10 - 01 - 2021
سر صنعت داروسازی ایران بیکلاه ماند؟
چندی پیش خبری منتشر شد مبنی بر اینکه به دنبال شیوع کرونا، برخی مدیران شرکتهای دارویی ثروت هنگفتی کسب کردهاند و ارزش سهام بسیاری از شرکتها چند برابر شده است.
در این خبر اعلام شد که طبق اعلام فوربس، از زمان شیوع کرونا ۵۰ فرد فعال در حوزه بهداشت و درمان به جمع میلیاردرهای جهان پیوستهاند که مدیران شرکتهای داروسازی حضور پررنگی در این فهرست دارند.
در واقع با توجه به شیوع کرونا و افزایش تقاضا برای تجهیزات پزشکی، دارویی و واکسن، حساب بانکی این افراد به کلی دگرگون شده است و داروسازانی از کشورهای چین و آمریکا و حتی برخی کشورهای اروپایی در شرایط کرونایی درآمدهای هنگفتی را به دست آوردهاند. این به معنی فعالتر شدن و پیشرفت بیشتر در صنعت داروسازی این کشورها و افزایش توان تحقیقاتی و توسعهای برای آینده و پیشتازی در بحرانهای دیگر نیز هست.
خلق داروی جدید نیازمند به سرمایهگذاری چندین میلیارد دلاری
اما آیا صنعت داروسازی ایران چنین وضعیتی را به دنبال کرونا تجربه کرده است؟ پاسخ به این پرسش را کاوه توکلی یکی از فعالان صنعت داروسازی در ایران با نگاهی گذشته نگر به آنچه طی حدود یک سال از ظهور کرونا رخ داده در گفتوگو با ایسنا، میگوید: صنعت داروسازی تکنولوژی بسیار پیچیده و خاصی در سطوح مختلف دارد و اصولا کشف و تولید داروی جدید و نوآورانه در جهان بسیار سخت و پرهزینه است. اینگونه تولیدات توسط شرکتهای بسیار بزرگ و چند ملیتی عظیمی انجام میشود که هزینههای تحقیقاتی گزاف و حیرت انگیزی برای رسیدن به آن انجام دادهاند.
وی بیان کرد: برآورد میشود برای خلق و معرفی هر داروی جدید به چندین میلیارد دلار سرمایهگذاری نیاز است که حتی برای بسیاری از کشورهای اروپایی هم به تنهایی امکانپذیر نیست. بعد از به نتیجه رسیدن تولید یک دارو، مطالعات متعددی روی حیوانات و سپس انسانها انجام میشود تا سازمانهای بینالمللی معتبر مصرف ایمن چنین دارویی را تایید کرده، آن را ثبت کرده و مجوز کاربرد ایمن برای انسانها را صادر کنند.
او گفت: به دلیل مسیر سخت تحقیق و پرهزینه بودن آن است که تعداد انگشتشماری از غولهای داروسازی وجود دارند که میتوانند با عرضه چنین محصولاتی سودهای هنگفت و نجومی را نیز به دست آورند. سایر کشورها و شرکتها دنبالهرو خواهند بود و به نوعی از دانش به دست آمده در این فرآیند استفاده میکنند و کپیبرداری کرده و به اصطلاح ژنریکسازی را پی میگیرند.
توکلی بیان کرد: در سال ۲۰۲۰ با بروز و ظهور کووید ۱۹ و بیماری کرونا بار دیگر این حقایق آشکارتر شد و در کانون توجه افراد بیشتری قرار گرفت. شرکتهایی که در جریان تحقیقات خود روی ویروسهایی مثل ایدز و ابولا سرمایهگذاریهای کلان و طولانیمدتی در زمینه دارو یا واکسن انجام داده بودند، با معرفی داروهایی مثل فاویپیراویر و رمدسیویر و واکسن، به ناگهان در این همهگیری جهانی، افزایش چندین برابری ارزش سهام یا فروش دارو و واکسن را تجربه کردند.
او گفت: کشورهای چین و هند که ید طولایی در تولید مواد اولیه دارویی دارند در مواجهه با محدودیتهای کرونایی مثل حملونقل بینالملل یا بیماری نیروی کار، تولیدشان کاهش یافت، اما به نوعی دستمایهای برای استفاده از این فرصت و رسیدن به اهدافشان پیدا کردند. حتی برخی تولید انبوه واکسنهای ساخت شرکتهای مطرح آمریکایی و انگلیسی را به عهده گرفتند و گرچه این شرکتهای آمریکایی بودند که از تولید واکسن منفعت اقتصادی زیادی میبردند، اما شرکتهای این کشورها نیز سهم خود را برداشت کردند.
وضعیت ایران در دوران کرونا
توکلی در پاسخ به این پرسش که آیا این سودها در بازار دارویی ایران نیز وجود دارد و صنعت دارویی ایران نیز به سوی پیشرفت و فرصت فراهم شده از این بازار رفته است؟ گفت: واضح است که براین مبنا، نهتنها ایران بلکه اکثر قریب به اتفاق کشورهای دنیا با وجود داشتن درجات متفاوتی از پیشرفت در صنعت دارویی، توانایی خلق این ثروت هنگفت با مشخصات یادشده را ندارند. اما در این پاندمی (همهگیری جهانی) صرفا معرفی داروی جدید یا تولید واکسن در خلق ثروتهای هنگفت نقش نداشت، بلکه در این رهگذر با تغییرات ایجاد شده در نظامهای جهانی سودها و درآمدهای عجیب و نجومی دیگری برای بخشهای دیگری از این صنعت ایجاد شده است.
وی ادامه داد: جمعیت بالای ایران و تعداد قابل توجه مبتلایان و برخی تصمیمات و اقدامات انجام شده در حوزه داروسازی هم درآمدهای قابل توجهی را برای برخی به ارمغان آورد. اما ظاهرا فعالان صنعت دارویی کشور ادعای پیشرفت همگانی شرکتهای دارویی را باور ندارند و معتقدند فقط برخی شرکتها به سودهای هنگفت رسیدهاند و بدنه این صنعت درآمدی که موجب روند رو به رشد کلی صنعت و انتفاع همگانی و ملی شود نداشته است.وی با بیان اینکه این کسب درآمدها را میتوان در چند گروه طبقهبندی و تفسیر و نقد کرد، افزود: یک گروه درآمدهای رقابتی واقعی و موثر در صنعت ناشی از تقاضاهای واقعی پیش آمده مبتنی بر علم و مقالات علمی بود مثل توصیههای بهداشتی برای استفاده از ماسک و مواد ضدعفونیکننده که در ابتدای بروز بحران با ایجاد فضای مصرف بالای اقلام بهداشتی، ایجاد درآمدهای بالایی کرد.
این فعال صنعت داروسازی ایران با اشاره به اینکه بروز کرونا به عنوان اتفاقی جهانشمول، بسیاری از نقاط قوت و ضعف کشورها در زمینه بهداشت و درمان و اقتصاد دارو و درمان را هویدا کرد، گفت: در کشورهایی مثل ایران که در آن صنایع پایه و رسیدن به درجاتی از خودکفایی در سالهای قبل مورد توجه بوده است، تسلط بر اوضاع به سرعت انجام شد و با تغییرات هدفمند نیازهای این بحران تامین شد. بسیاری از کارخانجات که لزوما در این صنعت فعال نبودند نیز خطوط تولید را به تولید مواد ضدعفونیکننده و بهداشتی، ماسک و وسایل حفاظتی تبدیل کردند و به خصوص در اوایل بروز بحران، برخی شرکتها با خالی بودن عرصه توانستند سودهای سرشاری را به دست آورند.
او گفت: به تدریج سایر شرکتها نیز با انطباق با شرایط همزمان با رشد و پیشرفت کلی در این رقابت به سود و پیشرفت رسیدند. برخی داروها نیز با پشتوانه علمی مانند ترکیبات استروئیدی و آنتیبیوتیکها، هیدروکسی کلروکین، ناپروکسن یا حتی فاموتیدین و محصولات عمومی مثل ویتامینها که در مدیریت بیماری کرونایی مطرح شدند و البته گرانقیمت نبودند نیز در کانون توجه و افزایش تقاضا قرار گرفتند و با توجه به توان خوب کشور تولید شده و در دسترس قرار گرفتند و به تبع آن افزایش فروش را برای تولیدکنندگان به بار آوردند.
وی بیان کرد: به نظر میرسد به طور کلی در شرایط کرونایی درآمدزایی شرکتهای دارویی و تجهیزات پزشکی در حوزه پیشگیری به مراتب بیشتر بوده و در بستری رقابتی، شرکتهای دارویی بیشتری با تولید اقلام بهداشتی نظیر ماسک، دستکش، مواد ضدعفونی و برخی مکملهای غذایی از جمله ویتامینها درآمدزایی کردند و در نهایت با رقابت مناسب قیمت محصولی مثل ماسک رو به کاهش نیز گذاشت و مصرفکنندگان نیز منتفع شدند.
وی گفت: یک گروه دیگر درآمدهای هنگفت ولی کماثر یا به تعبیری مخرب، ناشی از تقاضاهای غیرواقعی کالاها و خدمات بهداشتی و درمانی بوده است. در این بخش با گذشت حدود یک سال از بروز کووید ۱۹ آسیبهایی دیده میشود که از نظر ملی جبرانناپذیرند. بیماری کرونا به دلیل ذات ناشناخته و سرایت و مرگومیر بالایی که دارد بسیج همه امکانات را در پی داشت و بیمار و خانوادهاش نیز به هر اقدامی که جانی را نجات دهد، متمسک میشدند. تلاش همه مخلصان و خدمتگزاران این بحران نیز به همین منوال بود.
چرا تعداد کمی از شرکتها سود کردند
توکلی گفت: متاسفانه در مواردی که پیشنهادهای بهداشتی و درمانی متفاوتی گسترش مییافت حتی بازار زنجبیل و سیر هم جایگاههای ویژه و قیمتهای افزایشی را تجربه کردند. گاهی با تکیه بر دانش قدیمیان یا گاهی با تکیه بر بیانیه هلسینکی و گاهی با تکیه بر مقالات نهچندان قوی، برخی داروهای ضدایدز و ضدهپاتیت و داروهای بیوتک و سیستم ایمنی گرانقیمت که برای برخی شرکتها سودآور بودند تشویق و ترویج شدند و در مجموعه پیشنهادات پیشگیری و درمانی قرار گرفتند و متعاقبا درآمدهای نجومی نصیب معدودی از شرکتها شد که نهتنها موجب رونق صنعت داروسازی نشد بلکه در برخی موارد داروی بیماران نیازمند دیگر هدر رفت و ذخایر ملی آسیب دید.
وی تصریح کرد: در این عرصه کمبودهای کاذب و بازار سیاه برای مردم و ثروت ناصواب برای برخی دیگر رقم خورد. مایه مباهات است که صنعت داروسازی در ایران در سالهای اخیر بسیار توانمند شده و بسیاری از شرکتها با وجود وجود تحریمها پتانسیل نقشآفرینی و کمکرسانی به موقع را در کشور دارند اما سوالی که مطرح میشود این است که چرا فقط تعداد کمی از این شرکتها تاکنون به تولید و فروش و سود ناشی از داروهای پرسر و صدایی مثل فاویپیراویر و رمدسیویر موفق شدهاند؟ آیا با تعداد اندک تولیدکنندگان چنین داروهایی، پیشرفت کل صنعت داروسازی به عنوان یک سرمایه ملی به دست میآید؟ آیا دسترسی و انتفاع مردم به عنوان یک هدف آرمانی به داروهای با کیفیت بهتر و قیمتهای رقابتیتر و دسترسی آسانتر حاصل میشود؟
به گفته وی، برخی فعالان صنعت داروسازی معتقدند کرونا از جنبههایی باعث آسیبهایی نیز به این صنعت شده است چرا که اکثریت شرکتها در جرگه برترییافتگان نبودهاند و چنین سودهایی نبردند و با مزمن شدن شرایط رکود ناشی از کووید ۱۹ حتی فروش قبلی خود را نیز نتوانستند حفظ کنند.
توکلی اظهار کرد: با ایجاد تقاضاهای کاذب و شیفت تولیدات به سمت داروهایی که مدارک مثبتی در موثر بودنشان موجود نبود، بار مالی کلان در صنعت ایجاد شد. از سوی دیگر انتظارات بحق مردم برای بهبود بیمارشان به سمت راهحلها و درمانها و داروهای غیراثباتشده سوق داده شد که در صورت عدم موفقیت، خدشهدار شدن اعتماد عمومی به داروهای ساخت داخل را موجب میشود.
وی گفت: در این شرایط، عایدی جمعیت عمومی شرکتها و صنعت دارویی زیاد نبوده و به نوعی از دست رفتن فرصت برای صنعت رخ داده است و از آنجاکه حتی کرونا و تحریم هم میتوانند فرصتساز باشند و بالندگی صنعت را به بار آورند، در این میان نقش برخی سوگیریهای تصمیمسازان و زمانبندی تصمیمات نیز قابل تامل است.
به نظر میرسد با توجه به جایگاه قابل توجه ایران در تحقیقات پزشکی و درمانی، قرار گرفتن این کشور در لیست کشورهای سازنده داروهای سرنوشتساز نیز خالی از اهمیت نباشد، در این میان به رسمیت شناختن و حمایت از بخش خصوصی و شرکتهای دانشبنیان علاوه بر به دست آمدن چنین جایگاهی و البته توزیع این امکان در میان شرکتهای مختلف دارویی بر اساس میزان توانمندیها و ظرفیتها، قطعا ثروت ملی را افزایش خواهد داد و آن را به درستی توزیع خواهد کرد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد