راز فرار شرکت‌های بزرگ از شفافیت

«جهان‌صنعت»- بنیامین نجفی- با وجود آنکه در سال‌های گذشته بخشی از شرکت‌های کوچک و بزرگ فرآیند پذیره‌نویسی خود را در بازار سرمایه تکمیل کرده‌اند و در این بازار حضور فعالی دارند، اما همچنان بخشی از شرکت‌ها که عمدتا شرکت‌های دولتی و شبه‌دولتی هستند، حاضر به حضور در بورس نشده‌اند و اطلاعات و داده‌های مالی خود را در معرض عموم قرار نداده‌اند. ضمن آنکه طبق قوانین تمام اطلاعات شرکت‌های بورسی باید از طریق افشای اطلاعات به اطلاع سهامداران در سامانه کدال برسد، اما هر‌از‌چند‌گاهی خبرهایی مبنی بر تخلفات برخی شرکت‌ها در این خصوص منتشر می‌شود. شرکت‌هایی هم که در بورس هستند بعضا به صورت شفاف عمل نکرده‌اند. در این خصوص می‌توان در زمینه‌های مختلف اقتصادی شرکت‌های بزرگی را پیدا کرد که هنوز هیچ قدمی در راستای بورسی‌شدن‌شان برداشته نشده یا اگر برداشته‌اند هنوز به طور کامل شفاف نشده‌اند. به طور کلی بورس‌های اوراق بهادار دنیا به عنوان تامین‌کننده مالی ارزان‌تر، نقش موثری برای شرکت‌های فعال حاضر در این بازار دارند. در ایران هم این امکان طی سال‌های اخیر برای شرکت‌ها فراهم شده است؛ اتفاقی که توانسته زمینه را برای شفافیت بیشتر برای فعالیت شرکت‌ها فراهم کند، اما هنوز تعداد زیادی از شرکت‌ها وارد فرآیند تامین مالی از طریق بازار سرمایه نشده‌اند و این به معنی عدم‌شفافیت در فرآیند کاری این نوع شرکت‌هاست. «جهان‌صنعت» در گفت‌و‌گو با یک کارشناس بازار سرمایه به دلایل عدم ورود برخی از شرکت‌های بزرگ به بازار سرمایه پرداخته است.
عوامل بازدارنده ورود به بورس
نیلوفر سادات‌اقوامی کارشناس بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» در این باره می‌گوید: عموما شرکت‌ها به دلایلی وارد بازار سرمایه می‌شوند که به چند مورد آن می‌توان اشاره کرد؛ اول به دلیل کمک به تامین مالی از طریق ایجاد اعتبار و سهولت در اخذ وام از بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری، دوم انتشار اوراق مشارکت و افزایش سرمایه، به دلیل تخفیف‌های مالیاتی که برای شرکت‌های بورسی ۱۰ درصد و شرکت‌های بورسی با سهام شناور بالای ۲۰ درصد و همچنین برای شرکت‌های فرابورسی ۵ درصد که با سهام شناور بالای ۲۰درصد،۱۰ درصد می‌شود، سوم شفاف‌سازی در انتشار صورت‌های مالی که شرکت‌ها موظفند در بازه‌های زمانی مشخص منتشر کنند و عدم انتشار و افشای اطلاعات منجر به ایجاد عواقب نامناسب برای شرکت می‌شود، چهارم می‌توان به برندینگ شرکت اشاره کرد، وقتی شرکتی در بورس پذیرفته می‌شود به طور کلی توسط جامعه بورسی اسم و فعالیت شرکت شناخته می‌شود و با معاملات سهام آن به مرور زمان در اذهان اسم شرکت و شاخه فعالیت آن ثبت می‌شود.
او ادامه داد: این عوامل به جذابیت برای ورود شرکت‌ها به بازار سرمایه کمک می‌کنند، اما عواملی که باعث می‌شوند بسیاری از شرکت‌های بزرگ وارد بازار سرمایه نشوند شامل مواردی از جمله عدم حمایت و شفافیت توسط سران کشور از صنایع، بوروکراسی و قوانین سخت پذیرش شرکت‌ها در بورس، خروج نقدینگی مستمر از بازار و عدم اعتماد جامعه به بازار سرمایه در کنار پذیرش شرکت‌های جدید به بازار سرمایه است که مدیران شرکت‌های بزرگ وضعیت خوبی را برای آینده سهام شرکت خود در بازار سرمایه متصور نمی‌شوند. عدم حمایت‌های دولتی و رسانه‌ای از بازار سرمایه و ایجاد اعتماد برای ورود عموم به بازار که منجر به جذابیت برای ورود شرکت‌ها به بازار سرمایه می‌شود. از عوامل دیگر عدم ورود شرکت‌های بزرگ به بازار سرمایه هستند. سادات اقوامی تصریح کرد: همان‌طور که اشاره شد شرکت‌ها در دوره‌های منظم و مشخص، باید اطلاعات و صورت‌های مالی خود را در اختیار عموم قرار دهند که می‌تواند برای بسیاری از شرکت‌ها ناخوشایند باشد. شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس قابلیت این را دارند که به صورت روزانه ارزش واقعی شرکت از طریق وضعیت شرکت و صنعت، اوضاع مالی، افزایش یا کاهش فروش و سود، طرح‌های توسعه و… محاسبه شود که شاید برای مدیران شرکت‌ها در بعضی از بازه‌های زمانی این مهم موردپسند نباشد.
این کارشناس بورس عنوان کرد: با توجه به اینکه شرکت‌ها با ورود به بازار سرمایه نام و نشان معتبر پیدا می‌کنند و شناخته می‌شوند با عواملی که باعث توقف، تعلیق، بسته شدن یا ورود به بازار‌های پایین‌تر همچون پایه می‌شوند منجر به ایجاد شرایط مساعدی برای آنها می‌شود.
به علاوه باید بدانیم بسیاری از اطلاعات برای ارائه و افشا، اختیاری و بسیاری هم اجباری است که شرکت‌ها در ارائه اطلاعات اختیاری توانایی عدم افشا یا بالعکس بزرگنمایی اطلاعات را دارند، به طوری که در بورس اوراق بهادار تهران دارایی‌ها، اهرم مالی و سودآوری بر سطح افشای اطلاعات تاثیرپذیر هستند. برای مثال شرکتی که سودآور است، تمایل بیشتری به نشان دادن توانایی‌های مدیریتی خود دارد و بالعکس شرکتی که کاهش سود را ثبت می‌کند، سعی بر عدم بزرگنمایی این مهم دارد یا در اهرم مالی شرکتی که بدهی بالایی دارد سعی بر راضی نگهداشتن سهامداران خود با ارائه اطلاعات جذاب و آینده روشن شرکت دارد. در قسمت دارایی نیز شرکتی که نقدینگی و دارایی بالاتری نسبت به بدهی خود دارد، جذابیت خود را برای سهامداران نمایان‌تر جلوه می‌دهد و در نتیجه متغیر‌های خوب و بد در ارائه اطلاعات اختیاری شرکت‌ها تاثیرپذیر خواهند بود.