10 - 10 - 2024
رد ادعای بتن‌ریزی در شهر جهانی بیشاپور
افشین ابراهیمی: طرح در نیمه راه قضاوت شده است
نادر نینوایی- در حالی که مسیر دسترسی شهر جهانی بیشاپور کازرون استان فارس در حال اجرا بود و امیدهایی برای بهبود وضعیت این شهر باستانی و تسهیل شرایط بازدید شکل گرفته بود، به ناگاه خبر و تصاویری از نحوه ساخت این مسیر با استفاده از بتن، نگرانی‌ها و سوالاتی را برای دوستداران میراث فرهنگی ایران ایجاد کرد.
در ادامه و در طول چند روز و با سرعت بسیار بالا، انتقادات از طرح بالا گرفت و این موضوع تبدیل به سرتیتر خبرهای برخی رسانه‌های داخلی و خارجی شد.
برای بررسی بیشتر اقدامات صورت‌گرفته در شهر جهانی بیشاپور به سراغ «افشین ابراهیمی» مرمتگر آثار تاریخی و مجری این طرح رفتیم. ابراهیمی 25سال است که در حوزه میراث فرهنگی فعال بوده و عضو پژوهشگاه میراث فرهنگی است. وی تاکنون در 10پایگاه میراث فرهنگی سابقه اجرای موفق طرح‌های مرمتی را داشته است.
ابراهیمی به «جهان‌صنعت» گفت که با نهایت وسواس و دقت پروژه ایجاد مسیر دسترسی در بیشاپور را جلو برده و طرح اجاره شده با تایید کمیته فنی بوده و تمام ملاحظات مرمتی در آن دیده شده و نظر باستان‌شناسان هم درخصوص آن طرف توجه قرار گرفته است.
این مرمتگر معتقد است که طرح اجراشده با انصاف قضاوت نشده و انتقادکنندگان از جزئیات اجرای طرح آگاهی نداشته‌اند.
مشروح گفت‌وگوی روزنامه «جهان‌صنعت» با این مرمتگر درخصوص اقدامات انجام‌شده در شهر جهانی بیشاپور کازرون در پی می‌آید.
در روزهای گذشته انتقادات تند و تیزی در برخی رسانه‌ها درخصوص اقدامات انجام‌شده در شهر باستانی بیشاپور مطرح و منتشر شد. برخی گزارش‌های رسانه‌ای درخصوص آنچه که «بتن‌ریزی» در مسیر دسترسی شهر جهانی بیشاپور کازرون است هشدار دادند و حتی یکی از فعالان میراث فرهنگی این اقدام را «ناجوانمردانه» دانست. با توجه به اینکه شما به عنوان مرمتگری شناخته‌شده در این پروژه فعال بوده‌اید، در مورد نحوه انجام این پروژه و شرایط و اقدامات انجام‌گرفته توضیح دهید. برای شروع بگویید آیا مسیر سیمانی ایجادشده در بیشاپور قابل جدا‌سازی است؟
باید خدمت‌تان عرض کنم برای آنکه امور پایگاه‌های تهران درخصوص قابل جا‌به‌جا بودن و صحیح بودن شیوه مرمت مطمئن شوند، فیلم گرفتیم و بخشی از زیرساخت ایجادشده را با مساحت حدود یک‌مترونیم در چنددقیقه برداشتیم. متاسفانه در برخی رسانه‌ها اینطور گفته شده که این بتن بوده اما این‌گونه نیست، بلکه مسیر ایجادشده با ملات ماسه- سیمان ایجاد شده که ترکیب متفاوتی با بتن دارد و میزان ماسه آن از سیمان بیشتر است و جنس لطیف‌تری دارد. توجه داشته باشید که کف محوطه که گچی بوده در طول سالیان طولانی به سبب رفت‌وآمد و عوامل محیطی از بین رفته است. درواقع برای آنکه آنچه باقی مانده را نجات دهیم و اندک شواهدی که باقی مانده، را حفظ کنیم این مسیر را ایجاد کردیم.
در نظر داشته باشید یکی از دلایل اصلی‌ای که کف محوطه در سال‌های قبل آسیب دیده این بوده که بازدیدکنندگان در هنگام بازدید با کف در تماس بوده‌اند و در نتیجه فرسایش ایجاد شده است؛ ایجاد مسیر دسترسی هم یک دلیلش جلوگیری از ادامه این روند فرسایشی بوده است. درواقع این مسیر در طول سالیان عایق نداشته است و از دم در بازدیدکنندگان وارد شده و از روی آثار عبور و مرور می‌کردند و مطمئنا ایجاد مسیر دسترسی می‌تواند به کاهش مخاطرات و آسیب‌ها کمک کند.
آیا پیش از ایجاد این مسیر مطالعات و بررسی‌های علمی و مرمتی صورت گرفته و تمام جوانب و آسیب‌های احتمالی در صورت اجرای پروژه، سنجیده و ارزیابی شده است؟
بله. مطالعات فنی انجام شده و پیش از انجام هم طرح در کمیته فنی بررسی شده است و این‌گونه نبوده که اجرای طرح فقط با نظر یک شخص و بدون در نظر گرفتن ملاحظات انجام شود. باوجود اینکه در خیلی از جاها کف (تاریخی) وجود ندارد و لایه‌ها به خاک رسیده است، اما احترام گذاشتیم و ملات اصلی که سیمانی است را زیرش سه‌لایه قرار دادیم که شامل پلی‌اتیلن، ژیوگرید و نایلون است. به سبب وجود همین لایه‌های زیرین، جابه‌جاییِ زیرساخت ایجادشده بسیار راحت است و درست مثل یک فرش می‌توان آن را برداشت و لایه اضافه‌شده کاملا برگشت‌پذیر است.
افزون بر اهمیت آسیب ندیدن آثار تاریخی که در محوطه وجود دارد، حفظ منظر تاریخی اثر نیز دارای اهمیت است. به هر روی باید اذعان کنیم که ساختار سیمانی چندان با اثر تاریخی همخوانی ندارد، اینطور نیست؟
توجه داشته باشید که روی لایه ایجادشده در نهایت چوب‌پلاست قرار می‌گیرد و اینطور نیست که به همین شکل باقی بماند. چوب نیز همواره در تعامل با آثار تاریخی است. آنچه در این مرحله دیده می‌شود، انتهای کار نیست و متاسفانه آنچه به لحاظ مرمتی انجام‌شده در نیمه‌راه قضاوت شده است، این در حالی است که هیچ‌وقت نباید یک پروژه مرمتی و عمرانی را در نیمه‌راه قضاوت کرد.
برای آنکه روشن شود در آینده قرار است چه اقداماتی انجام بگیرد، باید بگویم که روی لایه ایجادشده چوب‌پلاست قرار می‌گیرد که برخلاف چوب در برابر پوسیدگی مقاوم است و توان بالایی در برابر بارندگی‌هایی دارد که در این اقلیم شاهد آن هستیم و البته در برابر موریانه نیز مصون است. چوب‌پلاست از چوب سازگارتر است و عمر آن برای 15سال از سوی کارخانه تضمین می‌شود و ساختار آن هم مثل چوب نیست که هر سال روغن‌زنی و رسیدگی نیاز داشته باشد یا پوسیده و موریانه‌زده شود. در نهایت هم چهره نهایی پس از تکمیل پروژه این چهره سیمانی نخواهد بود که امروز می‌بینیم و با نصب چوب‌پلاست، کاملا این چهره تغییر می‌کند.
درخصوص اتفاقات روی داده و موج نقدهایی که در مورد اقدام مرمتی شما ایجاد شد، شاید صحبت‌های یکی از باستان‌شناسان هم بی‌تاثیر نبود؛ اینطور نیست؟
توجه داشته باشید دوستی که این انتقادات را مطرح کرد باستان‌شناس است و از روی اخباری که رسانه‌ها به او داده‌اند، قضاوت کرده است. به وی گفته شده که عمق این زیرساخت 20سانتیمتر بوده و طول آن یک‌کیلومتر است که هیچ‌کدام صحیح نیست. ضخامت لایه ایجادشده صرفا بین دو تا پنج سانتیمتر است و ادعاهایی که مطرح شده صحیح نیست و اگر فیلم‌هایی که منتشر شده را ببینید، نکته‌ای که درخصوص ضخامت کار می‌گویم، مشخص است.
از سوی دیگر در صحبت‌های رسانه‌ای مطرح‌شده هم واژه بتن اشتباه بوده و هم درخصوص طول پروژه اغراق شده است.
در دنیا برای مرمت و ساماندهی مسیر دسترسی آثار تاریخی این‌چنینی بر چه اساسی عمل می‌شود و آیا می‌توان وضعیت بیشاپور را با آثار مشابه در کشورهای دیگر قیاس کرد؟ استانداردهای مرمتی چه می‌گویند؟
در دنیا به شیوه‌های مختلفی عمل می‌شود و در بعضی سایت‌ها شاید حتی سیمان هم کار شده باشد، اما مبنای ما برای مرمت و ساماندهی لزوما رجوع به مابقی دنیا نیست و این براساس خود اثر است که باید تصمیم‌گیری شود. توجه داشته باشید که شرایط اقلیمی هر منطقه‌ای متفاوت است و بر همین مبنا نوع کار هم متفاوت خواهد بود و هر جای دنیا طبیعتا به لحاظ اقلیم و شرایط، متفاوت با کازرون و سایر نمونه‌های دیگر است.
در نظر داشته باشید که هیچ کارشناسی هم ادعا نمی‌کند مداخله مرمتی صددرصد بهینه است و به هر روی هر مداخله‌ای درصدهایی از خطا را دارد. با وجود این سعی ما بر این بوده که صددرصد احترام را به این اثر بگذاریم اما متاسفانه این پروژه در میانه راه قضاوت شده در حالی که هنوز کار به اتمام نرسیده است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد