10 - 06 - 2024
رقابت 5 اصولگرا و یک اصلاحطلب
گروه سیاسی- مسعود پزشکیان، مصطفی پورمحمدی، سعید جلیلی، علیرضا زاکانی، امیرحسین قاضیزادههاشمی و محمدباقر قالیباف 6سیاستمردی هستند که احتمالا تا کمتر از 20روز آینده، یکی از آنان رییسجمهور مملکت در 4سال پیشرو خواهد بود. 6کاندیدای مورد تایید شورای نگهبان که قرار است در انتخاباتی که تنها 18روز دیگر برگزار خواهد شد، در رقابتی انتخاباتی، رو به میلیونها شهروند ایرانی بایستند و بخت و آینده سیاسیشان را به دست آرای شهروندان بسپارند تا هرکدام که با اقبال بیشتری از سوی رایدهندگان مواجه شد، قدم در مسیر انجام باقی تشریفات قانونی ازجمله تحلیف و تنفیذ حکم ریاستجمهوری بگذارد و درنهایت با حضور در کاخ ریاستجمهوری کارش را در قامت بالاترین مقام اجرایی و دومین مقام سیاسی مملکت آغاز کند.
آنچه اما در نیمروز گذشته رقم خورد، کمی غیرمنتظره بود. چه آنکه شورای نگهبان، کمتر از 24ساعت پس از تمدید مهلت 5روزه بررسی صلاحیت کاندیداهای انتخابات ریاستجمهوری چهاردهم، ناگهان از ارسال اسامی نهایی تاییدصلاحیتشدگان به وزارت کشور خبر داد و کمی بعد، سخنگوی شورای نگهبان، رسما از فهرست 6نفره کاندیداهای تاییدصلاحیتشده انتخابات ریاستجمهوری چهاردهم رونمایی کرد. آنان که با فرهنگ و فضای سیاسی در ایران آشنایی دارند، از همان نخستین ساعات صبح دیروز، نشانههای اعلام نتایج بررسی صلاحیت کاندیداها را دیده و حتی بعضا در شبکههای اجتماعی از این احتمال سخن گفتند که اگر هر آینه خبر نهایی منتشر شد، شگفتزده نخواهند شد. رسمی نانوشته در این چند انتخابات اخیر شکل گرفته و طی آن، به فاصله چندساعت پیش از اعلام فهرست نهایی تاییدصلاحیتشدگان، اخباری در خصوص انصراف چندین و چندنفر از داوطلبانی که پیشتر با حضور گسترده در محل نامنویسی، اعلام کاندیداتوری کرده بودند، روی خروجی خبرگزاریها میرود. اتفاقی که ازقضا در این انتخابات نیز از همان ساعات اولیه صبح دیروز تا نیمروز که بالاخره اسامی نهایی بهطور رسمی منتشر شد، رقم خورد و درنتیجه کاندیداهایی که ظاهرا از سرنوشتشان باخبر شده و دریافتند که جایی در میان تاییدصلاحیتشدگان ندارند، شخصا از کاندیداتوری کنارهگیری میکنند تا احتمالا مُهر ردصلاحیت بر شناسنامه سیاسیشان ثبت نشود.
انصراف پیش از ردصلاحیت
بدین ترتیب در حالی که در روزهای گذشته از میان 80نفری که با حضور در محل نامنویسی کاندیداهای انتخابات ریاستجمهوری، رسما اعلام کاندیداتوری کرده بودند، تنها داوود منظور و محمد رویانیان اعلام انصراف کرده بودند، دیروز و تنها ساعتی پیش از اتمام روند بررسی صلاحیت کاندیداها توسط 6فقیه و 6حقوقدان شورای نگهبان و انتشار فهرست نهایی تاییدصلاحیتشدگان، چهرههایی همچون حبیبالله دهمرده، سیدمحمدرضا میرتاجالدینی، زهره الهیان، علی نیکزادثمرین، محمدمهدی زاهدی و البته قدرتعلی حشمتیان با انتشار بیانیهها و پیامهایی از انصراف خود از ادامه حضور در انتخابات ریاستجمهوری چهاردهم خبر دادند. در این میان بهویژه انصراف حشمتیان از جهاتی جالبتر هم بود. چه آنکه او در شرایطی ساعتی پیش از نیمروز گذشته از ادامه حضور در صحنه انتخابات کنارهگیری کرد که تنها چندساعت پیش از آن، در خبری که صبح دیروز روی خروجی ایلنا رفت، با طرح این ادعا که «تماسهایی که از اقصی نقاط کشور» با او گرفته شده و «حضورش باعث شعف وخوشحالی عزیزان زاگرس و بهویژه قوم بزرگ کرد شده»، گفته بود: «اگر شخصا در مناظرهها باشم، حداقل 5میلیون رای برای نظام و انقلاب به نام «قدرتعلی حشمتیان» داشته باشم!»
با این همه اما او هم پیش از اعلام نتایج نهایی تاییدصلاحیتشدگان، شخصا از ادامه حضور در این رقابت انتخاباتی کنارهگیری کرد تا اتفاق عجیب دیگری بر عجایب انتخاباتی این روزها افزوده شود. آنچه بر شگفتی این رویه عجیب میافزاید، آن است که ظاهرا این خود شورای نگهبان است که پیش از اعلام رسمی نتایج بررسی صلاحیت کاندیداها، موضوع را به آنانی که موفق به عبور از سد نظارت استصوابی این نهاد نشدهاند، اطلاع میدهد تا درصورت تمایل، پیش از اعلام خبر رسمی، از کاندیداتوری کنارهگیری کنند؛ رویهای که البته مصداق تخلف و تخطی از قانون نیست اما کمی از جدیت رقابت سیاسی که در جریان است، میکاهد و باتوجه به آنکه شورای نگهبان بهعنوان نهاد ناظر بر برگزاری این انتخابات، باعث و بانی شکلگیری این رسم غریب است، نه به لحاظ حقوقی اما به لحاظ سیاسی، محل انتقاد یا دستکم پرسش است!
این پرسش کماکان بیپاسخ مانده اما باتوجه به آنکه دهها پرسش جدیتر نسبتبه نوع و نحوه عملکرد شورای نگهبان نیز در تمام این سالها مطرح شده و پاسخی نگرفته، همان بهتر که اساسا این پرسش اخیر را مطرح نکنیم. چه آنکه در تمام این سالها آنچه تحت عنوان «نظارت استصوابی» در مسیر بررسی صلاحیت کاندیداهای انتخابات اعمال میشود، موجب سردرگمی و بلاتکلیفی افکار عمومی و حتی کنشگران سیاسی و کاندیداهای انتخاباتی شده و کسی هم پاسخگو نیست. هرچند سازوکار و فرآیند بررسی صلاحیت کاندیداهای انتخاباتی توسط 6فقیه و 6حقوقدان شورای نگهبان اساسا آنقدر شفاف نیست که بتوان انتظار پاسخگویی داشت.
سیاهه ردصلاحیتشدگان
وقتی در یک نظام انتخاباتی، سازوکاری همچون سازوکار نظارتی کنونی یعنی همین نظارت استصوابی پیشبینی شده که توسط 6فقیه و 6حقوقدان شورای نگهبان اعمال میشود، کافی است بگوییم از 80نفری که در انتخابات اخیر اعلام کاندیداتوری کرده بودند، کدامیک موفق به عبور از این سد نظارتی شدهاند تا درعین حال به این پرسش که چه کسانی پشت سد مانده و ردصلاحیت شدند نیز پاسخ داده باشیم اما وقتی تعداد تاییدصلاحیتشدگان حتی یکدهم ردصلاحیتشدگان نیز نباشد و مهمتر از آن، وقتی در میان ردصلاحیتشدگان، برخی از مهمترین چهرههای سیاسی و مسوولان ارشد سالهای نهچندان دور مملکت دیده شوند، آنوقت دیگر نمیتوان به این سادگی از کنار این پرسش که چه کسانی ردصلاحیت شدند، عبور کرد. این در حالی است که اگر آن چند نفری را که در روزها و ساعتهای پیش از اعلام نتایج نهایی بررسی صلاحیت کاندیداها از ادامه حضور در این رقابت کنارهگیری کردند، از آن فهرست 80نفره اولیه کنار بگذاریم و بعد، آن 6نفری را که 6فقیه و 6حقوقدان شورای نگهبان، آنان را «رجلسیاسی» و حائز صلاحیت کاندیداتوری در انتخابات ریاستجمهوری میدانند، کنار دسته نخست قرار دهیم، با فهرستی بلند مواجه میشویم که در آن، اسامی بسیاری از روسایجمهور و مجلس سابق تا شماری از وزیران دولت مستقر و دولتهای پیش از آن و همچنین بسیاری از نمایندگان کنونی و پیشین مجلس در آن دیده میشود. چه آنکه هماکنون و پس از اعلام نتایج نهایی بررسی صلاحیت کاندیداهای انتخابات ریاستجمهوری روشن شده حتی محمود احمدینژاد، رییسجمهور 8ساله مملکت در دولتهای نهم و دهم، علی لاریجانی رییس مجالس هشتم، نهم و دهم و مشاور کنونی رهبری و همچنین اسحاق جهانگیری معاون اول ریاستجمهوری در دولتهای یازدهم و دوازدهم