27 - 02 - 2022
آغاز جنگ خیابانی در کییف
گروه جهان- عملیات نظامی روسیه علیه اوکراین در حالی وارد سومین روز خود شد که منابع خبری از هدف قرار گرفتن کییف، پایتخت این کشور خبر دادند. بامداد دیروز با شنیده شدن صدای تیراندازی در میدان «استقلال» کییف، این شهر هدف بمباران روسها قرار گرفت. در این میان تصاویری از درگیری در اوکراین و آغاز جنگ خیابانی در مناطقی از کییف منتشر شد.
همزمان با نبردهای سنگین در خیابانهای پایتخت ولودیمیر زلنسکی، رییسجمهور اوکراین با انتشار فیلمی در حساب توییتر شخصی خود با رد شایعات در خصوص خروج از کشور گفت همچنان در کییف حضور دارد. این در حالی است که خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از یک مقام اطلاعاتی آمریکا اعلام کرد زلنسکی پیشنهاد واشنگتن برای کمک به او جهت خارج شدن از اوکراین را رد کرده و گفته «نبرد اینجاست. من به مهمات نیاز دارم، نه امکان تخلیه.»
ولودیمیر زلنسکی، رییسجمهور وقت اوکراین لباس نظامی به تن کرده و پترو پروشنکو، رییسجمهور سابق این کشور کلاشنیکوف به دست در خیابانهای کی یف در حال دفاع از کشور خود هستند. این کمدین و هنرپیشه سابق پیش از این قول داده بود به مبارزه ادامه خواهد داد و گفته بود: وقتی به ما حمله کنید، چهره ما را خواهید دید نه پشت سر ما را.
همزمان، جو بایدن رییسجمهور آمریکا فرمانی را به منظور ارائه ۶۰۰ میلیون دلار کمک نظامی فوری به اوکراین صادر کرد.
همزمان طبق اعلام سخنگوی رییسجمهوری اوکراین، ولودیمیر زلنسکی پیشنهاد پوتین را پذیرفته و آماده گفتوگو برای صلح و آتشبس است. سرگئی نیکیفوروف در فیسبوک نوشت: باید اتهامات مطرح شده را درباره اینکه ما پیشنهاد گفتوگو را رد کردهایم، مورد انتقاد قرار دهم. اوکراین همیشه آماده گفتوگو درباره صلح و آتشبس بوده و هست. این موضع دائمی ماست. ما پیشنهاد ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه را پذیرفتهایم.
به گفته این سخنگو، رایزنیها درباره زمان و مکان گفتوگوها در جریان است. هر چقدر که این گفتوگوها زودتر انجام شود، فرصتهای بیشتری برای احیای زندگی عادی در اوکراین فراهم میشود. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین نیز اخیرا گفته بود که پوتین آماده اعزام هیاتی به مینسک، بلاروس برای گفتوگو با اوکراین است و همچنین ادامه داد: در پاسخ به ابتکارعمل برای برگزاری مذاکرات در بلاروس، طرف اوکراینی پیشنهاد کرد که ورشو محل گفتوگوها باشد و بعد ارتباطش را قطع کرد.
رایزنیهای فشرده ماکرون و زلنسکی
رییسجمهور اوکراین در توییتی با اشاره به این که «روز جدیدی از دیپلماسی خط مقدم» را با گفتوگو با امانوئل ماکرون، همتای فرانسوی خود شروع کرده، نوشت: «اسلحه و تجهیزات از شرکای ما در راه اوکراین است.» به گفته ولودیمیر زلنسکی «ائتلاف ضد جنگ کار میکند.»
در عین حال، کاخ الیزه از تماسهای روز جمعه رییسجمهور فرانسه با همتای اوکراینی خود درباره تحولات در این کشور خبر داد. این تماس تلفنی در حالی انجام میشود که اوکراین و جدایی طلبان طرفدار روسیه یکدیگر را به نقض جدی آتشبس متهم میکنند و تنشها در مرز اوکراین ادامه دارد.
الیزه در بیانیهای کوتاه اعلام کرد که امانوئل ماکرون، رییسجمهور فرانسه جمعه دو تماس با ولودیمیر زلنسکی، همتای اوکراینی خود برای اطلاع از وضعیت و تحولات خود در این کشور داشته است. در این بیانیه به جزئیات بیشتر در این باره اشارهای نشده است. ماکرون گفت که ولادیمیر پوتین رییسجمهور روسیه، پس از تصمیم برای آغاز عملیات نظامی گسترده در داخل اوکراین، میخواهد اروپا را به دوران امپراتوریها و درگیریها بازگرداند. او اضافه کرد: تحریمهای اروپا علیه روسیه، بلاروس را که در حمله به اوکراین دست داشت، هدف قرار میدهد و اتحادیه اروپا تصمیم گرفته است که حملات شدیدی را علیه مردم و نهادهای روسیه انجام دهد.
تحریم پوتین و لاوروف
در حالی که واشنگتن به دنبال افزایش فشارها بر مسکو به خاطر حمله به اوکراین است، کاخ سفید اعلام کرد که ایالات متحده تحریمهایی را علیه ولادیمیر پوتین و سرگئی لاوروف، رییسجمهور و وزیر خارجه روسیه، اعمال خواهد کرد.
این اقدام کمسابقه ایالات متحده در تحریم رییس یک دولت، یک روز پس از حمله گسترده نیروهای روسیه به اوکراین از طریق زمین و دریا و هوا رخ داده است. حمله روسیه به اوکراین بزرگترین یورش علیه یک کشور اروپایی از زمان جنگ جهانی دوم به این سو محسوب میشود.
جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید، گفت که اقدامات هماهنگ برای تحریم پوتین، پیام مهمی را در بر دارد و این تصمیم برای تحریم پوتین، لاوروف و دیگر مقامات روسیه پس از تماس تلفنی جو بایدن، رییسجمهوری ایالاتمتحده، با اورزولا فون در لاین، رییس کمیسیون اروپایی، اتخاذ شده است. او به خبرنگاران گفت: این تصمیم مدتی است که در حال بررسی بود و نشاندهنده دیدگاه بایدن برای اقدامات هماهنگ با متحدان اروپاییمان محسوب میشود.
ساعاتی پیش از این، دولتهای اروپایی و بریتانیا بر سر مسدود کردن تمام داراییهای پوتین و لاوروف در اروپا توافق کرده بودند. بر اساس گزارشها، تحریمهای ایالات متحده همچنین شامل ممنوعیت سفر پوتین و لاوروف به خاک آمریکا میشود.
به دنبال این اقدامات، جاستین ترودو، نخست وزیر کانادا، نیز اعلام کرد که این کشور تحریمهایی را علیه ولادیمیر پوتین و سرگئی لاوروف به خاطر حمله به اوکراین وضع کرده است. او همچنین حمایت کانادا از قطع دسترسی روسیه به نظام پرداختی سوئیفت را که بخش مهمی از سیستم بانکی جهانی است اعلام کرد و گفت که بلاروس نیز به خاطر معاونت در جرم و همراهی با رییسجمهور پوتین در حمله به یک کشور آزاد و مستقل تحریم خواهد شد.
بازی چین در زمین روسیه
در این میان روزنامه نیویورکتایمز در گزارشی اعلام کرده که آمریکا در ماههای اخیر با ارائه شواهد مربوط به تجمع نیروهای روسیه در مرز اوکراین به مقامات چینی، خواستار دخالت آنها برای پیشگیری از جنگ شده بودند ولی چینیها این اطلاعات را به روسیه دادهاند.
بر اساس این گزارش، مقامهای دولت چین همچنین به مسکو تضمین داده بودند که از نقشههای نظامی و عملیاتی روسیه برای حمله به اوکراین جلوگیری نخواهند کرد. اطلاعات دولت آمریکا به وزیر خارجه چین و سفیر این کشور در واشنگتن داده شده بود و آمریکا در جریان این تماسها از رییسجمهور چین خواسته بود که روسیه را از حمله به اوکراین منصرف کند، اما تمامی این درخواستها از سوی چین نادیده گرفته شد.بر اساس این گزارش، مقامات آمریکایی بر این باور بودند که تنها کسی که میتواند ولادیمیر پوتین را از حمله به اوکراین منصرف کند، شی جی پینگ، رییسجمهوری چین است، اما نتیجهگیری مقامات آمریکایی از مذاکرات ماههای اخیر با چین در مورد اوکراین این است که سیاست عمومی پکن در قبال آمریکا و غرب خصمانهتر شده است.
مناسبات روسیه و چین در سالهای اخیر در عرصههای دیپلماتیک، اقتصادی و نظامی تقویت شده و رهبران دو کشور که در زمینه نظم جهانی دیدگاههای مشترکی دارند، تاکنون ۳۷ بار دیدار کردهاند.
به گزارش خبرگزاری دولتی چین، ولادیمیر پوتین در یک تماس تلفنی با رهبر چین گفت که آمریکا و ناتو تمامی درخواستها و شروط امنیتی روسیه را نادیده گرفته و تعهدات خود را نقض کردهاند. رییسجمهوری چین نیز تاکید کرده که موضع این کشور احترام به نگرانیهای مشروع امنیتی و در عین حال استقلال و تمامیت ارضی همه کشورهاست. برخی از مقامات آمریکایی معتقدند که چین و روسیه بیش از هر مقطع دیگری پس از پایان جنگ سرد به یکدیگر نزدیک شدهاند و در برابر آمریکا، اروپا و متحدان آسیایی آنها معمولا موضع واحدی اتخاذ میکنند.
ناکامی شورای امنیت سازمان ملل
شورای امنیت سازمان ملل در تصویب پیشنویس قطعنامهای در محکومیت حمله روسیه به اوکراین با رای منفی روسیه ناکام ماند. پیشنویس قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل که در نیویورک به رای گذاشته شد، بر تعهد خود به حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی اوکراین تاکید میکرد و تجاوز روسیه را نقض صلح و امنیت بینالمللی میدانست. در پیشنویس قطعنامهای که آمریکا آن را تهیه کرده بود پیش از ارائه در شورا تغییر ایجاد شد و در آن به جای عبارت «محکوم میکند» از عبارت «ابراز تاسف میکند» علیه حمله روسیه استفاده شد با این حال روسیه که از اعضای دائم شورای امنیت است آن را وتو کرد.
در پیشنویس قطعنامه از مسکو خواسته شده بود که فورا، کامل و بدون قید و شرط تمام نیروهای نظامی خود را از خاک اوکراین خارج و این کشور را ترک کند. پیشنویس قطعنامه خواستار توقف فوری استفاده روسیه از زور علیه اوکراین و پرهیز از هرگونه تهدید غیرقانونی یا استفاده از زور علیه هر کشور عضو سازمان ملل شده بود. چین، امارات و هند نیز از میان ۱۵ عضو شورای امنیت، به پیشنویس قطعنامه آمریکا رای ندادند.
این در حالی است که به دنبال حمله روسیه به اوکراین، شورای اروپا عضویت روسیه را در این نهاد موقتا به حالت تعلیق درآورد. شورای اروپا در بیانیهای اعلام کرد در راستای اساسنامه شورای اروپا، کمیته وزیران این شورا تصمیم گرفته است که فدراسیون روسیه را از حق نمایندگی خود در کمیته وزیران و در مجمع پارلمانی با اجرای فوری در نتیجه حمله مسلحانه فدراسیون روسیه به اوکراین به حالت تعلیق درآورد.
بیانیه نشست سران ناتو در حمایت از اوکراین
نشست سران کشورهای عضو ناتو برای بررسی حمله روسیه به اوکراین شامگاه جمعه به صورت مجازی برگزار شد. در بیانیه ناتو آمده است: «ما امروز برای بررسی بزرگترین تهدید علیه امنیت اروپا- آمریکا در طول چند دهه گذشته گردهم آمدیم و با قویترین و قاطعانهترین لحن ممکن تهاجم روسیه به اوکراین را که مورد حمایت بلاروس نیز است محکوم میکنیم.
ما از روسیه میخواهیم تا هرچه سریعتر و فوری دست از تهاجم نظامی خود بردارد، نیروهایش را از اوکراین خارج کند و از مسیر تهاجمی انتخاب کرده پا پس بکشد، این حمله طولانیمدت علیه اوکراین علیه یک کشور مستقل و دموکراتیک و به طرز وحشتناک است.
این حمله توجیهپذیر نیست، کشته شدن مردم و تخریبهای صورت گرفته ناشی از اقدامات روسیه را محکوم میکنیم. چنین اقداماتی در قاره اروپا به طور کامل و به صورت نهادینه شده مضمحل شده است. جهان باید روسیه و بلاروس را مسوول این اقدامات بداند و از تمامی کشورها میخواهیم تا این حمله غیرقابل توجیه را محکوم کند. هیچ کس نباید بابت دروغهای دولت روسیه اشتباه کند. روسیه مسوولیت کامل این درگیری را باید برعهده بگیرد.
دولت روسیه مسیر دیپلماسی و گفتوگو را که مکررا از سوی ناتو و متحدانش مطرح شده رد و به صورت نهادینه قوانین بینالمللی از جمله منشور سازمان ملل را نقض کرده است. این اقدامات روسیه همچنین اصول و اولویتهای مطرح شده در قوانین بنیادین ناتو را نقض کرده است.
تصمیم ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه در حمله به اوکراین یک اشتباه استراتژیک وحشتناک است که روسیه بهای سنگین آن را هم از نظر اقتصادی و هم از نظر سیاسی برای سالهای پیشرو میپردازد و تحریمهای غیرمنتظره و گسترده از قبل علیه روسیه اتخاذ شده است.
پس از نشست سران ناتو، ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو در یک نشست خبری گفت: اهداف کرملین فقط به اوکراین محدود نمیشود. دبیرکل ناتو گفت: ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه خواستار خروج نیروها از کشورهایی است که پس از سال ۱۹۹۷ به ناتو پیوستهاند و برای دستیابی به این هدف از زور استفاده خواهد کرد.
دبیرکل ناتو همچنین ادامه داد: روسیه و بلاروس در قبال این اقدامات مسوول خواهند بود. دبیرکل ناتو تأکید کرد که نیروهای بیشتری از ناتو به سمت شرق این ائتلاف اعزام میشوند و همچنین قرار است تسلیحات بیشتری توسط اعضای ناتو به اوکراین ارسال شود.
آغاز فروپاشی نظم کنونی جهان؟
آمریکا از چندی پیش درباره قریبالوقوع بودن لشکرکشی روسیه به اوکراین هشدار داده بود، اما بسیاری از سیاستمداران امید داشتند از طریق دیپلماتیک بتوان مانع از جنگ شد. در دوران جنگ سرد دو بلوک قدرتمند با مجهزترین و مخربترین جنگافزارها رو در روی هم قرار داشتند؛ پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در غرب و پیمان ورشو به رهبری اتحاد جماهیر شوروی سابق در شرق.
بسیاری امید داشتند با خاتمه دوران جنگ سرد در اواخر دهه ۹۰ میلادی و فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱ تقابل میان دو بلوک قدرت جهانی خاتمه یابد. با این حال از آن زمان تاکنون اروپا باز هم شاهد جنگ بوده است؛ از جمله در ابتدای فروپاشی یوگسلاوی سابق در نیمه نخست دهه ۹۰ قرن گذشته.با این حال ابعاد حمله نظامی روسیه به عنوان یک قدرت جهانی به اوکراین، بر تمام حوادث دهههای گذشته، از پایان جنگ دوم تا کنون، سایه انداخته است.
در حال حاضر استونی، لیتوانی و لتونی سه کشور منطقه بالتیک که مرزهای طولانی مشترکی با روسیه و رژیم تحت حمایت آن در بلاروس دارند، با وجود عضویت در ناتو خود را در خطر میبینند و نگرانند که تهدیدهای مسکو متوجه آنها نیز بشود. این کشورها از جمهوریهای سابق شوروی بودهاند و اقلیت قابل توجهی روسیزبان و روسیتبار در آنها زندگی میکنند.
ینس استولتنبرگ، دبیرکل پیمان آتلانتیک شمالی به اعضای این پیمان در شرق اروپا اطمینان داده که ناتو برای حفاظت از آنها از هیچ اقدامی فروگذار نخواهد کرد. این در حالی است که شماری از کارشناسان نظامی غربی از چند سال پیش درباره توان ناتو برای حفاظت از سه کشور عضو آن در منطقه بالتیک ابراز تردید کردهاند.
اتاق فکر آمریکایی موسوم به RAND که یکی از افسران ارشد ناتو نیز با آن همکاری میکند، در تحقیقی که نتایج آن سال ۲۰۱۶ منتشر شد این ارزیابی را ارئه داد که روسیه به سادگی میتواند سه کشور منطقه بالتیک را محاصره کند و راه رساندن نیرو و تجهیزات به آنها را ببندد.
خطر الگو گرفتن از روسیه
تحلیلگران بر این باورند که اگر جابهجایی مرزها با استفاده از قدرت نظامی در مورد اوکراین با سکوت و تحمل جامعه جهانی همراه باشد، این کار میتواند در بسیاری دیگر از مناطق جهان تکرار شود. بر این اساس با سرمشق قرار گرفتن رفتار مسکو، به عنوان نمونه چین میتواند تمایل خود برای اشغال تایوان را عملی کند یا صربستان به عنوان متحد روسیه ممکن است به مناطقی در کشورهای مجاور دستاندازی کند.
پس از فروپاشی شوروی و تشکیل جمهوریهای جدید در اروپا، ظاهرا پیشفرض مورد قبول این بوده که تمامیت ارضی کشورهای اروپایی، صرفنظر از این که چگونه شکل پیدا کردهاند به رسمیت شناخته میشود.
با تعرض روسیه به اوکراین این پیشفرض دیگر مانند گذشته اعتبار نخواهد داشت. رهبران سیاسی آلمان که عمیقا به این پیشفرض باور داشتند اکنون با واقعیتی جدید مواجه شدهاند. آلمان به خاطر سهم و نقشی که در دومین جنگ جهانی بر عهده داشته در نیمه دوم قرن بیستم و به خصوص در سه دهه اخیر تنشزدایی و تفاهم را سرلوحه سیاست خارجی خود قرار داده است.
یوهانس فارویک، کارشناس سیاست خارجی از دانشگاه هاله آلمان معتقد است، آمریکا بار دیگر و برخلاف برنامهها و انتظاراتش، قدرت ضامن امنیت اروپا است و اکنون لازم است دستور کار قدیمی مهار روسیه دوباره فعال شود. از نظر این کارشناس معنای عملی این سیاست، تقویت جبهه شرقی ناتو و ترسیم مرزهای آن از طریق اقدامهای بازدارنده در مقابل ولادیمیر پوتین خواهد بود.
فارویک معتقد است، ۲۴ فوریه امسال و تغییر مرزها با نیروی نظامی باید یک استثناء بماند زیرا در غیر این صورت، اروپا و فراتر از آن وارد یک چرخه شیطانی میشوند که مجوز ورود به جنگهای داخلی در سرتاسر جهان خواهد بود.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد