21 - 04 - 2020
بساط ارز دولتی را جمع کنید
نسترن یوسفبکیان- دولت بازار را به حال خود رها کرده و به نظر میرسد برنامه خاصی هم برای حل مشکلات بازار در آستانه شب عید نداشته باشد. جالب اینجاست که رییسجمهور حتی افزایش قیمت بیرویه کالاهای اساسی را باور هم ندارد و معتقد است که ارزانی در کشور موج میزند. با اینکه وارد آخرین ماه سال ۹۷ شدیم اما خبری از ثبات در بازار کالاهای اساسی نیست. در حال حاضر قیمت همه کالاها از جمله کالاهای اساسی سر به فلک کشیده و موج جدید افزایش قیمتهای شب عید چند روزی است که در بازارهای گوناگون آغاز شده است. دولت در حالی از اوایل سالجاری میلیاردها تومان ارز به واردات کالاهای اساسی از جمله نهادهها و دارو اختصاص داده که این روزها کالاهای مورد نیاز مردم از جمله دارو و کالاهای اساسی در صدر گرانیها قرار دارند. از سوی دیگر نگاهی به وضعیت واردات و صادرات نیز نشان میدهد که تجارت خارجی کشور قفل شده و با اتخاذ سیاستهای نسنجیده دولت، امیدی به بهبود آن نیست.
در چنین شرایطی با توجه به اینکه ایران یکی از کشورهای با پتانسیل بالا برای سرمایهگذاری و همکاریهای اقتصادی بهشمار میرود، اروپاییها حاضر به قطع روابط تجاری خود با کشور ما نیستند و با ارائه روشهای جدید مالی نظیر اینستکس، با شرط و شروط خاص قصد ادامه همکاری با ایران را دارند. بر همین اساس سراغ رییس کارگروه صنایع غذایی اتاق ایران رفتیم تا در مورد وضعیت فعلی بازار کالاهای اساسی، تجارت خارجی و همچنین تاثیر اینستکس بر اقتصاد ایران گفتوگو کنیم. به گفته علی شریعتی، دولت با بیتوجهی به نظر کارشناسان و اعمال روشهایی مثل تخصیص ارز دولتی به واردات کالاهای اساسی موجب ظهور سلطانهای گوناگون در بازار شده و با سیاستهای غیرکارشناسی تجارت خارجی را با چالش مواجه کرده است. گفتوگوی جهانصنعت با این فعال بخش خصوصی را در ادامه میخوانید.
– زمان زیادی تا شب عید باقی نمانده اما بازار کالاهای اساسی در آشفتگی به سر میبرد. به نظر شما چه راهکار برای ایجاد آرامش در این شرایط وجود دارد؟
همانطور که بارها این مساله را اعلام کردهام، ارائه ارز ۴۲۰۰ تومانی به واردات کالاهای اساسی به هیچ عنوان سیاست مناسبی برای ایجاد آرامش در بازار نیست بلکه تنها منجر به ایجاد انحصار و رانت میشود همانطور که طی ماههای اخیر شاهد ظهور سلطانهای زیادی در بازارهای مختلف بودهایم. واقعیت این است که دولت با ادامه این سیاستها تنها به افزایش قیمت در بازار کالاهای اساسی دامن میزند و شرایط را برای افزایش سودجوییها توسط رانتخواران فراهم میکند در حالی که سریعترین راه برای مقابله با افزایش قیمتها، جمع کردن بساط ارائه ارز دولتی به واردات است. بیشتر فعالان بخش خصوصی بر این باور هستند که باید هزینههایی که صرف واردات دارو و کالاهای اساسی شده، به صورت مستقیم به اقشار ضعیف و کمدرآمد داده میشد اما در حال حاضر مشخص نیست که چرا با وجود اینکه میلیاردها تومان ارز دولتی صرف واردات شد، همچنان روند افزایش قیمت در بازار کالاهای اساسی ادامه دارد.
– نظر شما در مورد سازوکار ویژه مالی اروپا تحت عنوان اینستکس چیست؟
با توجه به اینکه آمریکاییها برای فشار به مردم ایران و محدود کردن تجارت کشور ما تمام تلاش خود را انجام میدهند، این سازوکار ویژه میتواند روزنه امیدی برای اقتصاد کشور باشد. البته نمیتوان آن را با برجام مقایسه کرد اما به هر حال اینستکس مثبت ارزیابی میشود و میتواند عدم تخلف و حقانیت کشور ما را به دنیا ثابت کند. این در حالی است که اگر ما نتوانیم با دنیا تعامل کنیم، ناامیدی سراغ مردم و تمام فعالان اقتصادی خواهد آمد. اگرچه این نکته را هم نباید از یاد برد که نمیتوان چندان به اروپاییها نیز اعتماد کرد چرا که آنها هم به فکر منافع کشور خودشان هستند. در واقع شرکای قدیمی و استراتژیک کشور ما نیز در همکاریهای مشترک با ایران به دنبال منافع خود هستند تا جایی که حتی عراق به عنوان شریک قدیمی کشور ما که از کمکهای تسلیحاتی ایران بهره برده، در شرایط فعلی پول برق کشور ما را نمیدهد.
همانطور که چندی پیش زنگنه وزیر نفت نیز اعلام کرد ماهانه بالای ۲۰۰ میلیون دلار گاز به عراق صادر میشود اما آنها پولش را نمیدهند. بنابراین همه کشورها به دنبال منافع خودشان هستند و برای ایران فداکاری نمیکنند اما واقعیت این است که بدون افزایش ارتباطات بینالمللی، نمیتوان به رشد اقتصادی کشور نیز امیدوار بود.
بنابراین در حال حاضر اروپا نیز به دنبال منافع خودش است و قصد دارد به وسیله اینستکس نشان دهد که زیر قولش با ایران نزده است اما با این حال ما باید برای مقابله با ظهور بابک زنجانیهای جدید، طبق استانداردهای جهانی پیش برویم. این در حالی است که راهاندازی این سازوکار میتواند کمک زیادی به زندگی عادی مردم از جمله بیماران خاص کند. بنابراین شاید این سازوکار ابتدا برای غذا و دارو باشد اما یک روزنه است.
– منظور شما از ظهور بابک زنجانیهای جدید در کشور چیست؟
ما برای جهانی شدن اقتصاد باید با دیگر کشورها ارتباط داشته باشیم و ناگزیر برخی معاهدات را بپذیریم. همانطور که کشورهای همسایه ایران نظیر عراق و افغانستان نیز بسیاری از معاهدات بینالمللی را پذیرفتهاند. اما اگر نسبت به شفافیت مالی تمایل نشان ندهیم و وارد این معاهدات نشویم، فضای گرد و غبار در کشور شکل میگیرد و برای انجام نقل و انتقالات پولی، افرادی مثل بابک زنجانی دوباره در اقتصاد ظاهر خواهند شد. واقعیت نیز این است که هر جا گرد و دود و غبار وجود دارد، عدهای نیز ذینفع هستند و از این فضا به نفع خود استفاده خواهند کرد. این در حالی است که ما باید مخالفت خود با مسائل تروریستی را به ادبیات دنیا به وسیله لوایح و معاهدات خاصی ترجمه کنیم. این نکته را هم باید مدنظر داشت که چنین مسائلی حزبی و قومی نیست و باید با توجه به منافع ملی و مصالح کشور در مورد آنها تصمیم گرفت. در این میان باید از این موضوع نیز غافل نشد که اروپاییها و آمریکاییها ممکن است بدعهدی کنند.
– آیا سازوکار مالی جدید میتواند در زندگی مردم تاثیر مثبتی داشته باشد؟
بله یکی از بزرگترین شرکتهای دارویی دنیا که بزرگترین شرکت تولیدکننده انسولین و داروهای دیابت در جهان است، چند ماه پیش به دنبال برخی تنشها بین ایران و دانمارک، سرمایهگذاری مستقیم خود را در پروژه ایران متوقف کرد در حالی که به دنبال این پروژه قرار بود علاوه بر تامین نیاز داخل، برای بازارهای منطقه نیز دارو تولید شود. اما نکته جالب توجه این است که با اجرایی شدن اینستکس، مجددا فعالیت این شرکت در ایران آغاز شده که دست کم برای بیماران خبر خوبی است. واقعیت این است که ایران نمیتواند ادعا کند در حوزه واردات داروهای خاص به خارج از کشور وابسته نیست. از این رو اینستکس چراغی در تاریکی است که میتواند نتایج مثبتی به دنبال داشته باشد. همچنین رفتار شرکت دانمارکی در ایران میتواند پیام خوبی برای دیگر سرمایهگذارهای خارجی باشد که یک غول دارویی اروپایی با استفاده از اینستکس در حال سرمایهگذاری مستقیم در ایران است.
– طی ماههای اخیر برخی تاجران قدیمی اعلام کردند که صادرات خود را متوقف کردهاند. آیا این موضوع حقیقت دارد؟
بسیاری از بزرگان عرصه صادرات طی ماههای گذشته نتوانستند صادرات انجام دهند. همانطور که جلالپور رییس سابق اتاق بازرگانی ایران در روز ملی صادرات اعلام کرد که نتوانسته در سالجاری حتی یک کیلو پسته هم صادر کند. سیاستهای نادرست و ناگهانی دولت در اوایل سالجاری شرایطی را برای صادرات به وجود آورده که در حال حاضر شرکتهای صادراتی دچار سرگیجه شدهاند و تکلیف آینده خود را نمیدانند. صادرات نیز یک حلقه از سیاستهای ارزی دولت است که باید سیاستگذاریهای مرتبط با آن مشخص و ثابت باشد تا صادرکنندگان بتوانند صادرات انجام دهند اما زمانی که سیاستهای دولت مدام در حال تغییر است، بسیاری از تجار ناگریز باید دست از صادرات بکشند. بر این اساس بنده بر این عقیده هستم که حتی اگر سیاستهای نادرست دولت نیز ثبات داشت، فعالان اقتصادی میتوانستند خودشان را با آن سیاستها وفق دهند و برای آینده خود برنامهریزی کنند اما زمانی که دولت مرتب در حال ارائه بخشنامههای متعدد است، نمیتوان فعالیت اقتصادی انجام داد. با اینکه دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی امری بسیار دشوار است اما اگر ثبات و آرامش در بازار ایجاد شود، ما میتوانیم خیلی زود به اهداف کلان اقتصادی دست پیدا کنیم. این در حالی است که در شرایط فعلی ارز چند نرخی بلای جان اقتصاد شده و دولت برنامهای برای تسهیل صادرات ندارد.
فکر میکنید رایزنان تجاری چه نقشی در توسعه تجارت کشور دارند؟
در حال حاضر ما در این حوزه ضعف داریم و افرادی را به عنوان دیپلمات بدون برنامهریزی قبلی به کشورهای هدف میفرستیم که این افراد حتی زبان آن کشور را هم بلد نیستند. این در حالی است که در بسیاری از کشورهای دنیا، از چند سال قبل افرادی را به کشورهای هدف میفرستند تا با زبان و فرهنگ مردم آن منطقه آشنایی پیدا کنند و بتوانند در دوره مسوولیت خود، راهنماییهای مناسبی را برای آشنایی تجار دو کشور با یکدیگر انجام دهند. اما در کشور ما رایزنان اقتصادی چندان با مسائل تجاری آشنا نیستند و اطلاعات کافی را به دست تجار نمیرسانند. در نهایت نیز پس از اتمام دوره مسوولیت رایزنان، کسی از آنها در مورد دستاوردهایشان سوال نمیپرسد. بنابراین به نظر میرسد که رایزنان اقتصادی سواد کافی در حوزه اقتصاد و تجارت را ندارند و نمیتوانند کارایی لازم را برای افزایش مبادلات تجاری داشته باشند. البته نبود اطلاعات و تخصص کافی تنها در حوزه رایزنان خلاصه نمیشود بلکه حتی در گمرک نیز اقداماتی از سر کمبود اطلاعات انجام میشود که تاملبرانگیز است.
– چرا فعالان اقتصادی ما این همه با گمرک مشکل دارند؟
برخی ماموران ارزیابی گمرک حتی از بارکد بینالمللی کالای ساخت ایران هم اطلاع ندارند به طوری که چندی پیش بخشی از کالاهای صادراتی شرکت ما که از نمایشگاه یکی از کشورهای خارجی به ایران بازگشته بود، توسط ماموران گمرک ضبط شد در حالی که همه آنها بارکد بینالمللی ایران را داشتند و مشخص بود که این کالاها ساخت ایران هستند. اما با این حال ماموران ارزیابی گمرک معتقد بودند که تقلب در گمرک افزایش یافته و برای جلوگیری از ورود کالاهای خارجی به ایران، باید این کالاها ضبط شود. بنابراین این موضوع برای بنده جای تامل داشت که آیا هنر طراحان و سازندگان کالاهای ما چنان مثالزدنی است که ماموران گمرک تصور کردند این کالاها خارجی هستند و یا اینکه ماموران ارزیابی گمرک از حداقل سواد مربوط به این حوزه هم برخوردار نیستند. البته در این خصوص اگرچه گمرک در نهایت متوجه اشتباه خود شد اما مساله اینجاست که بنده به عنوان صادرکننده ساعتها برای ارسال پروانه صادراتی و مدارک مورد نیاز برای اثبات این موضوع زمان صرف کردم.
این در حالی است که شاهد این هستیم که بسیاری از کالاهای درجه چندم خارجی به صورت قاچاق و یا از طرق مبادی رسمی به راحتی وارد کشور میشود و نظارتی هم در آن حوزه وجود ندارد. اما به صادرکنندگان به عنوان سرباز پیادهنظام صنعت و اقتصاد کشور نه تنها احترام گذاشته نمیشود بلکه صادرکنندگان در بسیاری موارد متهم هم میشوند.
– اگر حرفی دارید بفرمایید.
در حال حاضر نه تنها بازار سر و سامان ندارد بلکه تجارت خارجی نیز دستخوش سیاستهای مقطعی دولت شده است. از این رو از دولت انتظار میرود که هرچه زودتر با مشورت با کارشناسان و فعالان بخش خصوصی سیاستهایی را اعمال کند که مرتب در حال تغییر نباشد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد