انزوای ایران

جمشید عدالتیان‌شهریاری*
بازگشت ایران به لیست سیاه کارگروه ویژه اقدام مالی از دو منظر قابل بررسی است؛ نخست آنکه در شرایط کنونی و به واسطه تحریم‌های آمریکا، تصویب کنوانسیون‌های پالرمو و CFT به معنای افشای کانال‌های برقراری مراودات مالی و بانکی ایران با جهان بود.با این حال بازگشت به لیست سیاه کارگروه ویژه اقدام مالی پیام روشنی برای اقتصاد ایران دارد … از این پس حلقه مبادلات مالی و تجاری ایران با دیگر کشورها تنگ‌تر و جابه‌جایی پول به سختی انجام خواهد شد. به عبارتی از این پس کشورها در برقراری مراودات مالی و بانکی خود با ایران دقت بیشتری به خرج می‌دهند و محتاط‌تر از قبل عمل می‌کنند. از سوی دیگر این موضوع ایرانیان را با چالش افتتاح حساب در سایر کشورها نیز روبه‌رو می‌سازد، به طوری که می‌توان پیش‌بینی کرد بسیاری از حساب ایرانی‌ها در سایر کشورها نیز بسته شود.
موضوع قابل اهمیت دیگری که وجود دارد این است که روابط بانکی ایران با جهان حداقل در طول دو سال گذشته در سطح قابل قبولی قرار نداشت. این موضوع به این معناست که حتی پیش از قرار گرفتن نام ایران در لیست سیاه FATF نیز بسیاری از کشورها از انجام مبادلات مالی و بانکی با ایران خودداری می‌کردند. از همین رو بخش زیادی از نقل‌وانتقالات مالی ایران با جهان به روش‌های سنتی و از طریق صرافی‌ها انجام می‌شد.
بدیهی است این موضوع احتمال بالا بردن هزینه انجام مراودات مالی سایر کشورها با ایران را تقویت می‌کند. از آنجا که قرار گرفتن نام ایران در لیست سیاه FATF ریسک پولشویی و تامین مالی تروریسم را بالا می‌برد، ادامه مراودات مالی کشورها با ایران منوط به پرداخت هزینه‌های بیشتر از سوی دولت ایران خواهد شد. بر این اساس هزینه نقل‌و‌انتقالات مالی ایران از حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد کنونی فراتر خواهد رفت، کمااینکه برخی از کشورها نیز به واسطه اینکه ایران تحت فشار است هزینه برقراری روابط خود با ایران را بالا می‌برند.
با این حال و بر اساس تصمیماتی که پشت پرده گرفته می‌شود شاید بتوان این‌گونه استدلال کرد که بازگشت به لیست سیاه FATF بهتر از پیوستن به آن و افشای کانال‌های برقراری مراودات مالی و تجاری با جهان باشد. این موضوع به این معناست که مقامات ایرانی هزینه قرار گرفتن در لیست سیاه کارگروه ویژه اقدام مالی را با فایده عدم افشای کانال‌های نقل و انتقال مالی با جهان جایگزین کرده‌اند. با این حال نمی‌توان از مشکلاتی که عدم پیوستن به FATF برای ایران ایجاد می‌کند به راحتی عبور کرد که مسدود شدن حساب‌های بانکی ایرانیان و چالش نقل‌و‌انتقال مالی برای صرافی‌ها از جمله آنهاست.
در مجموع می‌توان گفت که محروم شدن از برخی امتیازات جهانی و وارد شدن فشارهای حداکثری از سوی دیگر کشورها باعث شده اولویت ایران حفظ هر آنچه دارد باشد نه چیز دیگری!
* اقتصاددان