و وزیر دولتهای سازندگی و اصلاحات نیز موفق به عبور از سد نظارت استصوابی شورای نگهبان نشدهاند. چهرههایی که در انتخابات ریاستجمهوری پیشین، در مقاطعی تاییدصلاحیت و در مواردی نیز ردصلاحیت شدهاند. این در حالی است که مهرداد بذرپاش، سیدصولت مرتضوی و محمدمهدی اسماعیلی که هماکنون با مهر ردصلاحیت شورای نگهبان، از ادامه حضور در این رقابت انتخاباتی بازماندهاند، در حال حاضر، عضو کابینه دولت هستند و در قامت وزیران دولت مستقر فعالیت میکنند. همانطور که عباس آخوندی و سیدشمسالدین حسینی در حالی با حکم ردصلاحیت شورای نگهبان مواجه شدهاند که اولی در دولت حسن روحانی و دومی در دولت احمدینژاد، سابقه وزارت دارند. همزمان ردصلاحیت عبدالناصر همتی که رییسکل بانک مرکزی دولت دوم روحانی بود و در جریان همین انتخابات اخیر ریاستجمهوری نیز موفق به عبور از سد نظارت استصوابی شورای نگهبان شده بود، حالا پشت این سد بلند مانده و ردصلاحیت شده است.
سرنوشت تکراری لاریجانی!
در این میان اما بیتردید مهمترین چهرهای که ردصلاحیت شد، علی لاریجانی بود. سیاستمداری اصولگرا و کارکشته که رکورددار ریاست مجلس است و ردصلاحیتش در جریان انتخابات ریاستجمهوری 1400، حتی واکنش رهبری را نیز در پی داشت. زمانی که ایشان در یکی از نخستین سخنرانیهایشان پس از اعلام نتایج نهایی بررسی صلاحیت کاندیداهای آن انتخابات، نسبتبه عملکرد شورای نگهبان گلایه کرده و گفتند: «به بعضی از افرادی که صلاحیتشان احراز نشد، ظلم و جفا شد.»رهبری البته در آن سخنرانی به نام هیچیک از کاندیداها ازجمله علی لاریجانی اشاره نکردند اما آنچه درخصوص «گزارشهای غلط» و وارد کردن «نسبتهای خلافی که به خانواده برخی کاندیداها» مطرح کردند، بهطور غیرمستقیم به پرونده ردصلاحیت لاریجانی اشاره داشت. در آن مقطع اعلام شد علت ردصلاحیت لاریجانی، اقامت یکی از فرزندانش در خارج از کشور بوده است. رهبری گفتند: «به آنها (کاندیداها) یا خانوادههایشان -که خانوادههای محترم و عفیفی بودند- نسبتهای خلافواقع داده شد که بعدا ثابت شد آن گزارشها غلط و خلاف است.»
ایشان همچنین با اشاره به انتشار این موارد در بین مردم و در فضای مجازیِ رها و بدون قیدوبند، تاکید کردند: «حفظ آبرو جزو بالاترین حقوق انسانها است؛ بنابراین خواهش و مطالبه من از دستگاههای مسوول این است که مواردی را که گزارش خلافواقع راجع به فرزند یا خانواده کسی داده شده، جبران کنند.»
احتمالا همین موضعگیری رهبری بود که باعث شده علی لاریجانی در آستانه انتخابات پیشرو، بار دیگر راهی ساختمان وزارت کشور شود و با نامنویسی در انتخابات، رسما اعلام کاندیداتوری کند. جالبتر آنکه، او در توییتی که پیش از عزیمت بهسمت محل نامنویسی کاندیداها منتشر کرد، با انتشار یک نقشه، بهطور ضمنی خبر داد که پیش از تصمیمگیری نهایی برای حضور مجدد در عرصه انتخابات، به بیت رهبری رفته و کسب تکلیف کرده است. مجموعه این موارد بود که باعث شد او اینبار با اطمینانخاطری دوچندان وارد رقابت انتخاباتی شود. تا جایی که دیروز، ساعتی پیش از آنکه نتایج نهایی بررسی صلاحیت کاندیداهای انتخابات ریاستجمهوری اعلام شود، یک پایگاه خبری- تحلیلی نزدیک به لاریجانی، در گزارشی از «ترکیب اولیه ستاد انتخاباتی علی لاریجانی» خبر داد و نوشت: «ابراهیم متقی ریاست ستاد علی لاریجانی را برعهده دارد.»
پایگاه خبری-تحلیلی خبرآنلاین که در گزارش خود، تاکید کرد این اخبار را بنابر یافتهها و شنیدههای خبرنگارانش تهیه کرده، همچنین از چهرههایی همچون محمدجواد کولیوند نماینده چند دوره مجلس و قائممقام وزارت کشور در دولت دوم روحانی و همچنین حسین افشین، اکبر غمخوار و البته محمدجواد آذریجهرمی، وزیر ارتباطات دولت دوم روحانی بهعنوان برخی دیگر از اعضای اصلی ستاد انتخاباتی علی لاریجانی نام برد. هرچند ساعتی پس از انتشار این خبر روشن شد، علی لاریجانی که ازقضا در نیمه نخست دهه80 خورشیدی، تجربه تاییدصلاحیت در انتخابات ریاستجمهوری نهم را نیز در کارنامه دارد، حالا انگار عملا وارد عصر دیگری از حیات سیاسی خود شده است؛ دورانی که از قضا لاریجانی در همان نامه 30صفحهای خود به شورای نگهبان که پس از ردصلاحیت در جریان انتخابات ریاستجمهوری پیشین منتشر کرد، تلویحا از آن صحبت کرده و مشخصا از رویهای تحت عنوان «خالصسازی» انتقاد کرده بود و حال به نظر میرسد، این بخش اخیر حیات سیاسی این سیاستمدار محافظهکار، تنها ظرف همین 3، 4سال گذشته، دوبار تکرار شده؛ ماجرایی که بهنحوی کمیک یادآور آن جمله معروف کارل مارکس، فیلسوف برجسته آلمانی است!
مناظره 5 اصولگرا و یک اصلاحطلب
به هر تفسیر اما ساعتی از نیمروز 20خردادماه گذشته بود که وزارت کشور با استناد به فهرست نهایی کاندیداهایی که موفق به عبور از سد نظارت استصوابی شورای نگهبان شده بودند، بهترتیب حروف الفبا از «مسعود پزشکیان»، «مصطفی پورمحمدی»، «سعید جلیلی»، «علیرضا زاکانی»، «امیرحسین قاضیزادههاشمی» و «محمدباقر قالیباف» به این عنوان نام برد تا مشخص شود رقابت نهایی در انتخابات ریاستجمهوری چهاردهم، رقابتی است ششضلعی که 5ضلع آن در اختیار اصولگرایان است و ضلع ششم، به یک چهره اصلاحطلب رسیده است. همچنین در شرایطی که در روزهای گذشته اخباری درخصوص عدمبرگزاری مناظرههای انتخاباتی در جریان انتخابات پیشرو مخابره شده بود، روز گذشته رییس سازمان صداوسیما در توضیحاتی در این رابطه این گمانهزنیها را رد کرد.پیمان جبلی در یک نشست خبری با اشاره به برخی جزئیات برنامه مناظرههای انتخاباتی، گفت: «برگزاری مناظرهها مهمترین برنامهای است که در دوره انتخابات روی آنتن میرود. در این دوره ۵مناظره در نظر گرفتیم که پیشبینی ما برای هر مناظره 5/3 تا ۴ساعت است. از ظرفیت کارشناسان و مدیران ارشد متنوع در طراحی سوالات استفاده کردیم و نامزدهای محترم در مدت زمان معینی پاسخهای خودشان را ارائه خواهند داد.»
او گفت: «اعضای کمیته نظارت بر انتخابات در کنار برگزارکنندگان این برنامه خواهند بود و مناظرهها بعد از مغرب شروع خواهد شد. پیشبینی ما برای این برنامه در هر قسمت حداقل سهساعتونیم است که البته این زمان بر اساس تعداد نامزدهای مورد تایید شورای نگهبان خواهد بود و بلافاصله پس از تعیین نامزدها مراسم قرعهکشی برگزار خواهد شد.»
رییس سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی خاطرنشان کرد: «محورهای اصلی مناظره برای آمادگی بیشتر از قبل در اختیار ستادهای نامزدها قرار خواهد گرفت. بعد از هر برنامه مناظره برنامهای هم برای تحلیل مناظره در نظر گرفته شده است. مجری برنامه مناظرهها در حال بررسی بوده و آنچه در رسانهها مطرح شده فقط گمانهزنی است.»
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد