2 - 07 - 2020
توسعه به سبک خوشههای صنعتی
گروه صنعت- اقتصاد ایران که ظرف دو سال گذشته درگیر تحریمها و تبعات ناشی از آن بود، از اسفندماه سال ۹۸ درگیر مهمان ناخواندهای به نام «کرونا» است که باعث شده تا صنایع رکودی بیسابقه را تجربه کنند. در شرایط کنونی چالش تامین مالی و نقدینگی موضوعی است که بنگاههای اقتصادی، بهویژه بنگاههای کوچک و متوسط درگیر آن هستند. به گفته مسعود خوانساری رییس اتاق بازرگانی تهران، از سال ۱۳۹۰ تا پایان ۱۳۹۸ ارزشافزوده صنعت، منفی بوده و نشان میدهد که رکود در کشور حاکم است. در این میان اگرچه دولت سیاست خود را هدایت نقدینگی جهت تقویت تولید و پایههای اقتصاد مولد اعلام کرده، اما به باور فعالان اقتصادی، برنامه منسجمی برای تقویت تولید و تامین سرمایه در گردش بنگاهها وجود ندارد. از این رو و با توجه به اینکه مجلس یازدهم تازه روی کار آمده است، این توقع از نمایندگان مجلس وجود دارد که با رفع مشکلات واحدهای تولیدی، شرایط را برای جهش تولید فراهم کنند. در همین خصوص عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس اعلام کرد که ۴۰ مانع و مشکل جدی در عرصه تولید و کسبوکار شناسایی شده که با رفع هر کدام از آنها میتوان این مسیر را تسهیل کرد. به باور روح الله عباسپور، یکی از مشکلات اساسی کشور تعطیلی بیش از ۶۰ درصد صنایع است و در کنار آن مشکل نقدینگی نیز از چالشهای این بخش محسوب میشود که باید منابع صندوق توسعه ملی برای رفع این چالش هدایت شود و تسهیلات ارزانقیمت در اختیار صنعتگر و تولیدکننده قرار گیرد.
شناسایی ۴۰ مانع تولید و سرمایهگذاری
بر اساس آنچه کارشناسان میگویند نقدینگی، مهمترین چالش صنعت ایران است در حالی که با توسعه مبتنی بر خوشههای صنعتی میتوان صنعت و بخش مولد اقتصاد ایران را از وضعیت فعلی خارج کرد. در همین خصوص عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس با بیان اینکه بیش از ۴۰ مانع و چالش جدی در مسیر تولید شناسایی شده است، گفت: برای حل آنها با عزم جدی در مجلس اقدام خواهیم کرد. عباسپور در خصوص نقش مجلس در گرهگشایی از مشکلات صنایع کشور اظهار کرد: راهبرد اقتصادی کشور حرکت در مسیر اقتصاد مقاومتی است و گروههای پنجگانه که پایه و اساس اقتصاد مقاومتی را تشکیل میدهند، موضوع تولید را در محور کارهای خود قرار دادهاند.
وی افزود: در سال گذشته از سوی مقام معظم رهبری موضوع رونق تولید و امسال جهش تولید به عنوان شعار سال تعیین شد که نشان میدهد این موضوع چقدر اهمیت دارد و سیاست مسوولان هم باید در مسیر تحقق این شعارها باشد.
اولویت مجلس معیشت و اقتصاد است
عباسپور تصریح کرد: در مجلس یازدهم اولویت نمایندگان توجه جدی به معیشت مردم، تولید و مسائل اقتصادی است و ضمن جدی گرفتن این مسائل تلاش خواهیم کرد موانع تولید را شناسایی و حل کنیم. وی اضافه کرد: البته حفظ ارزش پول ملی و توجه به دیگر شاخصههای اقتصادی هم اهمیت دارد تا این رویکرد به نتیجه برسد.
نماینده بویینزهرا و آوج در مجلس یادآور شد: کارهای مجلس در کمیسیونهای مختلف عملیاتی میشود و در این راستا اصالت کمیسیون صنایع و معادن توجه به تولید و اشتغال و صنعت و معدن است و ما نیز پیگیری لازم را انجام میدهیم تا واحدهای نیمهتمام و تعطیل شده به چرخه تولید بازگردد.
وی گفت: سفر به استانها و بررسی و شناسایی موانع تولید و ارزیابی وضعیت صنایع میتواند به حل مشکلات کمک کند و ما هم باید به این نتیجه برسیم که چند درصد واحدها فعال و یا نیمهفعال هستند و موانع تولید را بررسی و شناسایی و برای رفع مشکلات برنامهریزی کنیم.
هفتاد خوان در مسیر تولید
عباسپور که در گذشته نیز عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس بوده، اظهار کرد: موانع تولید زیاد است و به جای هفتخوان، ما در کشور هفتاد خوان داریم که اجازه نداده تولید به معنای واقعی خود شکل بگیرد.
وی اضافه کرد: ۴۰ مانع و مشکل جدی در عرصه تولید و کسبوکار را شناسایی کردهایم که با رفع هر کدام از آنها میتوان این مسیر را تسهیل کرد.
عباسپور بیان کرد: یکی از مشکلات اساسی ما تعطیلی بیش از ۶۰ درصد صنایع است و در کنار آن مشکل نقدینگی نیز از چالشهای این بخش محسوب میشود که باید منابع صندوق توسعه ملی برای رفع این چالش هدایت شود و تسهیلات ارزانقیمت در اختیار صنعتگر و تولیدکننده قرار گیرد.
وی اظهار کرد: اگر واحدها بخواهند با همه توان فعالیت کنند و مشکلگشا باشند، باید مبارزه با قاچاق کالا را جدی بگیریم و مانع از واردات بیرویه شویم. در این زمینه لازم است بانکها نیز در زمینه تسهیل کسبوکار همت کنند.
سیاستگذاریهای غلط
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس تصریح کرد: تنفس پنجساله به وامها، بخشودگی جرایم و استمهال تسهیلات به واحدها ضروری است تا کمک موثری به تولید صورت گیرد.
وی بیان کرد: سیاستگذاریهای غلط و برخی قوانین غیرکارآمد که درست تعریف نشده موجب شد آسیبپذیر باشیم که با انتشار ویروس کرونا که به صنایع جهان هم آسیب زد با چالشهای بیشتری مواجه شدیم.
عباسپور اضافه کرد: البته با این همه تهدید و فشار بینالمللی، تحریمها، کرونا و مشکلات داخلی شاید باید آسیبهای بیشتری را پیشبینی میکردیم که خوشبختانه با عزم جدی صنعتگران بخشی از چالشها را پشت سر گذاشتیم که در ادامه مسیر هم باید بانکها جدیتر وارد کار شوند تا پیامدهای منفی را کاهش دهیم و تولید رونق گیرد.
مجلس برای اصلاح ساختارها برنامه دارد
نماینده بویینزهرا و آوج در مجلس یادآور شد: مجلس در این زمینه برنامه دارد و از اولویتهای ما ساماندهی این شرایط است. البته در یک ماه گذشته مجلس درگیر شکلگیری کمیسیون و انتخاب اعضای آن است و تازه هیاترییسه و رییس خود را برگزیده که به سرعت در مسائل اقتصادی، تورم و اقتصاد و گرانی و افسارگسیختگی قیمتها ورود خواهد کرد تا این موضوعات را بررسی کند.
وی در خصوص گرانی قیمت خودرو هم گفت: گرانی این محصول در خارج از خودروسازی ایجاد میشود هر چند مدیریت مالی خودروسازی خوب نیست و از جمله برخی سرمایهگذاریها در خارج هم منطقی ندارد و اقتصادی نیست و باید هر فعالیتی را اقتصادی کنیم و در این میان هزینههای سربار و حقوقهای متعددی که به هیات مدیرهها داده میشود قیمت تولید خودرو را بالا میبرد و باید همه اینها بررسی شود و با کمک تعزیرات حکومتی بتوانیم به یک وضعیت باثبات برسیم. وی اضافه کرد: مجلس باید آییننامههای داخلی و نقشه راه خود را اصلاح کند تا در بخش نظارت بتواند کارآمدتر باشد که در این راستا جهتدهی نیازمند تغییر است تا با تقویت ساختار بتوان قویتر وارد کارها شد.
توسعه مبتنی بر خوشههای صنعتی
علیرضا کلاهی صمدی، عضو کمیسیون صنعت و معدن اتاق بازرگانی تهران نیز با بیان بخشی از مشکلات واحدهای تولیدی گفت: نقدینگی، مهمترین چالش صنعت ایران است در حالی که با توسعه مبتنی بر خوشههای صنعتی میتوان صنعت و بخش مولد اقتصاد ایران را از وضعیت فعلی خارج کرد.
وی با تاکید بر این نکته که بنگاههای اقتصادی ظرف چند سال گذشته با طوفان نقدینگی مواجه بودهاند و از طرفی، جهشهای نرخ ارز طی چند سال گذشته باعث افزایش نرخ مواد اولیه و در عمل منجر به کاهش سرمایه در گردش شرکتها به نصف شده است.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران با اشاره به شیوع ویروس کرونا که منجر به کند شدن آهنگ اقتصاد در کشور شده است، افزود: متأسفانه در این شرایط شاهدیم که دولت هم به تعهدات خود عمل نمیکند و همین امر منجر به اخلال در زنجیره تولیدشده است.
در همین ارتباط، کلاهی صمدی پیشنهاد داد تا شرکتهای دولتی و خصولتی، بهصورت اعتبار ششماهه در برابر اعتبار اسنادی، کالاهای خود را در بورس عرضه کنند.
او توضیح داد: اغلب این شرکتها حاشیه سودی بالایی دارند و زمانی که به کدال آنها مراجعه میکنیم، سودهای عملیاتیشان بیشتر از سود خالصشان است که نشان میدهد این شرکتها منابع عظیم هنگفتی در اختیاردارند که اگر بتوان نقدینگی آنها را به سمت تولید هدایت کنیم، شاهد کاهش اثرات منفی کرونا در زنجیره صنعت خواهیم بود.
عدم توازن
وی با اشاره به انجام سلسله مطالعات صنعتی در مقطعی از زمان در وزارت صنعت خاطرنشان کرد که تولیدات ایران سطح تنوع ، پیچیدگی و ارزشافزوده پایینی داشته و توضیح داد: واقعیت این است که توسعه و رشد صنعتی ما متوازن نبوده است و بر اساس مستنداتی هم که در کمیسیون صنایع اتاق تهران جمعآوریشده است، عمده تولیدات کشور در حوزه فلزات پایه و مواد شیمیایی و پتروشیمی است که از یک طرف سرمایهبر هستند و اشتغال چندانی ایجاد نمیکنند، از طرف دیگر منجر به ایجاد محدودیت در صادرات شدهاند. بهطوری که صادرات ما تنها گروههای کالایی خاص و بازارهای محدودی است. به همین دلیل است که درنتیجه اعمال تحریمها یا بروز بحرانی مانند کرونا، صادرات و ارزآوری کشور بهراحتی دستخوش تغییر میشوند .
کلاهی صمدی بروز پدیدهای مانند فرارمغزها را هم ناشی از همین موضوع دانست و تصریح کرد: زمانی که اقتصاد روی صنایع سرمایهبر با پیچیدگی پایینی متمرکز شود، عملا نقش خلاقیت به صفر رسانده میشود و در این فضا که نیروی انسانی نقشی ندارد، درآمد هم سرکوب خواهد شد.
به باور کلاهی صمدی، ایجاد خوشههای صنعتی راهکار برونرفت از مشکلات فعلی است. عضو هیات نمایندگان اتاق ایران با تاکید بر اینکه تجربه جهانی ثابت کرده است که توسعه مبتنی بر خوشههای صنعتی یکی از مهمترین پیششرطهای توسعه پایدار است؛ خاطرنشان کرد: شرایط فعلی ثابت کرده است که پایان عصر نفت نزدیک شده و دیگر نمیتوان با خیال راحت اطمینان داشته باشیم که با درآمدهای نفتی کشور را اداره کنیم.
وی ادامه داد: در این شرایط بازتعریف مفاهیم توسعه با اتکا به خوشههای صنعتی و صنایعی با زنجیره تامین گسترده میتواند زمینهای شفافتر و روشنتر برای تغییر سیاست اقتصادی کشور باشد.
بااینحال در ایران اما هنوز هم در سطح سیاستگذاری و پیادهسازی الگوی توسعه خوشهای، نیازمند حرکتهای بنیادی و اصولیتری هستیم .
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد