12 - 04 - 2020
روحانی و مفهوم نقد
محمد هدایتی
دانشگاه در ایران جایی است برای اینکه سیاستمداران ژست نقدپذیری بگیرند و با شعارهایی دل دانشجویان به قول خودشان پرشور را گرم کنند. نهایتا با سوت و کفی جلسات تمام میشود. روحانی در دانشگاه تهران و به مناسبت آغاز رسمی سال تحصیلی جدید یک بار دیگر از فضای دانشگاه گفته است.
این بار کمی هم درباره مفهوم «نقد» صحبت کرد. نگاهی کمی اجمالی هم نشان میدهد تا چه حد دیدگاه رییس جمهور و دیگر اصحاب قدرت نسبت به نقد بسته و حتی عقیم است؛ دیدگاهی که نقد را به چیزی خنثی تقلیل میدهد، به چیزی که در نهایت به محافظهکارانی در میغلتد.
این بخشی از سخنان روحانی است در دانشگاه تهران «اگر کسی برادر مومنش را در فضای دونفری نقد کند، به وی زینت داده است اما اگر همین نقد را در فضای عمومی بیان کند نگران و ناراحتش کرده است. در زندگی اجتماعی هم همین است. در زمینه دولت و حکومت هم همین است». روحانی اگرچه گاه از فضای باز میگوید، از لزوم نقد، اما نقد مورد نظر او نقدی است که تعارف دارد، جدی نیست، کمی مایههای مشورت دارد و بس. او فراموش میکند که اساسا آنچه دولت و حکومت را از بقیه وجوه متمایز میکند، سویه عمومی بودن آن است. چیزی است متعلق به عرصه عمومی. دولت و حکومت با کلیت حیات ما گره خوردهاند، چگونه میتوانیم در بحث از آن صدا پایین برویم و در تمثیلی نادرست به رابطه دو نفر در اجتماع مانندش کنیم. البته فضای مجازی، فضایی که حداقل برای روحانی رایآور هم بوده، آشفتگیهایی دارد و آسیبهایی. اما در جامعهای باز و آزاد هیچ چیز نمیتواند مانع از نقد شود، هیچ چیز نمیتواند و نباید هراس از گفتن ایجاد کند و هیچ کس و هیچ چیز از نقد مبرا نیست.
این برداشت از نقد نسبتی با آزادیهای سیاسی و اجتماعی ندارد. از دل این برداشت، دانشگاهی پویا و جامعه مدنی زنده سر برنمیآورد. آنچه میماند شعار است و هیاهو و دیگر هیچ!
hedayati.mohammad@yahoo.com
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد