بنزین سوپر نایاب شد

«جهان صنعت»- با وجودی که مدتی است از بهره‌برداری از فاز ۳ پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس و طرح بهبود کیفیت و فرآیند تولید در پالایشگاه اصفهان و تبریز که ظرفیت تولید بنزین سوپر در کشور را افزایش داده می‌گذرد، اما از اواسط تابستان سال‌جاری تاکنون عرضه بنزین سوپر در کلانشهرهای کشور متوقف شده است.
این در حالی است که عرضه نا‌منظم بنزین سوپر که چند سالی است با آن مواجه هستیم برای خودرو‌های مدرن و وارداتی مشکلاتی را ایجاد کرده است. در این میان مقام‌های شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی معتقدند بنزین یورو ۴ و ۵، که هم‌‌اکنون حجم عمده مصرف را به‌ خود اختصاص داده، از نظر کیفیت تفاوت چندانی با بنزین سوپر ندارد و به مصرف‌کنندگان بنزین سوپر در داخل کشور پیشنهاد می‌کنند به جای بنزین سوپر، از بنزین یورو ۴ و ۵ استفاده کنند.
کارشناسان فنی خودرو و مصرف‌کنندگان بنزین سوپر این توصیه را نمی‌پذیرند و می‌گویند زمانی که از بنزین سوپر استفاده می‌شود علاوه بر صرفه‌جویی قابل توجه در مصرف سوخت، عملکرد خودرو نیز بهتر است.
آمارهای رسمی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی به عنوان متولی عرضه و توزیع سوخت در کشور نشان می‌دهد متوسط مصرف روزانه بنزین سوپر سال گذشته حدود ۵/۲ تا سه میلیون لیتر در روز بوده است‌.
با این حال اختلاف نظر بر سر مصرف بنزین معمولی و سوپر و اثر آن بر کیفیت احتراق خودروها همواره محل چالش بوده است.
به گفته کارشناسان عملکرد بنزین سوپر نشان می‌دهد که این نوع بنزین از کیفیت بهتری برخوردار است، این در حالی است که این واژه دربردارنده ویژگی‌های این نوع سوخت از نظر چگونگی سوخت آن در موتور‌های احتراق داخلی، فرآیند پالایش بنزین از نفت خام و همچنین قیمت بالاتر آن در مقایسه با بنزین معمولی است.
محمد عطا‌پور ریس اتحادیه جایگاه‌داران سوخت کشور نیز ضمن بی‌اطلاعی از دلیل عدم عرضه بنزین سوپر در جایگاه‌های سوخت به «جهان صنعت» گفت‌: نمی‌توان انکار کرد که بنزین سوپر نسبت به بنزین معمولی و یورو ۴ و ۵ کیفیت بالاتری دارد و در دستور‌العمل خودروهای لوکس و وارداتی تاکید شده از بنزین با اکتان بالا استفاده شود .
این در حالی است که کارشناسان فنی و تعمیرکاران خودرو معتقدند علاوه بر خودروهای گران‌قیمت وارداتی، برخی از خودروهای چینی و حتی خودروهای تولید داخل (نظیر دنا پلاس توربو و سمند سورن توربو) نیز نیازمند استفاده از بنزین سوپر هستند، اما عدم توزیع این سوخت در جایگاه‌های کشور علاوه بر ایجاد نارضایتی، به ضرر و زیان مستقیم مالکان و شهروندان در بلند‌مدت منجر می‌شود.
عطا‌پور با بیان اینکه اکتان بنزین معمولی ۸۷‌، یورو ۴ و ۵، ۹۰ تا ۹۱ و اکتان بنزین سوپر ۹۴ تا ۹۵ است گفت‌: قطعا اگر به خودرویی که به بنزین سوپر احتیاج دارد، بنزین معمولی زده شود در بلند‌مدت سبب آسیب به موتور و کاهش عمر مفید آن می‌شود.به گفته وی اکتان بالاتر یعنی انفجار در فشار بالاتر، یعنی بنزین سوپر دیرتر از بنزین معمولی منفجر می‌شود. در واقع هر چه اکتان یک سوخت بیشتر باشد آن سوخت در مقابل پدیده احتراق مخرب مقاوم‌تر است.به بیان دیگر یک سوخت خوب باید فقط پس از جرقه شمع مشتعل شود و شعله احتراق آن به صورت آرام‌سوز سراسر اتاقک احتراق را طی کند تا انرژی مفیدی بر تاج پیستون وارد آید.
بنابر‌این اگر به خودرویی که به بنزین سوپر احتیاج دارد، بنزین معمولی زده شود، هر بار قبل از رسیدن پیستون به بالاترین نقطه در سیلندر، بنزین اشتعال پیدا کرده و پیستونی را که هنوز حرکت سر بالایی خود را کامل نکرده به پایین می‌راند. نتیجه آن، فشار به مجموعه پیستون، شاتون، میل‌لنگ و سوپاپ‌هاست و معمولا با صدای خشنی همراه است و عدم توجه به این مورد در دراز‌مدت سبب آسیب‌های جدی به خودرو می‌شود.
از طرفی ریس اتحادیه جایگاه‌داران سوخت کشور با بیان اینکه عدم عرضه بنزین سوپر سبب خساراتی به مخازن‌، تلمبه و پمپ‌های سکو‌های سوپر جایگاه‌ها نیز شده است اظهار کرد‌: زمانی که وزارت نفت به هر دلیلی عرضه بنزین سوپر را در جایگاه‌ها متوقف می‌کند بهتر است با معرفی مکمل‌های استاندارد به مردم آنها را آگاه و مشکل را رفع کند.اما اینکه چرا توزیع بنزین سوپر در سطح جایگاه‌های سوخت متوقف شده، پرسشی است که پاسخ رسمی به آن داده نشده است ولی شواهد و شنیده‌ها حاکی از آن است که شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی اقدام به صادرات بنزین سوپر به کشور‌های همجوار کرده است.
گفته می‌شود بنزین سوپر ایران از طریق بخش خصوصی و بورس انرژی به مشتریانی از قبیل عراق به‌ ویژه اقلیم کردستان، ترکیه، آذربایجان، ارمنستان، پاکستان، عمان و ترکمنستان صادر می‌شود.
اگرچه آمار رسمی در این خصوص ارائه نشده اما در ماه‌های اخیر حوادث جاده‌ای‌، آمار تصادفات تانکر با محموله بنزین سوپر در جاده‌های استان کردستان را ثبت کرده است.
حتی در برخی خبر‌ها ذکر شده که نفتکش‌ها عراقی بوده است.
از طرفی پس از تشدید تحریم صادرات نفت ایران، افزایش صادرات فرآورده‌های نفتی در دستور کار قرار گرفته و بر اساس آمار‌ها ایران با مازاد ۱۵ میلیون لیتر بنزین در روز مواجه است‌.علیرغم آنکه صادرات بنزین و دیگر فرآورده‌های نفتی به جای نفت خام به طور کلی سیاست قابل دفاعی است اما باید بررسی کرد که آیا تنها بنزین قابل فروش در بازارهای صادراتی بنزین سوپر است یا انواع دیگر بنزین تولیدی کشور را هم می‌توان به صادرات اختصاص داد؟