسائل این حوزه به صورت منظم و هفتگی در استان‌های کشور دنبال و برای فرهنگ‌سازی آن اقدام‌های لازم انجام می‌شود.
تذکر نماینده مجلس به وزیر
این اظهارات و وعده‌وعیدها در حالی صورت می‌گیرد که در شرایط فعلی میلیون‌ها تن نهاده‌ دامی و کشاورزی در گمرکات کشور انباشت شده است. در همین خصوص نماینده تبریز در مجلس گفت: میلیون‌ها تن نهاده‌ دامی و کشاورزی در گمرکات کشور انباشت شده است. سیدمحمدرضا میرتاج‌الدینی با اشاره به انباشت مواد اولیه دارو و نهاده‌های دامی در گمرکات گفت: وزرای جهاد و تعاون نسبت به تامین منابع مالی برای ترخیص مواد انباشت در گمرکات ورود کنند.
وی گفت: میلیون‌ها نهاده دامی و کشاورزی در گمرکات انباشت شده و به خاطر عدم تامین مالی ترخیص نمی‌شود، در حالی که نیاز شدید به آنها وجود دارد. سازمان برنامه و بودجه و سایر دستگاه‌های ذی‌ربط نسبت به این موضوع ورود کنند.
وزارت کشاورزی واکنشی ندارد
در این میان نایب‌رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی اعلام کرد: وزارت کشاورزی باید مانع عرضه پرتقال رنگ‌آوری شده در بازار شود اما متاسفانه اقدامی در این زمینه انجام نمی‌دهد و در بازار این نوع پرتقال موجود است که سلامت مردم را به خطر می‌اندازد.
اسماعیل مرادیان با اشاره به افزایش ۵۰ درصدی نرخ گوجه‌فرنگی نسبت به هفته گذشته، گفت: قیمت گوجه‌فرنگی همواره در ماه‌های آبان و آذر افزایشی می‌شود و از آنجایی که در سال جاری بارندگی‌های پاییزه دیرتر از زمان همیشگی انجام شد، افزایش نرخ گوجه‌فرنگی نسبت به سال‌های گذشته دیرتر اتفاق افتاد.
وی با بیان اینکه بارندگی‌های اخیر بخشی از گوجه تولیدشده در فضای باز را از بین برد، افزود: گوجه‌فرنگی مرغوب در میدان میوه‌وتره‌بار کیلویی ۱۰ تا ۲۰ هزار تومان، گوجه‌فرنگی قزوین کیلویی ۵ تا ۱۲ هزار تومان و گوجه‌فرنگی شیراز کیلویی ۸ تا ۱۳ هزار تومان است؛ واحدهای صنفی می‌توانند بعد از احتساب سود ۳۵ درصدی این محصولات را در بازار عرضه ‌کنند.
جهاد کشاورزی استان‌ها باید به کشاورزان الگوی کشت بدهد
نایب‌رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی با بیان اینکه عرضه و تقاضا، نرخ میوه و تره‌بار را تعیین می‌کند، گفت: جهاد کشاورزی استان‌ها باید به کشاورزان الگوی کشت بدهد به این معنا که به کشاورزان برنامه تولیدی بدهد که آنقدر تولید نکنند که قیمت‌ یک محصول ریزش کند و یا تولید آنقدر محدود شود که قیمت‌ها افزایشی شوند.
مرادیان افزایش نرخ‌ برخی میوه‌ها را مقطعی دانست و افزود: سردی هوا باعث افزایش قیمت شلغم نیز شده است اما نرخ آن بعد از کاهش دما کاهش پیدا می‌کند. در سال جاری به وفور مرکبات شمال تولید شد و در حال حاضر پرتقال شمال کیلویی ۸ تا ۱۵ هزار تومان، پرتقال ناول کوهستان ۲۵ تا ۴۰ هزار تومان، انار ساوه ۸ تا ۲۰ هزار تومان، انار شیراز ۱۲ تا ۲۵ هزار تومان و انار دماوند ۲۰ تا ۴۰ هزار تومان شده است.
این فعال صنفی ادامه داد: قیمت سیب درختی نسبت به روزهای ابتدای عرضه این محصول حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد افزایشی شده است، این در حالی است که باید قیمت آن کاهشی می‌شد. در ابتدای عرضه قیمت سیب زرد کیلویی ۱۰ تا ۲۵ هزار تومان بود اما امروز نرخ آن به کیلویی ۱۷ تا ۴۵ هزار تومان رسیده است.
وی با بیان اینکه جهاد کشاورزی عکس‌العملی نسبت به اتفاقا‌تی که در بازار رخ می‌دهد از خود نشان نمی‌دهد، گفت: این وزارتخانه باید مانع عرضه پرتقال رنگ‌آوری‌شده در بازار شود.