زیان انباشه 470‌هزار میلیارد تومانی بانک‌ها

« جهان صنعت»- اقتصاد ایران در موجی از طوفان‌های کوچک و بزرگ گرفتار شده و این طوفان‌ها روی هم می‌توانند سونامی ناشناسی را ایجاد کنند که کل اقتصاد را از تعادل خارج و به سوی نابودی پیش خواهد برد. برای اینکه آشکار شود این طوفان‌ها و گرداب‌ها در کجا هستند، کافی است به زیان انباشته 14‌بانک کشور که 470‌هزار میلیارد تومان است توجه کنیم. یادمان باشد که دو ‌خودروساز بزرگ ایرانی نیز هزاران میلیارد تومان زیان انباشته دارند و توجه کنیم که نهاد دولت هزاران میلیارد تومان بدهی از طریق فروش اوراق ثبت کرده است.
محمود نجفی‌عرب، رییس اتاق تهران گوشه‌ای از کاستی‌های بنیادین اقتصاد ایران را در نشست دیروز هیات نمایندگان اتاق توضیح داده است که می‌خوانید.
نجفی‌عرب با بیان اینکه ظرفیت محدود تامین مالی در اقتصاد ایران به‌ خودی ‌خود، دستیابی به رشد اقتصادی بالاتر و رشد سرمایه‌گذاری را در بخش واقعی اقتصاد ملی با مشکل مواجه ساخته است، افزود: حوزه اصلی تامین مالی در اکثر کشورها عمدتا از طرق تسهیلات بانکی، بازار بورس، منابع خارجی، منابع داخلی بنگاه‌ها و منابع شخصی، پس‌انداز خصوصی برای بخش غیردولتی و هزینه عمرانی دولت‌ها بیمه و سایر راهکارها به دست ‌می‌آید در حالی که در ایران طبق اعلام رییس‌کل بانک مرکزی سهم اصلی تامین مالی در ایران سهم شبکه بانکی است و بعد از آن بازار سرمایه نقش اصلی را دارد.
او در ادامه دلایل انحراف در تامین مالی در نظام بانکی گفت: بانک‌ها برابر قانون برنامه هفتم، باید دارای نسبت کفایت سرمایه یعنی میزان سرمایه مطلوب برای پوشش ریسک‌های عملیاتی برابر عدد‌8 باشند، درحالی که این نسبت در کمیته بال 12 مقرر شده که متاسفانه در حاضر سیستم بانکداری ما به عدد منفی یک رسیده که برای ترمیم این وضعیت به 1100‌همت منابع نیاز است. متاسفانه بانک‌ها مالک دارایی‌های منجمد بسیاری هستند و حتی برای تامین منابع خود، از بانک مرکزی استقراض ‌می‌کنند که باعث ایجاد تورم ‌می‌شود درحالی که تامین مالی بانک‌ها باید غیرتورمی باشد. در نهایت اینکه در حال حاضر تعداد 14‌بانک دارای زیان انباشته هستند که برای جبران این زیان به 470‌همت منابع نیاز است.
رییس اتاق تهران در ادامه نقش بازار سرمایه در تامین مالی را معادل 7‌درصد عنوان کرد و ادامه داد: بازار سرمایه به‌عنوان یکی از موثرترین ابزار، جهت‌دهی پس‌اندازهای اقتصادی جامعه در بخش واقعی محسوب می‌شود این بازار به‌عنوان یکی از مناسب‌ترین بازارهای تامین‌کننده منابع مالی بنگاه‌ها به حساب آمده و همواره بخش قابل‌توجهی از طرح‌ها و پروژه‌ها از طریق این بازار در کشورهای مختلف تامین مالی می‌شود. این بازار خود متشکل از بازارهای مختلف از جمله بورس اوراق، بورس کالا، فرابورس و… است که هرکدام به نوبه خود می‌تواند بازاری برای جمع‌آوری وجوه به‌منظور تامین مالی طرح‌های خاص باشد. متاسفانه به‌علت عدم توسعه بازار سرمایه و محدود بودن ابزارهای این بازار، تاکنون بازار سرمایه، نقش قابل‌توجهی در تامین مالی ایفا‌ نکرده است.
نجفی‌عرب افزود: یکی از مهم‌ترین راه‌های تامین مالی خارجی کشور در سه دهه گذشته تامین مالی از بازارهای بین‌المللی بوده‌ است. این کار به روش‌هایی مانند استفاده از 51‌شعبه بانک‌های داخلی و خارج از کشور و استفاده از خدمات بانک‌ها و موسسات مالی بزرگ دنیا انجام می‌شد که تا قبل سال‌‌1386 برای تامین مالی واردات مورد استفاده قرار می‌گرفت. از بازارهای مالی و نهادهای مالی بین‌المللی برای تامین واردات و تامین مالی پروژه‌های سرمایه‌ای استفاده می‌شد. در مقاطعی از تسهیلات بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول برای خطوط واکسیناسیون مدارس روستایی و مسکن روستایی منتفع شدیم و به دفعات نیز از کانال تامین مالی بانک توسعه اسلامی بهره‌مند شدیم. انتشار اوراق قرضه بین‌المللی نیز یک روش دیگر بود که در سال‌های1381 و 1384 در دو مقطع اوراق قرضه یورویی برای تامین مالی واردات و حضور موثر در بازارهای مالی توسط یورو بانک منتشر شد. از اعتبار فروشندگان خارجی که در اختیار خریداران قرار ‌می‌گرفت هم به دفعات استفاده کردیم. درنهایت پرداخت‌های انتقالی دولت‌های خارجی هم مورد استفاده قرار ‌می‌گرفت. باوجود اینکه سهم تامین مالی خارجی در اقتصاد کشور در هیچ دوره‌ای بالاتر از 6 تا 7درصد نبوده اما در دهه اخیر به زیر یک درصد کاهش یافته است.
اقتصاد ایران به جای جراحی، نیازمند فیزیوتراپی است
پس از طرح این نظرات، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز به طرح دیدگاه‌های خود پرداخت و به برخی مسائل مطرح شده از سوی فعالان بخش‌خصوصی پاسخ داد.
احمد میدری با بیان این تعبیر که ما اسیر استعاره‌ها بوده و در این چارچوب به آن فکر می‌کنیم، گفت: یک استعاره غلط که طی سال‌های گذشته مدام مطرح شده، این است که اقتصاد ایران نیازمند جراحی است و این تصور ایجاد شده که باید کسی پیدا شود که این جراحی را انجام دهد در حالی‌ که نیازی به جراحی نیست و این اقتصاد، فیزیوتراپی می‌خواهد.
او در ادامه با اشاره به نظریه‌بازی‌ها که جان نش، ریاضیدان و برنده جایزه نوبل اقتصاد آن را توسعه داد، گفت: با نگاهی به این نظریه، چنانچه عرصه سیاستگذاری را عرصه تعامل ببینیم، در این صورت، بدون همکاری، تغییرات مورد ظر ممکن نیست. به بیان دیگر، در شرایطی که افراد کار خود را به پیش می‌رانند، نتیجه مطلوب حاصل نمی‌شود. اشتباه ما این است که اصرار داریم این بازی را تغییر دهیم.
او افزود: امروز با حجم عظیمی از مشکلات مواجه هستیم و راه‌حل تکراری دوای این مشکلات نیست. برای بهبود محیط کسب‌وکار لازم است روی یک‌سری از مسائل اجماع صورت گیرد تا حل آنها میسر شود.