بخش خصوصی ، راهکار عبور از تحریم

به دور دوم تحریم‌های اقتصادی یکطرفه آمریکا علیه ایران نزدیک می‌شویم و همان طور که پیش‌بینی شده بود آمارها بیانگر کاهش صادرات نفت ایران است‌. اما فارغ از اینکه این محدودیت چه تعداد از بشکه‌های طلای سیاه ایران را نشانه می‌رود، باید پیش‌بینی‌های لازم و برنامه‌ریزی برای شرایط مختلف را مد نظر قرار داد‌.
رویترز اعلام کرده کاهش تولید نفت ایران در سال‌جاری به بیشترین میزان خود رسیده است به طوری که کاهش تولید نفت ایران به ۱۵۰ هزار بشکه در روز رسیده است‌.
این کاهش تولید منجر به کاهش صادرات نفت خام ایران خواهد شد به طوری که اخیرا موسسه‌های بین‌المللی اعلام کرده‌اند صادرات نفت ایران به حدود دو میلیون و ۱۰۰ هزار بشکه در روز رسیده است، در صورتی که در ابتدای سال‌جاری میلادی رقم صادرات نفت ایران حدود ۵/۲ میلیون بشکه بود‌.
روند کاهشی تولید و صادرات نفت ایران در حالی زودتر از موعد تحریم‌ها آغاز شده که اداره اطلاعات انرژی آمریکا رسما اعلام کرده در تحریم‌های جدید باید انتظار داشت صادرات نفت ایران به کاهش ۷۰۰ هزار بشکه‌ای برسد. با این حال می‌توان با ایجاد شرایط مختلف کمترین ضرر را در این اوضاع متحمل شد‌.
در همین راستا محمدصادق مردانی، کارشناس حوزه انرژی با بیان اینکه فروش نفت و فرآورده‌های اصلی نفتی ایران توسط دولت انجام می‌شود، گفت: در صورتی که حلقه تحریم‌های اقتصادی علیه ایران تنگ‌تر شود، بی‌شک فعالیت‌های صادراتی بخش دولتی با محدودیت جدی رو‌به‌رو می‌شود‌. این در حالی است که اگر بخش خصوصی پا به این عرصه بگذارد روند صادرات فرآورده‌های نفتی می‌تواند با چالش کمتری رو‌به‌رو باشد‌.
وی با اشاره به اینکه امکان صادرات کوچک محموله‌های «فرآورده‌های نفتی» توسط بخش خصوصی واقعی بیش از «نفت خام» فراهم است، ادامه داد: یکی از مواردی که بخش خصوصی واقعی را در بخش صادرات نفت خام با زحمت مضاعف رو‌به‌رو می‌کند، حجم محموله و بازاریابی برای آن است‌. در حالی که در حوزه صادرات فرآورده‌های نفتی چنین مشکلی کمرنگ‌تر است‌.
به گفته این کارشناس انرژی، برای ورود جدی‌تر به حوزه صادرات فرآورده‌های نفتی به عنوان یک منبع درآمد ارزی تضمینی برای دولت به ویژه در شرایط تحریم‌های اقتصادی، در وهله نخست باید میزان تولید فرآورده‌ها را افزایش داد‌. در گام بعدی برای بازاریابی بهتر و بیشتر می‌توان قیمت رقابتی‌تری را برای صادرات فرآورده‌ها مدنظر قرار داد‌ چرا که به هر حال تحریم اقتصادی شرایط خود را دارد که بی‌شک با شرایط عادی صادراتی متفاوت است‌.
تالار شیشه‌ای، محل امن معاملات
مردانی بورس را محل مناسبی برای عرضه فرآورده‌های نفتی دانست و افزود: باید به سمت عرضه محصولاتی در بورس حرکت کنیم که جذاب بوده و بازار هدف بیشتر و بهتری داشته باشند‌. به عبارتی دیگر نمی‌توان فرآورده مهجور و کم تقاضایی را در بورس عرضه کنیم و انتظار خرید از سوی بخش خصوصی را داشته باشیم چرا که طبیعتا حجم، نوع، سرعت و قیمت فرآورده خریداری شده مستقیما به بازار آن مربوط می‌شود‌. البته توجه به تامین کامل نیاز داخلی از اولویت‌های مهم دولت است‌. از سوی دیگر محل تحویل فرآورده از انبارهای متعلق به شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی نیز می‌تواند در هزینه حمل‌ونقل و در نهایت حاشیه سود بخش خصوصی در حوزه صادرات فرآورده‌های نفتی موثر باشد‌.
وی با اعلام اینکه در حال حاضر بخش قابل‌توجهی از نفت کوره مورد استفاده در بندر فجیره امارات متحده عربی توسط ایران تامین می‌شود، اظهار داشت: درآمد سالانه بندر فجیره از بخش بانکرینگ حدود ۲۱ میلیارد دلار است‌. این درحالی است که ایران تنها بخش تامین‌کننده سوخت را در این بین ایفا می‌کند، با وجود اینکه ایران پتانسیل قابل توجهی در زمینه ورود به حوزه بانکرینگ دارد‌.
بخش خصوصی راه و بی‌راهه را می‌داند
این کارشناس انرژی در این خصوص به مهر گفت: بی‌شک بخش خصوصی در بخش صادرات و انتقال درآمد حاصل از آن موفق‌تر است اما برای حصول اطمینان، بخش خصوصی می‌تواند در قالب‌های مختلف معاملاتی، بخشی از ارزش فرآورده‌ها را نخست و بخش دیگر را در قالب ال‌سی که مدنظر دولت است، پرداخت کند‌.
مردانی در پایان تاکید کرد: تا زمانی که دولت به بخش خصوصی واقعی به چشم رقیب می‌نگرد نمی‌توان شاهد قوت این بخش در اقتصاد کشور باشیم‌. دولت می‌تواند با استفاده از راهکارها و پتانسیل‌های قانونی به عنوان ابزار، نظارت و تصدی‌گری خود را بر بخش خصوصی واقعی افزایش و تسری دهد، اما با حمایت از این بخش زمینه توسعه و قدرت یافتن آن را فراهم کند‌. از سوی دیگر می‌تواند با اعمال راهکارهای مالیاتی بر روند فعالیت آنها نظارت و نفوذ داشته باشد همانند آنچه در اقتصاد‌های آزاد دنیا رقم می‌خورد‌ چرا که به هر حال اصل ۴۴ قانون اساسی دولت را موظف به گام برداشتن در راستای خصوصی‌سازی حقیقی کرده است‌.
مسعود پزشکیان، نایب‌رییس مجلس شورای اسلامی نیز اخیرا در مجلس شورای اسلامی گفته است: در حال حاضر در دنیا تلاش می‎شود که مانع هر معامله نفتی ایران شوند‌.
وی افزود: نکته‌ای که به ذهن من از نظر ساختاری می‌رسد این است که در قدم اول از حالت متمرکز خارج شویم و اگر بخواهیم به صورت کلاسیک جلو برویم، طرف مقابل تمام راه‌‌ها را می‌بندد بنابراین باید به صورت غیرکلاسیک پیش رفت‌.
پزشکیان اضافه کرد: برای مثال می‌توان به تمام کسانی که در حوزه صنعت، کشاورزی، تجارت و نفت صاحب صلاحیت هستند، اختیاراتی برای فروش، عرضه، واردات و صادرات داده شود‌ اما این کار باید با هماهنگی و اطلاع صورت گیرد‌. مانند آنچه در دوران جنگ تجربه کردیم‌. به این شکل که هر استانی خودش یک لشکر داشت‌. حال این لشکر‌ها از هر منطقه باید ورود پیدا کنند تا دشمن نتواند ما را زمینگیر کند‌.
پزشکیان با اشاره به ضرورت استفاده از بورس نفت به عنوان یکی از ابزارهای مقابله با تحریم‌ها گفت: به هرحال بورس هم ابزاری در این راستا به شمار می‌رود که می‌تواند از کاهش میزان صادرات نفت ایران جلوگیری کند ولی یک راهکار کامل و کافی نیست‌.