14 - 11 - 2019
دست به دامان باد
گروه جامعه- افزایش شاخصهای آلایندگی تهران و شهرستانهای اطراف آن برای چندمین روز متوالی شرایط ناسالمی را برای شهروندان ایجاد کرده است تا جایی که مصوبات نخستین کمیته اضطرار آلودگی هوا در این هفته مبنی بر ممنوعیت تردد شبانه کامیونهای دودزا، افزایش دو برابری نرخ ورود به محدوده طرح کاهش آلودگی هوا و تسهیلات در راستای استفاده شهروندان از وسایل حملونقل عمومی نیز نهتنها پاسخگو نبوده که با افزایش شاخصهای آلایندگی بهویژه در شهرستانهای پیشوا، ورامین و قرچک و عبور شاخصها از مرز ۱۷۰ مدارس پیشدبستانی و ابتدایی تعطیل شدند. اما با همه تدابیر انجام شده همچنان تابلوی اطلاعرسانی آلایندگی هوای تهران و شهرستانها در حال افزایش است.
در بسیاری از کشورهای جهان اقداماتی برای کاهش آثار آلودگی هوا بر محیطزیست انجام شده است. در حالی که دانشمندان آثار زیانبار آلودگی هوا را بر گیاهان، جانوران و زندگی انسانها مطالعه میکنند قانونگذاران، قوانینی را برای کنترل کاهش آلایندهها تصویب کرده و آموزگاران در مدارس و استادان در دانشگاهها آثار آلودگی هوا را برای نسل جوان تشریح میکنند. نخستین گام برای حل مشکل آلودگی هوا ارزیابی است. محققان آلودگی هوا را بررسی میکنند و استانداردهایی را برای اندازهگیری نوع و مقدار آلایندههای خطرناک تعیین میکنند بعد از آن باید حد مجاز آلایندههای هوا مشخص شود. بسیاری از کشورها برای میزان انتشار آلایندههای خودروها و صنایع، محدودیتهایی را اعمال کردهاند. این کار از طریق سازمانهای هماهنگکننده که وظیفه نظارت بر محیطزیست و هوا را به عهده دارند انجام میشود. در سازمان ملل متحد برنامه مدیریت جو طرحهای زیستمحیطی را در سراسر جهان اجرا میکند.
مگر باد به دادمان برسد
پیروز حناچی، شهردار تهران در حاشیه جلسه روز گذشته هیات دولت با اشاره به اینکه برای کاهش آلودگی راهی جز وزش باد، بارش باران و کاهش تردد خودروها نداریم، اعلام کرد ۸۰ درصد آلودگی تهران مربوط به سوختهای فسیلی است. در شرایط «اینورژن» که جریان باد به حداقل رسیده و بارندگی نداریم، هیچ راهی جز کاهش تردد خودروها و محدودسازی آلایندهها نداریم. بنابراین تصمیم گرفتیم هزینه حملونقل عمومی را تا ۵۰ درصد کاهش داده و هزینه ورود به طرح ترافیک را افزایش دهیم. برای تردد خودروهای سنگین نیز محدودیت ایجاد کردیم. همشهریان هم باید از خودروهای شخصی تکسرنشین کمتر استفاده کنند.
این اظهارنظر شهردار تهران در شرایطی که هر سال با بحران جدی در حوزه آلودگی هوا مواجه میشویم عجیب به نظر میرسد. مگر ممکن است هر آنچه در شهر میگذرد را به تماشا بنشینیم و منتظر امدادهای آسمانی باشیم. سالهای گذشته بارها سلامت شهرنشینان قربانی نبود برنامهریزی مناسب شده و حالا شهردار در یک کلام اعلام میکند باد و باران باید شرایط آلودگی هوای پایتخت را تغییر دهد. آنچه امروز پایتخت به طور جدی تشنه و نیازمند آن است، باد و باران نیست. امروز نه تنها پایتخت بلکه همه شهرهای آلوده کشور نیازمند برنامهریزی یکپارچه شهری هستند؛ موضوعی که به نظر میرسد محلی از اعراب ندارد و به فراموشی سپرده شده است.
۲/۶ میلیارد دلار خسارت ناشی از آلودگی هوا
آلودگی هوا در هفت شهر بزرگ ایران سالانه جان ۲۹ هزار و ۵۰۰ نفر را میگیرد. همچنین در هر سال بیش از ۱۵۰ هزار ایرانی به سبب این آلودگی در مراکز درمانی کشور بستری میشوند. بر اساس گزارش اخیر بانک جهانی درباره پیامدهای اقتصادی آلودگی هوا خسارتی سالانه معادل ۶/۲ میلیارد دلار به شهروندان تهرانی به دلیل آلودگی هوا وارد میشود. با احتساب جمعیت ۷/۸ میلیونی تهران، سهم هر نفر در زیان متاثر از آلودگی هوا، برابر ۳۰۰ دلار در سال است.
شینا انصاری، مدیرکل محیطزیست و توسعه پایدار با اعلام وضعیت ناسالم کیفیت هوا از ١۵ آبان تاکنون برای گروههای حساس در شهر تهران گفت: وارونگی دما پدیدهای است که تحتتاثیر کاهش دما در فصل سرد به شکل تشکیل لایه هوای سرد، اجازه صعود هوای گرم و آلوده شهر به بالا را نمیدهد، به همین دلیل تولید آلایندهها از منابع ثابت و متحرک، با توجه به بارگذاری جمعیت، صنعت و خدمات بیش از ظرفیت اکولوژیک در شهر تهران، به انباشت آنها در سطح زمین میانجامد.
راهکارهای آنی
در چنین شرایطی راهکارهای موقت و کوتاهمدت برای کاهش انتشار آلایندهها و حفاظت از سلامت مردم به خصوص گروههای حساس جامعه همچون کودکان و سالمندان از جمله تعطیلی مدارس، محدودیت در تردد خودروها یا توقف فعالیت برخی واحدهای صنعتی اجرا میشود. تعطیلی مدارس برای قرار نگرفتن کودکان به عنوان یکی از گروههای حساس در معرض هوای آلوده است. در واقع وقتی شاخص کیفیت هوا به وضعیت ناسالم برای گروههای حساس میرسد و شرایط پایدار به دلیل سرما و وارونگی دما حاکم میشود، تردد خودروها و موتورسیکلتها، فعالیت صنایع آلاینده یا حتی سوزاندن پسماند منجر به انباشت بیشتر آلودگی هوا در فضای بسته شهر میشود.
از مسائل مهم و قابل توجه آن است که بیشترین عامل آلودگی هوای شهر تهران منابع متحرک هستند. این منابع بین ۷۰ تا ۸۰ درصد آلایندهها را در هوا منتشر میکنند. در این شرایط تردد خودروهای تکسرنشین میتواند به تشدید آلودگی منجر شود و حضور مردم به خصوص سالمندان، کودکان، زنان باردار و افراد دارای بیماریهای قلبی و تنفسی در فضای آزاد باید محدود شود تا مواجهه طولانیمدت با آلاینده ذرات معلق به ویژه ذرات کوچکتر از دو و نیم میکرون به حداقل برسد.
جای خالی مدیریت یکپارچه شهری
زهرا نژادبهرام* – جای خالی مدیریت هماهنگ و یکپارچه شهری هر سال بحران آلودگی هوای پایتخت را درگیر این چالش تکراری میکند. این آلودگی نه حاصل عوامل متعددی است. نوع سوخت مصرفی، حجم و میزان ورود خودرو به شهر و البته مهمتر از همه نبود مدیریت یکپارچه بر همه این مسائل منجر به تکرار این بحران میشود.
همواره تاکید برنامهریزان شهری بر آن است که مدیریت یکپارچه شهری بهترین راهکار برای تغییر چنین شرایطی است. این مفهوم اما همواره مورد بیتوجهی قرار گرفته است. متاسفانه هر ساله از اوایل آبان تا اواخر آذر بحران آلودگی هوا گریبان تهران را میگیرد. این موضوع خود بیانگر آن است که تا امروز هیچ راهکاری برای بهبود آلودگی هوای پایتخت ثمربخش نبوده است. از همینرو است که روشن میشود بهبود آلودگی هوای تهران وابستگی جدی با همه شهرهای اقماری خود دارد.متاسفانه برخی تصور میکنند همه گرههای پایتخت به دست شهردار باز میشود در طول ادوار مختلف اما شاهد آن بودیم که چنین موضوعی ممکن نیست. مخصوصا درباره مشکل پیچیده آلودگی هوا نمیتوان باور کرد همه مسائل به دست شهردار حل خواهد شد. تجربه نشان داده است که شهرداریها با توجه به میزان اختیارات خود برنامههایی را تدوین و اجرا میکنند. آنچه ثمربخشی را به تاخیر میاندازد اضلاع دیگر مدیریت شهری است.
میزان اختیارات شهرداریها روشن است، از همینرو نمیتوان انتظار داشت عوامل بیرونی خارج از حیطه اختیارات شهرداری نیز به فراموشی سپرده شود و ناگهان تغییر کند. انتظار میرود در سریعترین زمان ممکن برنامهریزیهای یکپارچه شهری با کمک دیگر نهادهای مسوول در مدیریت یکپارچه شهری اجرا شود. به همان میزان که این مفهوم را به فراموشی بسپاریم هزینههایی که پایتخت به دلیل جای خالی آن میپردازد افزایش پیدا میکند.
* عضو کمیسیون عمران شورای شهر تهران
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد