28 - 11 - 2019
ادیب بیمزار
محمدحسین بشرویهای معروف به بدیعالزمان فروزانفر، در سال ۱۲۷۶ خورشیدی در یک خانواده اهل علم و دانش در بشرویه، از شهرهای خراسان، دیده به جهان گشود. پدر وی، آقا شیخ علی بشرویهای، از بزرگان منطقه بشرویه و از شعرای دوره مشروطه بود. مقدمات علوم را در زادگاه خود آموخت و آنگاه راهی مشهد شد و از محضر استادان ادبِ حوزه خراسان، همچون ادیب نیشابوری و ادیب پیشاوری، بهره برد. حدود سال ۱۳۰۰ خورشیدی به تهران رفت و تحصیلات خود را در مدرسه سپهسالار ادامه داد و مدتی حجرهای در مسجد سپهسالار داشت. در جوانی در همان مدرسه به تدریس پرداخت و چندی بعد در سال ۱۳۰۵ به سِمَت معلمی دارالفنون و دارالمعلمین عالی منصوب شد. در سال ۱۳۱۳ به معاونت دانشکده معقول و منقول (الهیات) دانشگاه تهران منصوب شد.
نام ابتدایی بدیعالزمان فروزانفر در دوره جوانیاش محمدحسین بشرویهای بود. بعدها خود را جلیل ضیاء بشرویهای، بعدتر جلیل فروزانفر و عاقبت بدیعالزمان فروزانفر نام نهاد. تخلص شعری وی ابتدا ضیاء بود و سپس ترجمه همان را که فروزانفر است، برگزید. او لقبِ «بدیعالزمان» را در سال ۱۲۹۸ خورشیدی بهسبب سرودن قصیدهای در وصف بهار، از احمد قوام (قوامالسلطنه)، والی خراسان، دریافت کرد.
در سال ۱۳۱۴ هیات ممیزه دانشگاه تهران مرکب از نصرالله تقوی، علیاکبر دهخدا و ولیالله نصر، تالیف ارزنده او به نام تحقیق در زندگانی مولانا جلالالدین بلخی را ارزیابی و به او گواهینامه دکترا اعطا کرد. از ابتدای تاسیس دوره دکترای ادبیات فارسی در دانشگاه تهران، تدریس در دوره دکترا را بر عهده گرفت و برنامه این دوره را پایهگذاری کرد. فروزانفر استاد راهنمای جمعی از دانشجویان مبرز دوره دکترا در دانشکدههای ادبیات و الهیات بود که اغلبِ آنان بعدها استادان برجسته ادب پارسی و مطالعات فرهنگ ایران شدند. از جمله پرویز ناتل خانلری، ذبیحالله صفا، مهدی حمیدیشیرازی، عبدالحسین زرینکوب، غلامحسین یوسفی، محمدامین ریاحی، قدمعلی سرامی، سیدمحمد دبیرسیاقی، محمدرضا شفیعیکدکنی، سیمین دانشور، محمود نشاط، ضیاءالدین سجادی، جلال متینی، سیدصادق گوهرین، منوچهر ستوده، منوچهر مرتضوی، مرتضی مولانا، محمود مقتدایی و بسیاری دیگر.
فروزانفر در سال ۱۳۴۶ از استادی دانشگاه بازنشسته شد، اما همکاری خود را در تدریس در دوره دکترای ادبیات فارسی تا روزهای پایانی عمر ادامه داد. در همین زمان عضویت مجلس سنا را یافت. مدتی نیز ریاست کتابخانه سلطنتی را بر عهده گرفت. بدیعالزمان فروزانفر ۱۶ اردیبهشت ۱۳۴۹ بر اثر سکته قلبی در ۷۳ سالگی درگذشت.
آثار به جا مانده از او عبارتند از: سخن و سخنوران در دو جلد، منتخبات ادبیات فارسی، رسالهای در تحقیق احوال و زندگانی مولانا، تاریخ ادبیات ایران، فرهنگ عربی به فارسی با مشارکت چهار نفر از استادانِ دیگر، خلاصه مثنوی به انتخاب و انضمام تعلیقات، تصحیح فیه مافیه مولانا، تصحیح معارف سلطانالعلما بهاءالدین محمدبن حسین خطیبی بلخی مشهور به بهاء، ماخذ قصص و تمثیلات مثنوی، احادیث مثنوی، کلیات شمس یا دیوان کبیر، معارف برهانالدین محققترمذی، شرح احوال و نقد و تحلیل آثار شیخ فریدالدین عطار نیشابوری، تصحیح مناقب اوحدالدین کرمانی، تصحیح ترجمه رساله قشیریه، شرح مثنوی شریف در سه مجلد، مجموعه مقالات بدیعالزمان فروزانفر، بهکوشش عنایتالله مجیدی و مجموعه اشعار فروزانفر با مقدمه دکتر محمدرضا شفیعیکدکنی
او در باغ طوطی (صحن شاهعبدالعظیم) به خاک سپرده شد. شفیعیکدکنی درباره قبر او میگوید: «تولیت آستان حضرت عبدالعظیم (با گذشت ۳۰ سال و رفع مانع فقهی) قبر بدیعالزمان فروزانفر، از استادان بزرگ دانشگاه تهران و یکی از نوادر فرهنگ ایرانزمین را به مبلغ یک میلیون تومان به یک حاجی بازاری فروختند. هیچکس این حرف را باور نمیکند. من خود نیز باور نمیکردم تا ندیدم.»
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد