20 - 07 - 2024
جنگ در لایههای پنهان
عرفان ناظریه- در نبرد میان طرفهای متخاصم، عرصههای اطلاعاتی- شناختی و ضداطلاعاتی- حفاظتی از اهمیت قابلتوجهی برخوردار است. در واقع به همان میزان که جمعآوری و تحلیل اطلاعات و به تبع آن شناخت از میدان (تاکتیکی) و اهداف و نیات حریف (راهبردی) حائزاهمیت است، شناخت امنیتی از اوضاع خود، به منظور جلوگیری از برتری حریف و آسیب دیدن نیروهای خودی نیز مسالهای بسیار مهم است. این قاعده از نبرد میان حزبالله و اسرائیل در جنوب لبنان نیز مستثنا نبوده و به همین جهت هرکدام از طرفین سعی دارند با اقدامات مربوطه، منافع و امتیازات لازم را کسب کنند.
در همین راستا حزبالله سالیان سال است که سعی میکند به وسیله سیاست ضداطلاعاتی پدافندی خود که مشخصههای آن، اقداماتی همچون ایجاد کنترل و دسترسی محدود به دستگاههای الکترونیکی، ابزارهای فناورانه و پلتفرمهای مجازی است و همچنین با راهبرد تهاجمی ضداطلاعاتی که تحت عنوان «نابینا کردن اسرائیل» نزد رهبران حزبالله از آن یاد میشود، در برابر فعالیتهای اطلاعاتی و نظارتی اسرائیل، سپر حفاظتی ایجاد کرده و با فعالیتهای پهپادی در جهت کسب اطلاعات لازم (Imagery Intelligence)، به شناختی مناسب از حریف رسیده و بتواند از آنها در جهت انجام اقدامات تاکتیکی و راهبردی علیه اسرائیل در زمان حال و آینده مبادرت بورزد.
در نهایت هم موضوعی که فهم چرایی و علل وقوع آن حائزاهمیت و مهم به نظر میرسد، بررسی چرایی تعدد ترور فرماندهان کلیدی حزبالله با وجود اتخاذ چنین تدابیر امنیتی از سوی این سازمان است.
رفتارهای اطلاعاتی حزبالله لبنان
به همین جهت محور اصلی اقدامات اطلاعاتی حزبالله برای آماده شدن به منظور نبرد احتمالی با تلآویو، جدای از فعالیتهای اطلاعات انسانی(HUMINT) که دادههای زیادی از آن در دسترس نیست، در بعد جمعآوری فنی (TECHINT) شامل اقداماتی همچون استفاده از پهپادها برای تصویربرداری از اماکن حساس نظامی- امنیتی و زیرساختهای حیاتی است.
در همین رابطه، سهشنبه مورخ 19 تیر 1403 بود که حزبالله با انتشار یک فایل ویدئویی به نام «هدهد قسمت۲»، خبر از عملیاتی شناسایی داد که طی آن مختصات پایگاههای اطلاعاتی، مقرهای فرماندهی و اردوگاههای اسرائیلی موجود در بلندیهای جولان را به دست آورده و آنها را در بانک اهداف موردنظر و احتمالی خود قرار داده است. البته این دست فعالیتها جدای از منافع شناختی که دارد، اثرات روانی نیز برای حریف در پی خواهد داشت. در همین راستا شبکه ۱۲ اسرائیل در واکنش به این ویدئو گزارش داد که حزبالله در کنار جنگی که در شمال در جریان است، جنگ روانی را نیز در دستور کار قرار داده است. پیش از این نیز در اواخر خرداد ماه گذشته بود که قسمت اول عملیات مذکور منتشر شد و طی آن پهپاد شناسایی حزبالله با پرواز بر فراز بندر حیفا از مناطق حساس، مخازن مواد شیمیایی و مخازن نفت در این بندر تصویربرداری کرد؛ موضوعی که رسانههای اسرائیلی آن را اتفاقی بسیار خطرناک و حامل پیام هشدار از طرف مقاومت لبنان به تلآویو توصیف کردند.
*سیاستهای ضداطلاعاتی حزبالله
از طرفی دیگر میتوان مکمل اقدامات اطلاعاتی حزبالله را نیز در فعالیت ضداطلاعاتی و امنیتی آن جستوجو کرد. به طور کلی سیاستهای این سازمان در امر ضداطلاعات در دو سطح آفندی و پدافندی قابل بررسی است.
در سطح اول راهبرد «نابینا کردن اسرائیل» که توسط سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزبالله، مطرح شد، این سازمان به دنبال پیشدستی کردن در امحای تجهیزات و توانمندیهای اطلاعاتی اسرائیل است تا به وسیله آن ابتکار را از دست طرف مقابل گرفته و قدرت آن را کاهش دهد؛ راهبردی که به وسیله تهاجمات پهپادی و موشکی حزبالله به پایگاهها و تاسیسات اطلاعاتی و نظارتی اسرائیل در شمال اراضی اشغالی صورت میگیرد.
از سوی دیگر اقدامات ضداطلاعاتی حزبالله در بعد پدافندی، قضیه متفاوت و عمیقتری دارد. در همین راستا باید گفت چند سالی میشود که مقاومت اسلامی در لبنان با مدیریت، کنترل و تحدید دسترسی به ابزارهای سختافزارانه و نرمافزارانه الکترونیکی و تکنولوژیکی و پلتفرمهای سایبری، سعی در کاهش آسیبپذیری و جلوگیری از افشای اطلاعات حساس خود دارد؛ اطلاعاتی که میتواند موقعیت افراد و تاسیسات کلیدی آن را در خطر بیندازد. در واقع از آنجایی که تجهیزات نظارتی الکترونیکی، نقشی حیاتی و بسیار مهم در طراحی و اجرای عملیاتهای هوایی به منظور ضربه زدن به حریف ایفا میکنند (مانند ترور افراد مهم یا هجوم به اماکن حساس)، حزبالله سعی دارد با اقدامات و ابتکارت مذکور از خطر آنها بکاهد.
در همین راستا خبرگزاری رویترز طی گزارشی و به نقل از امیلی هاردینگ، تحلیلگر سابق سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا که هماکنون در مرکز مطالعات استراتژیک و بینالمللی مشغول است، آورده که یکی از ابتکارات امنیتی و حفاظتی که سازمانهایی مانند حزبالله از آن استفاده میکنند، قطع دسترسی به اینترنت است؛ اقدامی که به نظر وی در عین حال اینکه ساده است اما میتواند در برابر قابلیتهای پیشرفته تکنولوژیک اسرائیل موثر واقع شود و عملا آنها را از کار بیندازد.
کارآمدی سیاستهای اتخاذ شده امنیتی
به هر جهت موضوعی که باید در خصوص استراتژیها، تاکتیکها و سیاستهای حزبالله که در این رابطه اتخاذ میشود به آن توجه کرد، مساله میزان کارآمدی و کاربردی بودن آنهاست. در واقع اگر هدف از انجام اقدامات امنیتی، حفاظتی و به طور کلی ضداطلاعاتی همان مواردی است که پیشتر ذکر شد (یعنی جلوگیری از برتری حریف برای آسیب زدن به منافع خودی)، باید دید که دلیل ترور متعدد نفرات و فرماندهان کلیدی حزبالله چیست و این چالش چگونه برای این سازمان مقاومت شیعی در لبنان رقم میخورد؟ واقع امر این است که هر چند در برخی اذهان شاید اینگونه تداعی شود که پاسخ دقیق به این سوال نیازمند دسترسی به اطلاعات محرمانهتر است اما با این حال میتوان سه عامل را به منظور فهم چرایی این موضوع ترسیم کرد. لازم به ذکر است که این عوامل مجزا از یکدیگر نبوده و نقش مکمل هم را بازی میکنند. در همین راستا نخست از همه باید توجه را به سمت اقدامات حفاظتی این سازمان درخصوص تجهیزات فنی و الکترونیکی جلب کرد؛ موضوعی که باید گفت اگرچه حزبالله تدابیر خاص خود را در اینباره اتخاذ میکند اما ممکن است که باز هم نفوذی در شبکههای این سازمان به وقوع بپیوندد. دومین مساله راجع به توان بالای تلآویو در کسب اطلاعات تصویری و سیگنالی است که بخشی از آنها توسط پهپادها و جنگندههای اسرائیلی جمعآوری شده و بخش دیگری از آنها نیز طی تبادلات اطلاعاتی تلآویو با شرکایی مانند واشینگتن به دست میآیند. در واقع چنین اطلاعاتی به نیروهای نظامی و امنیتی اسرائیل این قابلیت را میدهد تا ضمن رصد تحرکات نیروها و ادوات حزبالله، از ارتباطات آنها نیز مطلع شوند. در نهایت عامل سوم نیز که به نظر نقش بسیار مهمی درخصوص فهم چرایی ترور فرماندهان حزبالله، آن هم با وجود اتخاذ تدابیر مربوطه داشته، موضوع جاسوسی انسان محور است. این مساله که هنوز هم نقش بسیار مهمی در دنیای فعالیتهای اطلاعاتی بازی میکند، میتواند به عنوان یک دلیل بسیار قابل توجه برای تبیین چگونگی شناسایی و حذف فرماندهان حزبالله توسط اسرائیل مورد بررسی قرار بگیرد. در همین راستا، هرچند همانگونه که پیشتر ذکر شد فهم میزان، عمق و حدود و ثغور هر یک از این عوامل نیاز به اطلاعات محرمانه و عمیقتر میدانی دارد اما با این حال میتوان هرکدام از آنها را بهصورتی جدی و به عنوان یکی از احتمالات چنین اتفاقاتی مطرح و ارزیابی کرد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد